Έρευνες για τον Ναό κάτω απο το Τζαμί του λιμανιού των Χανίων

Τα ίχνη του βενετσιάνικου ναού ο οποίος βρισκόταν στην προκυμαία του ενετικού λιμένα των Χανίων, στην θέση του οποίου ανηγέρθη επι τουρκοκρατίας το Γιαλί Τζαμισί, αναζητούν οι αρχαιολόγοι της 28ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Ήδη ξεκίνησαν δοκιμαστικές τομές στον χώρο ανατολικά και νότια από το Γιαλί Τζαμισί, στην Ακτή Τομπάζη του Ενετικού Λιμένα Χανίων, καθώς – μετά την κατεδάφιση του ερείπιου του λιμενικού περιπτέρου – εν όψει της υλοποίησης του έργου της ανάπλασης / πλακόστρωσης του περιβάλλοντα χώρου του μνημείου και της πλατείας (πρ. Λιμενικό Περίπτερο) από το Δήμο Χανίων-Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο, οι αρχαιολόγοι έχουν την ευκαιρία να ανασκάψουν και να καταγράψουν τα θεμέλια του ναού.

Να σημειωθεί πως η ύπαρξη του μικρού – μονόχωρου – ναού είχε καταγραφεί απο τους χαρτογράφους της Ενετικής περιόδου και τμήμα των θεμελίων του είχε βρεθεί στο παρελθόν κάτω απο το δάπεδο του τζαμιού στην διάρκεια εργασιών συντήρησης – αναπαλαίωσης.

Ο βενετσιάνικος ναός φαίνεται πως κατεδαφίστηκε αμέσως μετά την κατάληψη των Χανίων απο τους Τούρκους προκειμένου να ανεγερθεί το τέμενος προς τιμήν του πρώτου φρουράρχου των Χανίων Κιουτσούκ Χασάν, ενώ στα νεώτερα χρόνια επικράτησε η ονομασία Γιαλί Τζαμισί (το τζαμί του γιαλού).

Το τζαμί αποτελείται από ένα κυβικό κτίσμα και καλύπτεται από ένα μεγάλο ημισφαιρικό χωρίς τύμπανο τρούλο που τον στηρίζουν τέσσερα περίτεχνα πέτρινα τόξα. Από τη δυτική και τη βόρεια πλευρά του, περιβάλλεται από στοά, που είναι στεγασμένη από έξι μικρούς τρούλους χωρίς τύμπανο. Αρχικά η στοά ήταν ανοικτή όπως συνηθίζεται στα τζαμιά. Γύρω στα 1880 η στοά μετατράπηκε σε κλειστή με τοξωτά ανοίγματα και έντονα νεοκλασικό ύφος.

Το τέμενος αποτελεί λαμπρό δείγμα ισλαμικής τέχνης της Αναγέννησης, ήταν έργο Αρμενίου αρχιτέκτονα, που είχε κατασκευάσει και άλλο όμοιό του στο χωριό Σπανιάκο του Σέλινου Χανίων. Το τζαμί, στην αυλή του οποίου υπήρχαν φοινικόδεντρα και τάφοι πασάδων και γενιτσάρων, σταμάτησε τη λειτουργία του το 1923 και σήμερα είναι αναπαλαιωμένο, χωρίς όμως τον μικρό αλλά γραφικό μιναρέ του που κατεδαφίστηκε το 1920 (κατ’ άλλους το 1939). Κατά καιρούς χρησιμοποιήθηκε ως Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων, αποθήκη, Μουσείο λαϊκής τέχνης και τα τελευταία χρόνια αξιοποιείται ως εκθεσιακός χώρος.