Αναζητούνται νέοι σχεδιασμοί μετά τον πύρινο όλεθρο – Τέρμα οι σκέψεις για φιέστες εξόδου από τα μνημόνια

Η ολοκληρωτική αλλαγή σκηνικού και σε πολιτικό επίπεδο δημιουργείται μετά την εν εξελίξει εθνική τραγωδία. Αν υπήρχαν δεύτερες σκέψεις πριν από την καταστροφική πυρκαγιά σε Κινέτα, Νέο Βουτζά και Μάτι για τη χρησιμότητα του να οργανωθεί «φιέστα» εξόδου από τα μνημόνια για τις 21 Αυγούστου και εξαγγελίες για μέτρα «ανακούφισης», τώρα στο Μέγαρο Μαξίμου μάλλον θα πρέπει να το σκεφτούν τριπλά πριν οργανώσουν έστω και την παραμικρή εκδήλωση.

Ο χρόνος που απομένει μέχρι την ημερομηνία εξόδου από τα μνημόνια είναι πολύ μικρός για να επουλώσει τις πληγές ενώ, ούτως ή άλλως, η κυβέρνηση δεν έχει στα χέρια της «τα χαρτιά» που να της επιτρέπουν να εξαγγείλει κάτι «μεγάλο», όπως για παράδειγμα το πάγωμα της περικοπής των συντάξεων ή η οριστική αναβολή του μέτρου.

Προειδοποιούν οι δανειστές

Η σκληρή επικαιρότητα των πυρκαγιών «έκαψε» και τις σαφείς προειδοποιήσεις που διατυπώθηκαν μέχρι τώρα για «μη αναστροφή των όσων έχουν συμφωνηθεί». O επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας Κλάους Ρέγκλινγκ δήλωσε κατηγορηματικά ότι θα υπάρξουν συνέπειες (συγκεκριμένα, μη εφαρμογή των μέτρων διευθέτησης του χρέους που συμφωνήθηκαν στο Eurogroup της 21ης Ιουνίου) αν δεν τηρηθούν τα συμφωνηθέντα.

Επίσης, ο ξένος οίκος Standard and Poor’s ναι μεν αναθεώρησε σε θετικές τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας αλλά, από την άλλη, προειδοποίησε ότι αντιστροφή των μεταρρυθμίσεων μπορεί να οδηγήσει και στην αντίστροφη κατεύθυνση: δηλαδή οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας να χαρακτηριστούν και πάλι ως σταθερές αντί για θετικές. Ανάλογου περιεχομένου αναμένεται να είναι οι προειδοποιήσεις και από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το διοικητικό συμβούλιο του οποίου συνεδριάζει για να εγκρίνει την έκθεση που συντάχθηκε για την ελληνική οικονομία στο πλαίσιο του άρθρου 4.

Όλα δείχνουν ότι, κατά τις επόμενες εβδομάδες και μήνες, θα κυριαρχήσει πλήρης αβεβαιότητα όσον αφορά στο τι θα συμβεί στην οικονομία από την 1.1.2019. Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να σχηματίσει σαφή άποψη για την πορεία εκτέλεσης του φετινού προϋπολογισμού, να περάσει από τον έλεγχο της πρώτης μεταμνημονιακής ομάδας ελέγχου των θεσμών, να καταρτίσει το προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2019 και, τελικώς, και τον προϋπολογισμό της επόμενης χρονιάς, ο οποίος και θα αποσαφηνίζει (ή, τουλάχιστον, θα πρέπει να αποσαφηνίζει) και το ποιο θα είναι το περιεχόμενο των μέτρων και των αντίμετρων που θα εφαρμοστούν από την Πρωτοχρονιά του νέου έτους.

Καλώς ή κακώς, η κυβέρνηση θα πρέπει, υπό το κλίμα που δημιουργεί η ανείπωτη τραγωδία, να κάνει τον σχεδιασμό της για την «επόμενη ημέρα». Κλίμα «πανηγυρισμού» για την έξοδο από τα μνημόνια το επόμενο χρονικό διάστημα δεν μπορεί να υπάρξει, ενώ όλο το βάρος θα πέσει στη συγκέντρωση των στοιχείων που θα επιτρέψουν στο υπουργείο Οικονομικών και τον προϋπολογισμό να συντάξει – εμφανίζοντας βέβαια το πρωτογενές πλεόνασμα του 3,5% – αλλά και τα επιχειρήματα να εξασφαλίσει που θα επιτρέψουν να θέσει θέμα αναστολής του μέτρου των συντάξεων.

Νέοι «λογαριασμοί»

Η επόμενη ημέρα των πυρκαγιών στην Αττική και οι δεκάδες νεκροί δεν αφήνουν περιθώρια να παραμείνει ίδιο το σκηνικό, καθώς πολλά ερωτήματα θα τεθούν χρίζοντας απάντησης. Το βασικότερο όλων: Η… εμμονή στην παραγωγή υπερπλεονασμάτων, με στόχο τη χρηματοδότηση κοινωνικών παροχών – έκτακτων ή τακτικών – αλλά και την αναστολή ψηφισμένων μέτρων, όπως η κατάργηση της προσωπικής διαφοράς στις συντάξεις, βλάπτει ή όχι τη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού, εμποδίζοντάς τον να λειτουργήσει σωστά για να εμποδίσει τεράστιες καταστροφές, όπως αυτή της Δευτέρας;

Είναι σωστό να «θυσιαστεί» η προγραμματισμένη αύξηση των δημοσίων επενδύσεων κατά 300 εκατ. ευρώ για να μην θιγεί το εισόδημα των συνταξιούχων (σ.σ.: η αύξηση των επενδυτικών δαπανών κατά 300 εκατ. ευρώ είναι ένα από τα αντίμετρα που θα πρέπει να θυσιαστούν προκειμένου να μην εφαρμοστούν τα μέτρα της επόμενης χρονιάς); Τα ερωτήματα αυτά –όπως και άλλα που ούτως ή άλλως υπήρχαν, όπως για παράδειγμα το αν προέχει η διασφάλιση του εισοδήματος των συνταξιούχων έναντι της καταβολής του επιδόματος στέγασης σε ανθρώπους που δυσκολεύονται να πληρώσουν στεγαστικά δάνεια ή ενοίκια – θα μπορούν να απαντηθούν αφού συγκεντρωθούν όλα τα απαιτούμενα στοιχεία. Όλα δείχνουν ότι οι τελικές αποφάσεις δεν πρόκειται να ληφθούν πριν από τον Νοέμβριο για μια σειρά από λόγους, οι κυριότεροι εκ των οποίων είναι οι εξής:

1. Καθοριστική για την οριστικοποίηση του προϋπολογισμού του 2019 θα είναι η πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού του 2018. Μέχρι τώρα, ουδείς μπορεί να προβλέψει το τελικό αποτέλεσμα. Τα στοιχεία του α’ εξαμήνου που ανακοινώθηκαν την Τρίτη δείχνουν ότι υπάρχει υπέρβαση έναντι του στόχου κατά περίπου 1,1 δισ. ευρώ. Ωστόσο, αυτή η υπέρβαση έχει προέλθει από την υπερσυγκράτηση των δημοσίων δαπανών και ειδικά των δαπανών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Αυτή η υπερπαραγωγή πλεονάσματος έχει… κοντά ποδάρια, καθώς, ακόμη και αν διατηρηθεί μέχρι το τέλος του χρόνου, θα αντιμετωπιστεί ως μη βιώσιμη πρακτική από τους εκπροσώπους των θεσμών. Καθοριστικοί θα είναι οι επόμενοι μήνες. Τα έσοδα που πρέπει να συγκεντρωθούν (σε επίπεδο κρατικού προϋπολογισμού) κατά το β’ εξάμηνο του 2018, ανέρχονται στα 31 δισ. ευρώ έναντι περίπου 20 δισ. ευρώ στο εξάμηνο. Σε επίπεδο φορολογικών εσόδων, θα πρέπει να εισπράττονται κάθε μήνα τουλάχιστον 4,7 δισ. ευρώ έναντι 3,2 δισ. ευρώ που εισπράττονταν στο πρώτο εξάμηνο. Είναι προφανές ότι, με την αναστάτωση που θα προκληθεί εξαιτίας της τραγωδίας (σ.σ.: η καταστροφική πυρκαγιά συνέπεσε χρονικά με τις καταληκτικές ημερομηνίες καταβολής σειράς φόρων, όπως ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων, ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων και ο ΦΠΑ 2ου τριμήνου για τους επαγγελματίες με απλογραφικά βιβλία ή Ιουνίου για τις εταιρείες με διπλογραφικά βιβλία), η είσπραξη των φόρων δεν θα είναι αυτή που περιμένει το υπουργείο Οικονομικών οπότε το… θρίλερ όσον αφορά στην εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού θα παραταθεί.

2. Σε δηλώσεις του ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ Δημήτρης Λιάκος ξεκαθάρισε ότι η κυβέρνηση θα λάβει τις αποφάσεις για τα μέτρα και τα αντίμετρα που θα ενεργοποιηθούν την 1.1.2019 κατόπιν συνεννόησης που θα γίνει στο πλαίσιο του Eurogroup. Ιδού η δήλωσή του, όπως καταγράφηκε σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα «Το Βήμα»: «Οι θετικοί αναπτυξιακοί ρυθμοί, η αύξηση της απασχόλησης, το πλεόνασμα του ΕΦΚΑ και τα συνολικά δημοσιονομικά αποτελέσματα, δημιουργούν ορισμένες προϋποθέσεις επανεξέτασης του μέτρου. Οποιαδήποτε πρόβλεψη περί αναστολής του, ωστόσο, χωρίς την αποσαφήνιση των οικονομικών δεδομένων που θα έχουμε προς το τέλος του έτους και την αναγκαία συνεννόηση στο πλαίσιο του Eurogroup είναι άκαιρη και ταυτόχρονα δεν λαμβάνει υπόψη την ανθρώπινη πλευρά του θέματος, καθώς αφορά τα εισοδήματα χιλιάδων συνανθρώπων μας». Πώς ερμηνεύεται η δήλωση Λιάκου; Για να φτάσει το Eurogroup να ασχοληθεί με το θέμα των συντάξεων στην Ελλάδα θα πρέπει να έχει γίνει ολόκληρη προεργασία. Καταρχήν θα πρέπει να πραγματοποιηθεί η πρώτη μεταμνημονιακή αποστολή των θεσμών στην Αθήνα προκειμένου να κριθεί αν τηρούνται τα συμφωνηθέντα. Αυτή η αποστολή δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί πότε θα γίνει, ωστόσο τοποθετείται μέσα στον Οκτώβριο. Έργο της αποστολής θα είναι να συντάξει μια έκθεση για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Από το περιεχόμενο αυτής της έκθεσης το Eurogroup θα αποφασίσει και το αν θα αποδεσμεύσει, στο τέλος του χρόνου, την πρώτη δόση των κερδών από τα κέρδη των ελληνικών ομολόγων που διακρατούν οι κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης αλλά και η ΕΚΤ. Είναι τα περίφημα κέρδη από τα ANFAs και τα SMPs, συνολικού ύψους 4,8 δισ. ευρώ, τα οποία θα καταβάλλονται στην Ελλάδα σε δόσεις των 600 εκατ. ευρώ. Είναι ακριβώς τα μέτρα στα οποία αναφέρθηκε ο κ. Ρέγκλινγκ, προειδοποιώντας ουσιαστικά ότι, χωρίς συμμόρφωση, 600 εκατ. ευρώ δεν υπάρχουν. Το Eurogroup αναμένεται να λάβει σχετικές αποφάσεις είτε στο Eurogroup του Νοεμβρίου (σ.σ.: είναι προγραμματισμένο για τις 11 του συγκεκριμένου μήνα) είτε στο τελευταίο Eurogroup της χρονιάς. Εκεί θα ληφθούν και οι οριστικές αποφάσεις για το μέλλον των συνταξιούχων.

Σώζονται οι συντάξεις;

Πρακτικά, όποιος απαντήσει στο ερώτημα αν η περικοπή των συντάξεων είναι διαρθρωτικό ή δημοσιονομικό μέτρο, μπορεί να προβλέψει με μεγαλύτερη ασφάλεια και το μέλλον των συνταξιούχων. Αν η απάντηση είναι ότι η περικοπή των συντάξεων είναι μέτρο δημοσιονομικού χαρακτήρα, τότε η ελληνική κυβέρνηση θα μπορέσει να «παζαρέψει» τη μη μείωση του εισοδήματος τουλάχιστον 1,6 εκατομμυρίων συνταξιούχων. Φυσικά, θα πρέπει να «θυσιάσει» τα αντίμετρα, δηλαδή τις δαπάνες για επενδύσεις, τα μέτρα μείωσης της φαρμακευτικής δαπάνης των συνταξιούχων, το επίδομα στέγασης, τα δωρεάν γεύματα για τα παιδιά κ.λπ. Από την άλλη, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο η κατάργηση της προσωπικής διαφοράς στις συντάξεις να χαρακτηριστεί ως «διαρθρωτικό μέτρο» ή ως μεταρρύθμιση. Είναι η θέση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου το οποίο πιστεύει – και θα το αναγράψει και στην έκθεση του άρθρου 4 του κανονισμού του, η οποία θα δοθεί τις επόμενες ημέρες στη δημοσιότητα – ότι πρέπει να μειωθούν οι συντάξεις ώστε οι πόροι που θα εξοικονομηθούν να ενισχύσουν κοινωνικές ομάδες που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, όπως, για παράδειγμα, τις οικογένειες με παιδιά.