του Κώστα Εφήμερου
Την Κυριακή κυκλοφόρησε στην Τουρκία μετά από μια ημέρα χωρίς έκδοση η Zaman, μια από τις μεγαλύτερες εφημερίδες που αντιπολιτεύεται τον Ερντογάν. Μόνο που το σημερινό της πρωτοσέλιδο ήταν προπαγανδιστικό υπέρ της κυβέρνησης και αυτό γιατί μόλις την Παρασκευή η αστυνομία μπήκε στα γραφεία του οργανισμού κάνοντας χρήση δακρυγόνων και αντλιών νερού και επέβαλε νέα διοίκηση. Θα μου πείτε «και τι μας νοιάζει»; Θα έλεγα ότι μας νοιάζει και μας παρα-νοιάζει.
Η επέμβαση της αστυνομίας έγινε μετά την απόφαση δικαστηρίου σύμφωνα με την οποία η εφημερίδα ήταν όχημα του εκδότη, ο οποίος συνωμοτούσε για την πτώση της κυβέρνησης. Η ίδια απόφαση όριζε νέα διοίκηση στον εκδοτικό οργανισμό που εκδίδει 2 εφημερίδες (η Zaman έχει και αγγλόφωνη έκδοση) και περιοδικά, η οποία έπιασε αμέσως δουλειά αφού μόλις σε 24 ώρες βγήκε στα περίπτερα μια εφημερίδα που ξέχασε με μιας την κριτική στην τουρκική κυβέρνηση. Για την ακρίβεια το πρώτο φύλλο της νέας εποχής έχει πρωτοσέλιδο με την ομιλία του Ερντογάν κατά την παρουσίαση μιας νέας γέφυρας (που δεν είναι μακέτο).
Ο Ρεζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει εξαπολύσει έναν πόλεμο άνευ προηγουμένου στα ΜΜΕ, στους δημοσιογράφους αλλά ακόμα και στους χρήστες των κοινωνικών δικτύων που τον αντιπολιτεύονται. 156 δημοσιογράφοι μαζί με 163 χρήστες του διαδικτύου βρίσκονται αυτή τη στιγμή στη φυλακή με κατηγορίες «συνωμοσίας» κατά της κυβέρνησης, ενώ οι συχνές απειλές των πολιτικών κατά των δημοσιογράφων καταλήγουν σχεδόν πάντα σε απειλές για τη ζωή τους αλλά και σε πραγματικές δολοφονίες. 11 σύμφωνα με τους Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα μόνο τον τελευταίο χρόνο.
Η καταπίεση της ελευθερίας του λόγου και της έκφρασης στην γείτονα χώρα είναι συνεχώς αυξανόμενη και δεν γίνεται μόνο με τους τρόπους που αναφέραμε παραπάνω. Η κυβέρνηση μπορεί να φτάνει στα άκρα με όσους της ασκούν κριτική αλλά η πλειοψηφία των ΜΜΕ στην Τουρκία είναι φιλοκυβερνητική και αυτό σύμφωνα με το European Center for Press and Media Freedom (του οποίου το TPP είναι επίσημος συνεργάτης) γίνεται κυρίως με τον έλεγχο της ροής της κρατικής διαφήμισης αλλά και τον έλεγχο της δικαιοσύνης.
Αυτό όμως που αξίζει να κρατήσετε ως σημείωση είναι το ιστορικό υπόβαθρο αυτής της κατάστασης. Μπορεί σήμερα ο Ερντογάν να εμφανίζεται ως ο ακλόνητος ηγέτης της Τουρκίας και να έχει εδραιωθεί στις συνειδήσεις όλων μας ως τέτοιος, αλλά δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που η επικράτηση ενός ισλαμικού κόμματος που αμφισβητούσε την απόλυτη ηγεμονία του στρατού φάνταζε ουτοπική. Ο Ερντογάν πολεμήθηκε βρώμικα από τη δικαιοσύνη (η οποία έφτασε μέχρι και να κηρύξει το κόμμα του παράνομο) και τα συστημικά ΜΜΕ αλλά μια σειρά από ιστορικά συμβάντα και ζυμώσεις εντός της τουρκικής κοινωνίας τον έφεραν γρήγορα στην εξουσία.
Ο Ερντογάν αναμφίβολα έχει πετύχει πολλά για τους γείτονές μας. Κατάφερε να αναδιοργανώσει την οικονομία, να πετάξει έξω από τη χώρα το ΔΝΤ, να ανεβάσει το επίπεδο διαβίωσης, να ελέγξει το στρατό και να αναδείξει την χώρα του στην περιοχή ως σταθεροποιητικό παράγοντα. Αναμόρφωσε το νομικό σύστημα για την λειτουργία των ΜΜΕ βασιζόμενος στην επί χρόνια κακή λειτουργία του και έβγαζε πύρινους λόγους κατά της αντίστοιχης διαπλοκής των εκδοτών αλλά στην πραγματικότητα έφτιαξε ένα νέο σύστημα αποπνικτικού ελέγχου το οποίο όταν ζορίστηκε δεν δίστασε -όπως αποδεικνύεται- να χρησιμοποιήσει.
Κάνοντας τους συσχετισμούς δεν μπορούμε παρά να κρούσουμε τον κώδωνα του κινδύνου για την δική μας μικρή περιπέτεια. Όλοι γνωρίζουμε και καταλαβαίνουμε ποιος είναι ο ρόλος που έπαιξαν από τη μεταπολίτευση οι εκδοτικοί οργανισμοί στη χώρα μας.
Σήμερα μάλιστα το ΒΗΜΑ δίνει συνέχεια στη σύγκρουση με την κυβέρνηση δημοσιεύοντας άλλο ένα κίτρινο δημοσίευμα το οποίο ουσιαστικά αποτελεί παραδοχή του ΔΟΛ για την συμμετοχή του στη διαπλοκή. Είναι στα όρια του κωμικού αλλά ο ισχυρισμός του Ψυχάρη, όπως διαφαίνεται μέσα από την εφημερίδα του, είναι «φυσικά και είμαι μέρος της διαπλοκής αλλά μη μας το παίζει αθώος και ο Τσίπρας γιατί και αυτός έτοιμος να παίξει μαζί της είναι».
Ας δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή και στις δύο αυτές πτυχές της υπόθεσης. Η ανάγκη να τελειώνουμε με τα παλιά διαπλεκόμενα ΜΜΕ είναι αναντίρρητη. Φτάνει πια! Το θράσος του εκδότη που αναδιαρθρώνει εδώ και χρόνια δάνεια εκατοντάδων εκατομμυρίων (δηλαδή ζημιώνει τις τράπεζες, τις οποίες πληρώνουμε εμείς με την ανακεφαλαιοποίηση τους), που δεν καταβάλει τους προβλεπόμενους φόρους και στερεί έσοδα από μια κοινωνία που δοκιμάζεται σε τρομερό βαθμό δεν μπορεί παρά να απαντηθεί δραστικά και με πυγμή. Εκδότες σαν τον Σταύρο Ψυχάρη πιθανώς ανήκουν στη φυλακή.
Από την άλλη θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί. Όχι ντε και καλά επειδή ο βαρόνος της διαπλοκής λέει ότι και η νέα κυβέρνηση απλά προετοιμάζει τη νέα διαπλοκή. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί γιατί ακόμα και αν υποθέσουμε ότι ο Τσίπρας έχει την αγαθότερη των προθέσεων αυτό δεν αποτελεί εγγύηση για το μέλλον. Μόνο ένα ξεκάθαρο θεσμικό πλαίσιο, με αυστηρούς κανόνες στην αδειοδότηση, στον έλεγχο των ροών του χρήματος, στην ύπαρξη πραγματικού ασυμβίβαστου μεταξύ των ρόλων εκδότη /εργολάβου δημοσίων έργων και στην διαφανή διάθεση της κρατικής διαφήμισης, μπορεί να αποτελέσει τον ελάχιστο παρανομαστή που απαιτείται για να υπάρχει ελπίδα εξυγίανσης του τομέα της ενημέρωσης. Του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματός μας δηλαδή στην ενημέρωση.
Η ιστορία της Τουρκίας δεν μπορεί να μας αφήνει αδιάφορους. Γιατί μπορεί ο ελάχιστος παρανομαστής να περιγράφτηκε παραπάνω αλλά ο αριθμητής δεν μπορεί παρά να είναι η κοινωνία. Μόνο αυτή με τις επιλογές της και τις πιέσεις της μπορεί να απαιτήσει και να πετύχει ένα καλύτερο μέλλον. Και προσοχή: Καλό είναι να μην έχουμε μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μας γιατί ακόμα και εμείς που εδώ και χρόνια καταλαβαίνουμε το παιχνίδι των καναλιών, η αλήθεια είναι ότι όλα αυτά τα χρόνια… πιαστήκαμε στον καναπέ.
Υ.Γ. Σας προτρέπω με όλη μου τη δύναμη να γίνετε μέλη των 1101 προκειμένου να μας βοηθήσετε στην προσπάθεια μας να αλλάξουμε το πεδίο της ενημέρωσης. Ακόμα όμως και αν δεν πείθεστε από το όραμά μας κάντε μια βόλτα από την ιστοσελίδα. Εκεί θα βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την σημασία της ενημέρωσης και για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί (και πρέπει) ο πολίτης να δράσει προκειμένου να έχουμε ως κοινωνία μια ελπίδα για μια καλύτερη ημέρα.
thepressproject.gr