ΑΙ: Η οικονομία της τεχνητής νοημοσύνης – Σε αχαρτογράφητα νερά βαδίζει η ανθρωπότητα

Ζούμε στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης με τα οφέλη και τους κινδύνους να αρχίζουν να μπαίνουν στη ζυγαριά χωρίς κανείς να μπορεί να απαντήσει υπεύθυνα αν οι εξελίξεις θα είναι προς όφελος της ανθρωπότητας.

Όπως κάθε καινούργιο οι αλλαγές αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό με τις κοινωνικοοικονομικές προεκτάσεις να έχουν άγνωστο αντίκτυπο. Η αύξηση της παραγωγικότητας, η προώθηση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας η συμβολή στην αντιμετώπιση παγκόσμιων προβλημάτων -όπως η κλιματική κρίση– είναι ίσως κάποια από τα μελλοντικά οφέλη όμως υπάρχει ταυτόχρονα και η προοπτική να μεταμορφωθεί σημαντικά η αγορά εργασίας εκτινάσσοντας την ανεργία σε ιστορικά υψηλά.

Πακτωλός χρημάτων σε hardware, software και υπηρεσίες που μπορεί να ξεπεράσει τα 1,5 τρισ. δολάρια το 2030

Κάποιες έρευνες εκτιμούν ότι η παγκόσμια αγορά της ΑΙ – που περιλαμβάνει το hardware, το software και τις υπηρεσίες – θα αυξάνεται με μέσο ετήσιο ρυθμό 18,6% μεταξύ του 2022 και του 2026, με το μέγεθός της να φθάνει τα 900 δισ. δολάρια το έτος αυτό, ενώ άλλες εκτιμούν ότι θα ξεπεράσει τα 1,5 τρισ. δολάρια το 2030.

Οι παγκόσμιες επενδύσεις σε νεοφυείς επιχειρήσεις (start-ups) τεχνητής νοημοσύνης υπερτριπλασιάστηκαν από το 2015 έως το 2023, φτάνοντας σε σχεδόν 98 δισ. δολάρια από 31 δισ. δολάρια, ενώ κορυφώθηκαν το 2021, όταν έφτασαν στα 213 δισ. δολάρια με αύξηση 2,3 φορές σε σχέση με το 2020. Το μεγαλύτερο μέρος από τα κεφάλαια αυτά κατευθύνθηκε προς επιχειρήσεις ΑΙ στις ΗΠΑ και την Κίνα.

Μπορεί να χαθεί το 60% των θέσεων εργασίας στην ΕΕ

Οι μεγάλοι «παίκτες» του πλανήτη συμπεριλαμβανομένων των χωρών της G7 συμφωνούν ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορέσει να επιλύσει πιεστικά κοινωνικά προβλήματα, όπως η βελτίωση της υγειονομικής φροντίδας και η επίτευξη των στόχων του ΟΗΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη όμως οι προβολές στο μέλλον δείχνουν πως δεν θα είναι όλα ρόδινα με τα φάντασμα της ανισότητας να μοιάζει αδύνατο να εξαλειφθεί.

Σύμφωνα με έκθεση του ΔΝΤ για την ευρωπαϊκή οικονομία, σε αντίθεση με προηγούμενα κύματα αυτοματισμών που επηρέασαν κυρίως τους εργαζόμενους με λιγότερα προσόντα, ο αντίκτυπος της ΑΙ θα μπορούσε να επεκταθεί και σε εργαζόμενους με μεγαλύτερες δεξιότητες. Αν και η ΑΙ προβλέπεται να αυξήσει την παραγωγικότητα και να ενισχύσει τα εισοδήματα κάποιων εργαζομένων, μπορεί ταυτόχρονα να κρύβει τον κίνδυνο απαξίωσης και μείωσης των εισοδημάτων για άλλους.

Πρόσφατη έρευνα του Ταμείου δείχνει ότι περίπου το 60% των θέσεων εργασίας στην ΕΕ είναι δυνητικά εκτεθειμένες στις «δαγκάνες» της τεχνητής νοημοσύνης. Το καλό νέο, σημειώνει, είναι ότι πάνω από τους μισούς από τους εκτεθειμένους εργαζόμενους είναι πιθανό να αυξήσουν την παραγωγικότητα και τα εισοδήματά τους λόγω της τεχνητής νοημοσύνης. Ωστόσο, για τους άλλους μισούς, οι δουλειές των οποίων θα γίνονταν πιο αυτόματες, η ευρεία υιοθέτηση τεχνολογιών ΑΙ θα προκαλούσε κινδύνους απώλειας θέσεων εργασίας και περιορισμό των εισοδηματικών προοπτικών τους, διευρύνοντας τις υφιστάμενες ανισότητες στα εισοδήματα και την παραγωγικότητας εντός και μεταξύ των χωρών και καθυστερώντας την εισοδηματική σύγκλιση.

Θα καθιερωθεί ένα παγκόσμιο βασικό εισόδημα;

Με την δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη (generative AI) να αναμένεται να επιφέρει αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά 7% σε μία 10ετία (Digital Economy Outlook) η ανθρώπινη δημιουργικότητα καλείται να προλάβει τις εξελίξεις πριν να είναι αργά.

Ο καθηγητής Geoffrey Hinton που έχει κερδίσει το προσωνύμιο «νονός» της τεχνητής νοημοσύνης ίσως γνωρίζει καλύτερα απ’ όλους τι μέλλει γενέσθαι τολμώντας να κάνει μία νέα πρόβλεψη για την εξέλιξη της AI.

Βλέποντας αυτό που βλέπουν όλοι θεωρεί πως η AI θα αντικαταστήσει τους ανθρώπους σε πολλές κατηγορίες εργασίας και φτάνει στην «καρδιά» του ζητήματος προβλέποντας ότι οι κυβερνήσεις θα αναγκαστούν να καθιερώσουν ένα παγκόσμιο βασικό εισόδημα, έναν ελάχιστο μισθό δηλαδή που θα λαμβάνουν οι πολίτες ανεξαρτήτως από το αν εργάζονται ή όχι.

Ο Hinton ανησυχεί πως παρά την αύξηση της παραγωγικότητας και του πλούτο τα χρήματα δεν θα κατανεμηθούν σωστά με τις εύπορες κοινωνικές ομάδες να αποκομίζουν τη μερίδα του λέοντoς αυξάνοντας τις ανισότητες και προκαλώντας κρίση στην κοινωνία.

Για αυτό προτείνει στις κυβερνήσεις να δημιουργήσουν ένα παγκόσμιο βασικό εισόδημα για την αποφυγή αυτής της κρίσης.

«Με συμβουλεύτηκαν άνθρωποι στην Downing Street και τους προέτρεψα ότι το καθολικό βασικό εισόδημα θα ήταν μια καλή ιδέα», είπε.

«Πιστεύω πως μέσα στα επόμενα 5 με 20 χρόνια από τώρα, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα πως η AI θα αναλάβει τα πάντα (…)» ανέφερε ο βρετανο-καναδός επιστήμονας υπολογιστών και γνωσιακός ψυχολόγος γνωστός για την εργασία του στα τεχνητά νευρωνικά δίκτυα που αποτελούν τη θεωρητική βάση της σημερινής έκρηξης της ΑΙ.

Μέχρι πέρυσι εργαζόταν στην Google, αλλά εγκατέλειψε τον τεχνολογικό κολοσσό για να μπορεί να μιλάει πιο ελεύθερα για τους κινδύνους από την εξάπλωση της τεχνητής νοημοσύνης.

«Εξωφρενικά γελοία»

Οι απόψεις του Hinton για την τεχνητή νοημοσύνη έρχονται σε αντίθεση με αυτές του συναδέλφου, καθηγητή Yann LeCun, ο οποίος πέρυσι δήλωσε ότι η υποτιθέμενη απειλή για την ανθρωπότητα είναι «εξωφρενικά γελοία» και ότι οι απώλειες θέσεων εργασίας δεν θα είναι μόνιμες.

Ο Sam Altman δεν είναι ο μόνος ειδικός του κλάδου που προειδοποιεί ότι θα χρειαστεί ένα καθολικό βασικό εισόδημα ως αποτέλεσμα των απωλειών θέσεων εργασίας που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη. Ο Altman, διευθύνων σύμβουλος της κατασκευάστριας εταιρείας του ChatGPT OpenAI, έχει κάνει εκστρατεία για το επίδομα από το 2016. Τα αποτελέσματα της μελέτης αναμένεται να δημοσιοποιηθούν φέτος.

Την περασμένη εβδομάδα, ο Altman, δήλωσε ότι αναρωτιόταν αν το καθολικό βασικό εισόδημα θα μπορούσε να αντικατασταθεί από το καθολικό βασικό υπολογιστικό σύστημα, στο οποίο «όλοι θα παίρνουν ένα κομμάτι του GPT-7 και θα μπορούν να το χρησιμοποιούν, να το μεταπωλούν, να το δωρίζουν (…)».