“Έφυγε” ο Κωνσταντίνος Σταματάκης ένας σπουδαίος Κρητικός του απόδημου ελληνισμού που συνδέθηκε με το Πανεπιστήμιο Κρήτης

Εφυγε την Τρίτη από τη ζωή σε ηλικία 99 ετών ο Κωνσταντίνος Σταματάκης, ο οποίος διετέλεσε Πρόεδρος της Επιτροπής Κληροδοτήματος της Παγκρητικής Ένωσης Αμερικής από την οποία χρηματοδοτήθηκε η ίδρυση και τα πρώτα χρόνια λειτουργίας των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης στο ΙΤΕ το 1984.

Ο Κώστας Σταματάκης γεννήθηκε στις 15 Ιουνίου 1920 στα Χανιά. Μετανάστευσε στην Αμερική το 1939, σπούδασε στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον και το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, όπου ειδικεύθηκε στη Ναυτιλιακή Αρχιτεκτονική.

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ασχολήθηκε με τη ναυτιλία και αργότερα με τον κτιριακό κατασκευαστικό κλάδο. Από τη δεκαετία του 1970 συνέβαλε ενεργά στη συσπείρωση των απόδημων Κρητών στην «Παγκρητική Ένωση Αμερικής», της οποίας διετέλεσε Πρόεδρος από το 1970 έως το 1974.

Το 1973 τιμήθηκε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως για τις υπηρεσίες στη γενέτειρα χώρα του, και το 1997 από την Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά του στην Παγκρητική Ένωση Αμερικής.

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης εκφράζουν τη λύπη τους για την απώλεια του σπουδαίου αυτού Κρητικού, και στέλνουν τα θερμά συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του.

Ο ιδρυτικός διευθυντής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης κ. Στέφανος Τραχανάς τον αποχαιρετά

“Έχουν περάσει γύρω στα 35 χρόνια από τότε που γνωριστήκαμε για πρώτη φορά με τον Κώστα Σταματάκη. Πρόεδρο τότε της Επιτροπής Κληροδοτήματος της Παγκρητικής Ενώσεως Αμερικής από το οποίο χρηματοδοτήθηκαν τα αβέβαια πρώτα βήματα των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης. Δεν θέλω να πω τίποτε για το ιστορικό αυτής της πρωτοβουλίας που σίγουρα εσείς, οι Κρητικοί της Αμερικής, το γνωρίζετε πολύ καλύτερα από μένα.

Το βέβαιο είναι ότι με τη χειρονομία εκείνη η Παγκρητική Ένωση Αμερικής ανανέωνε μια λαμπρή παράδοση εθνικών προσφορών του απόδημου Ελληνισμού. Και δεν μπορώ να φανταστώ καλύτερο εκφραστή αυτής της παράδοσης από τον Κώστα Σταματάκη. Σταράτες κουβέντες, κατασταλαγμένη ατομική και συλλογική σοφία και βαθειά αίσθηση χιούμορ ήταν τα τρία «στοιχεία» που χαρακτήριζαν την παρουσία του Κώστα Σταματάκη σ’ εκείνες τις αλησμόνητες ετήσιες συναντήσεις της Επιτροπής εδώ στην Κρήτη. Υπήρχε μια ατμόσφαιρα λογοδοσίας σ’ εκείνες τις «συνάξεις» που φαινόταν να έρχεται από πολύ μακριά. Από τους καιρούς που οι Έλληνες δεν λογοδοτούσαν στην συντεχνία ή το κόμμα, αλλά στην πατρίδα τους. Τη μικρή ή μεγάλη πατρίδα τους. Το χωριό, την Κρήτη, την Ελλάδα τους. Τηρουμένων των αναλογιών η «φιγούρα» του Κώστα Σταματάκη στις συναντήσεις εκείνες θύμιζε λίγο «Κρητικό καπετάνιο», όπως τον ζωντανεύει ο Νίκος Καζαντζάκης στις ιστορίες του. Μόνο που ο Κώστας Σταματάκης ήταν πλέον ένας «καπετάνιος του καιρού μας». Που ήξερε πολύ καλά ότι το μέλλον της Κρήτης και της χώρας, δεν ήταν πια στα όπλα αλλά στη γνώση. Χρειαζόμασταν βιβλία, όχι κουμπούρια. Και κάπως έτσι φτιάχτηκε εκείνο το μοναδικό ψυχικό κλίμα, εκείνο το υψηλό φρόνημα, πάνω στο οποίο μπορέσαμε να χτίσουμε σιγά-σιγά τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Ένα καμάρι για τη χώρα, όπως λένε σήμερα όλοι.

Ήθελα να το πω από χρόνια, και αισθάνομαι την ανάγκη να το πω σήμερα. Δεν είναι τόσο τα χρήματα της Παγκρητικής που έκαναν τη διαφορά, όσο το νόημα που έδωσε σ’ εκείνη τη χειρονομία ο Κώστας Σταματάκης. Εκφράζοντας, είμαι βέβαιος, και τα αισθήματα όλων των απλών ανώνυμων Κρητικών της Αμερικής που έσπευσαν να συνδράμουν εκείνη τη μοναδική προσπάθεια. Δεν ήταν λοιπόν τα χρήματα αλλά η ψυχή και το φρόνημα που έκαναν τη διαφορά. Η ψυχή και το φρόνημα του Κώστα Σταματάκη πρώτα απ’ όλα.

Καπετάν Κώστα, καπετάνιο μου, αποχαιρετώντας σε σήμερα δεν μπορώ να μην σκεφτώ πόσο φτωχότερος θα είναι ο τόπος μας χωρίς εσένα. Κι ότι σε ανθρώπους σαν και σένα θα πρέπει να στρέψει πάλι την προσοχή του, αν θέλει να ξαναβρεί τον εαυτό του και να ανακτήσει λίγη από τη χαμένη του αξιοπρέπεια.

Καλό σου ταξίδι, αγαπημένε μας.”

Στέφανος Τραχανάς

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης