Αδελφοί Σπανουδάκη: Οι Χανιώτες που γλίτωσαν από το εκτελεστικό απόσπασμα των ναζί στον Αλικιανό για να γράψουν ιστορία με τον Ολυμπιακό

ΟΑλέκος και ο Γιάννης Σπανουδάκης, δύο εκ των μεγαλυτέρων παικτών στην ιστορία του συλλόγου λόγω του νεαρού της ηλικίας τους δεν εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς όπως οι 118 συμπατριώτες τους στον Αλικιανό Κάμπο Κυδωνίας Χανίων την 1η Αυγούστου 1941.

Εκεί δίπλα στον Κερίτη ποταμό συνέβη μια ακόμα (από τις πολλές και στη χώρα μας) θηριωδία των Ναζί που θέλοντας να πάρουν εκδίκηση για τις απώλειες που είχαν στη Μάχη της Κρήτης, αφάνισαν έναν ολόκληρο οικισμό με θύματα 118 ανθρώπους. Οι 13 ήταν από τον Αλικιανό και οι υπόλοιποι από τα χωριά Φουρνές, Σκηνές, Βατόλακκος, Κουφό, Πρασές, Καράνου, Λάκκοι, Ορθούνι, Νέα Ρούματα και Χοστή.

Οι αδελφοί Σπανουδάκη γλίτωσαν, αλλά με τα ψυχικά τραύματα να τους συνοδεύουν για χρόνια. Βρήκαν καταφύγιο στον Πειραιά, και εκεί ως μαθητές της Ιωνιδείου Προτύπου Σχολής Πειραιώς, η οποία τότε λεγόταν Σχολή Μέσης Εκπαιδεύσεως Πειραιώς, κατέκτησαν το σχολικό πρωτάθλημα μπάσκετ του Πειραιά το 1945, δείχνοντας το μεγάλο ταλέντο τους.

Η ομάδα μπάσκετ του Ολυμπιακού είχε «γεννηθεί» ένα απόγευμα του 1939 στο γήπεδο του Μπάκαλα στην Καστέλλα από μαθητές της τελευταίας τάξης της μετέπειτα Ιωνιδείου Σχολής, τους οποίους είχε επιστρατεύσει ο Αρης Χρυσαφόπουλος. Ωστόσο ο πόλεμος διέκοψε τη λειτουργία της.

Οταν επανασυστάθηκε το 1945, ο Πέτρος Δημητρόπουλος, μέλος της πρώτης ομάδας του 1939 (ο πρώτος παίκτης στην ιστορία που έκανε το δρομολόγιο μεταξύ των Αιωνίων αφού έπαιζε μπάσκετ και πόλο στον Ολυμπιακό και στη συνέχεια πήγε στον Παναθηναϊκό πριν μεταναστεύσει στην Αυστραλία μόνιμα το 1950), έκανε ένα νέο παιδομάζωμα, κυρίως από την Ιωνίδειο, και φυσικά τους πρώτους που πήρε ήταν οι αδελφοί Σπανουδάκη.

Μπασκετικά, έκαναν πράγματα πολύ μπροστά από την εποχή τους και χωρίς να έχουν τις παραστάσεις που είχαν οι παίκτες τις δεκαετίες μετά το 1990 και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια

 Μπροστά…

Εμβληματικοί παίκτες και οι δύο (στον Ολυμπιακό έπαιξε λιγότερο και ο τρίτος αδελφός Σπανουδάκης, ο Φάνης, που έφυγε σε νεαρή ηλικία από τη ζωή) έκαναν πράγματα πολύ μπροστά από την εποχή τους και χωρίς να έχουν τις παραστάσεις που είχαν οι παίκτες τις δεκαετίες μετά το 1990 και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια.

Οι εμπνεύσεις τους μέσα στο γήπεδο ήταν αξιοζήλευτες, με τον Αλέκο Σπανουδάκη να διεκδικεί την πανευρωπαϊκή πατέντα του jump shot καθώς ήταν ο πρώτος που το εφάρμοσε σε όλη την Ευρώπη. Ο λόγος; Εκείνη την εποχή ένα μεγάλο αμερικανικό αεροπλανοφόρο του 6ου Αμερικανικού Στόλου, το «Κόραλ Σι», είχε αγκυροβολήσει στον Πειραιά και οι αμερικανοί ναύτες έπαιζαν μπάσκετ πάνω στο κατάστρωμα στο ειδικά διαμορφωμένο γήπεδο. Ο Αλέκος Σπανουδάκης περνούσε πολλές ώρες εκεί έχοντας αντίπαλο κυρίως έναν πανύψηλο ναύτη, τον Τρις, που προσπαθούσε να σκοράρει απέναντί του εφαρμόζοντας το jump shot. Μάλιστα του ταίριαξε τόσο που το δούλεψε ένα ολόκληρο καλοκαίρι με πολύωρες ατομικές προπονήσεις στο τσιμεντένιο γήπεδο της κλωστοϋφαντουργίας «Αιγαίον» που ανήκε στον πρόεδρο του Εθνικού Δημήτρη Καρέλα. Και όλα αυτά εις βάρος της μόρφωσής του αφού έκανε κοπάνες από το φροντιστήριο όπου πήγαινε για να δώσει εξετάσεις στο Πολυτεχνείο (στο οποίο και δεν μπήκε ποτέ). Το τελειοποίησε και το παρουσίασε σε όλη την Ευρώπη στο Ευρωμπάσκετ του 1949 στο Κάιρο, όπου η εθνική μας ομάδα κατέκτησε το πρώτο της (χάλκινο) μετάλλιο.

Αντίστοιχα, ο Γιάννης ήταν ο πρώτος που εφάρμοσε το σκριν στην άμυνα, το οποίο και χρησιμοποίησε πρώτος στο ελληνικό μπάσκετ και εν συνεχεία άρχισε να το διδάσκει ως προπονητής, ενώ το εξήγαγε και στο εξωτερικό, αγωνιζόμενος για δύο χρόνια στην Ιταλία με τη Μοτομορίνι Μπολόνια. Παράλληλα, λόγω της γνωριμίας του με τον (θρυλικό πλέι μέικερ των Σέλτικς) Μπομπ Κούζι, ήταν ο πρώτος προπονητής ο οποίος εισήγαγε τις καθημερινές και αργότερα τις διπλές προπονήσεις των ομάδων, που εκείνη την εποχή έκαναν τρεις όλες κι όλες την εβδομάδα!

Το πρώτο πρωτάθλημα του μπασκετικού Ολυμπιακού

Την ίδια χρονιά οδήγησαν τον Ολυμπιακό στην κατάκτηση του πρώτου πρωταθλήματος (1949), με τον Γιάννη σε θέση παίκτη-προπονητή. Στην τελική φάση συμμετείχαν 7 ομάδες τότε, ο Ολυμπιακός, ο Παναθηναϊκός, ο Τρίτωνας και ο Σπόρτιγκ από την Αθήνα, ο Αρης και η ΧΑΝΘ από τη Θεσσαλονίκη και το Σκαγιοπούλειο από την Πάτρα. Οι αγώνες της τελικής φάσης γίνονταν στο ιστορικό γήπεδο του Τρίτωνα στην 3ης Σεπτεμβρίου και κάποιοι στον Πανελλήνιο.

Στο ντέρμπι με τον Παναθηναϊκό ο Αλέκος Σπανουδάκης έκανε το παιχνίδι της ζωής του με 29 πόντους σε 26 λεπτά (οι 20 στο πρώτο μέρος που έληξε με 34-10) και οδήγησε την ομάδα του στον θρίαμβο με 67-45 και φέρνοντας σε απόγνωση τον προσωπικό του αντίπαλο, Γιάννη Λάμπρου, με τον οποίο «τσακώνονταν» στο γήπεδο, αλλά το βράδυ έβγαιναν παρέα για κρασί και για βόλτες με τα κορίτσια. Ο Ολυμπιακός πήρε τον τίτλο από τον Τρίτωνα μετά τη νίκη του με 28-24 στον μεταξύ τους τελικό και ο Αλέκος Σπανουδάκης αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ του πρωταθλήματος με 133 πόντους σε οκτώ αγώνες.

Μεσολάβησαν 11 χρόνια μέχρι να έρθει το 1960 η κατάκτηση του δεύτερου πρωταθλήματος στην ιστορία του συλλόγου, πάλι με εκείνους πρωταγωνιστές. Η επιτυχία αυτή εξασφάλισε τη συμμετοχή του Ολυμπιακού στο Κύπελλο Πρωταθλητριών Ευρώπης για πρώτη φορά στην ιστορία του, όπου αντιμετώπισε τη Γαλατασαράι.

Βασικά και αναντικατάστατα στελέχη της εθνικής ομάδας, ο Αλέκος αγωνίστηκε 27 φορές με το εθνόσημο και σημείωσε 103 πόντους συνολικά. Συμμετείχε στα Eurobasket του 1949 και του 1951, στο Ολυμπιακό Τουρνουά του 1952, στους Μεσογειακούς Αγώνες του 1955 και στο Προολυμπιακό Τουρνουά του 1956. Ο Γιάννης φόρεσε 39 φορές τη γαλανόλευκη, πετυχαίνοντας 132 πόντους. Συμμετείχε στο Ευρωμπάσκετ το 1951, στους Μεσογειακούς το 1951 και το 1955, αλλά και στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1952.

Το μέλλον πέρασε από τα χέρια τους

Ο Γιάννης Σπανουδάκης «έφυγε» πρώτος, το 2010 σε ηλικία 79 ετών. Ο Αλέκος πέθανε ανήμερα των γενεθλίων του αγαπημένου του Ολυμπιακού, στις 10 Μαρτίου 2019, σε ηλικία 91 ετών, και παρέμεινε επί 49 χρόνια ενεργός στους Ερυθρόλευκους αρχικά ως παίκτης και έπειτα ως προπονητής. Ενα από τα πολλά παράσημά του, η ίδρυση των ακαδημιών του συλλόγου μέσα από τις οποίες τόσο ο ίδιος όσο και ο αδελφός του ανέδειξαν σημαντικούς αθλητές, όπως τον Μάκη Κατσαφάδο, τον Γιώργο Σιγάλα, τον Γιώργο Πρίντεζη, τον Βασίλη Ξανθόπουλο κ.ά. Δεν έχανε παιχνίδι της αγαπημένης του ομάδας την οποία ακολούθησε μάλιστα μέχρι το Βερολίνο το 2009 στο φάιναλ φορ παρέα με άλλες δόξες της ομάδας (Ντέιβιντ Ρίβερς, Εντι Τζόνσον, Αργύρης Καμπούρης).

Δύο ιστορίες πέρα από το μπάσκετ

Ο αείμνηστος επιχειρηματίας Γιώργος Μπόμπολας ενέταξε τον Αλέκο στην ΕΠΟΝ. Ο πατέρας Σπανουδάκης όμως υπηρετούσε ως ταγματάρχης του ελληνικού στρατού και έμαθε για τη δράση του γιου του από προκηρύξεις που βρήκε στις τσέπες του. Ηταν η εποχή που την πλήρωσαν κι άλλοι τρεις παίκτες του Ολυμπιακού, τα αδέλφια Ανδρεάδη και ο Γιώργος Νικολαΐδης, οι οποίοι είχαν επιλεγεί στο αντιπροσωπευτικό συγκρότημα για το Ευρωμπάσκετ του 1946 στη Γενεύη, αλλά όταν έφτασαν στο αεροδρόμιο για να αναχωρήσουν, απαγορεύθηκε η έξοδος όλης της ομάδας με διαταγή του τότε υπουργού Στρατιωτικών (στην κυβέρνηση Σοφούλη) Γεωργίου Στράτου, «για εθνικούς λόγους»! Η συμμετοχή της Εθνικής σε εκείνο το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ακυρώθηκε την τελευταία στιγμή και μάλιστα οι αστυνομικοί πήραν από τους παίκτες τα ρούχα και τα παπούτσια που θα φορούσαν.

Ο Γιάννης, πιτσιρικάς, είχε ζητήσει ένα δεκάρικο για να αγοράσει νέα παπούτσια, τα αγαπημένα του «Romika» (επειδή τα παλιά είχαν τρυπήσει και ντρεπόταν να τα φοράει με το μπάλωμα που έκανε σε ένα βουλκανιζατέρ). Ο τότε έφορος του Ολυμπιακού, Γιάννης Κουτσουλέντης, του πέταξε την ατάκα: «Θα σου δώσω λεφτά Γιάννη, αλλά φρόντισε να αγοράσεις… σιδερένια παπούτσια για να μη σου ξαναλιώσουν»!

in.gr