Αναξιοκρατικές διαδικασίες μέσα στα πανεπιστήμια και η ματαίωση ενός νέου επιστήμονα

Ο Π.Α. είναι ένας από τους χιλιάδες νέους στην Ελλάδα που «δεν ανήκουν». Δεν ανήκουν σε κάποιο πολιτικό κόμμα, δεν έχουν ενταχθεί σε μηχανισμούς, δεν ασπάσθηκαν έναν κυρίαρχο λόγο που επαναμβάνει σα σε λούπα ότι εδώ «έτσι γίνονται τα πράγματα». Δεν έχει και δε θέλησε να αποκτήσει «άκρες». Πίστεψε, πως με τις δυνάμεις του μπορεί να σταθεί όρθιος.  Κι όλ’ αυτά συνειδητά, από επιλογή.

Τελείωσε τις σπουδές του, απέκτησε 3 διαφορετικά πτυχία στο γνωστικό αντικείμενο του ενδιαφέροντός του εκ των οποίων ένα διδακτορικό τίτλο σπουδών. Όλα δίχως κάποια υποστήριξη. Σήμερα βρίσκεται στη θέση να μη μπορεί να βρει δουλειά.

Μας αναφέρει τις πολλές προσπάθειές του να κερδίσει κάποια θέση εργασίας. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων τη θέση κέρδιζαν άνθρωποι με λιγότερα πτυχία ή λιγότερες δεξιότητες, ακόμα και άσχετοι με το αντικείμενο για το οποίο είχαν προκηρυχθεί  θέσεις.

Χαρακτηριστική η περίπτωση προκήρυξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου όπου τη θέση κέρδισε υποψήφιος του οποίου το ανώτερο προσόν ήταν ένας μεταπτυχιακός τίτλος σπουδών, ενώ την ίδια στιγμή ο Π.Α., με διδακτορικό και με πτυχίο στο γνωστικό αντικείμενο της προκήρυξης δεν επιλέχθηκε. Τι έγειρε την πλάστιγγα υπέρ ενός υποψηφίου με πολύ κατώτερα προσόντα. Σύμφωνα με τον Π.Α., η κομματική του ιδιότητα.

Μία εμπειρία από το ΤΕΙ Κρήτης

Η τελευταία προσπάθεια που έκανε σχετίζεται με θέση στο ΤΕΙ Κρήτης. Σύμφωνα με όσα μας καταγγέλλει, η διαδικασία που τηρήθηκε και εδώ παρουσιάζει προβλήματα.

Όπως ενημερωθήκαμε ενώ στην ένσταση που κατέθεσε γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένο αριθμ.πρωτ. για την προκήρυξη, η απάντηση που δίνουν οι αρχές του ΤΕΙ αναφέρει άλλο αριθμ.πρωτ. προκήρυξης η οποία δε βρίσκεται πουθενά αναρτημένη ενώ υπάρχει και μία τρίτη προκήρυξη η οποία φαίνεται να σχετίζεται με τη συγκεκριμένη θέση.

Στη σχετική ένσταση που κατέθεσε υπάρχει επίσης καταγγελία ότι δεν αναρτήθηκε λίστα επιτυχόντων. Το ΤΕΙ Κρήτης στην απάντηση που δίνει αναφέρει ότι αναρτήθηκε λίστα επιτυχόντων. Όμως, το γεγονός ότι – σύμφωνα με την απάντηση στην ένσταση – η ανάρτηση στην ιστοσελίδα του ιδρύματος έγινε μόλις μία μέρα πριν την κατάθεση της ένστασης, γεννά ερωτήματα. Ο Π.Α. από την πλευρά του πάντως σημειώνει ότι ακόμα να δει αυτή την λίστα. Παρά τις διαρκείς οχλήσεις του, δεν ξέρει αν είναι 2^ος, 3^ος, ή εκατοστός. Ζητά εξηγήσεις.

Η ματαίωση ενός νέου επιστήμονα  

Ο Π.Α. ζει τη ματαίωση. Μας αναφέρει γεμάτος απογοήτευση και θυμό ότι έχει πειστεί πως είτε έτσι είτε αλλιώς, με κάποια πρόφαση θα τον απορρίψουν.

Μας εξιστορεί τις περιπτώσεις που δεν επιλέχθηκε, τη μια φορά επειδή το πρώτο πτυχίο του θεωρήθηκε «εκτός αντικειμένου» παρά τη συνάφεια των μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών ενώ μια άλλη φορά ενώ το πτυχίο του ήταν στο αντικείμενο της προκήρυξης βρέθηκε στη θέση να τον πληροφορούν ότι δυστυχώς, «δεν έχει σημασία το πρώτο πτυχίο» αλλά τα «προσόντα». Τα «προσόντα» είναι οι δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά και οι ώρες διδασκαλίας στο ίδρυμα που προκηρύσσει τη θέση. Αρκετά βολικό αυτό για κάποιους. Όπως και συνηθισμένο.

Σε αυτές τις περιπτώσεις αυτό που συνηθίζεται είναι το άτομο το οποίο ήδη σχετίζεται εργασιακά με το ίδρυμα που προκηρύσσει τη θέση εργασίας, να προσλαμβάνεται. Οπότε, ο Π.Α. αναρωτιέται, γιατί να προκηρύσσεται εξαρχής η θέση; Γιατί να μη δίνεται απευθείας;

Μία στρέβλωση ελληνική για μία πραγματικότητα διεθνή

Υπάρχει μία κυρίαρχη στρέβλωση στην Ελλάδα. Το ζούμε γύρω μας. Είναι υπαρκτή και στα πανεπιστήμια. Είναι αυτή η στρέβλωση που παράγει αναξιοκρατία, διαβρώνει την εμπιστοσύνη σε θεσμούς και εν τέλει τελματώνει τη δημοκρατική και οικονομική λειτουργία.

Οι νέοι φεύγουν από τη χώρα. Η κρίση είναι ένας παράγοντας, αλλά δεν είναι ο μόνος. Η ανεργία μπορεί να είναι στο 60% για τους νέους ανθρώπους, αλλά και στα χρόνια προ κρίσης, τα πιο δημιουργικά μυαλά έφευγαν στο εξωτερικό. Γιατί δε μπορούσαν να ενταχθούν, δε μπορούσαν να λειτουργήσουν, δεν υπήρχαν οι προϋποθέσεις μίας αξιοκρατικής απερίσπαστης εργασίας με όρους ισοτιμίας. Και αυτό, είναι βασικό.

Δεν είναι απλά τα εργαλεία που έχεις στη διάθεσή του κάποιος ή ο πλούτος, είναι και οι όροι με τους οποίους εργάζεται και συνδιαλέγεται. Είναι αν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να πολεμήσει κάποιος για την βελτίωση των συνθηκών.

Κάποιοι αποδέχονται πως «έτσι είναι τα πράγματα» μένουν και προσπαθούν να λειτουργήσουν εντός πλαισίου, με ότι συμβιβασμούς αυτό συνεπάγεται. Άλλοι, απλά δε μπορούν να συμβιβαστούν με μία τέτοια πραγματικότητα. Μαζεύουν τα πράγματά τους και φεύγουν από τη χώρα ή μπαίνουν στο περιθώριο. Πολλές φορές αυτά που βρίσκουν σε άλλες χώρες δεν είναι τόσο καλύτερα απ’ αυτά που ισχύουν στην Ελλάδα. Συνέβαινε και προ κρίσης. Τώρα με ακόμα μεγαλύτερη ένταση.

Στα πανεπιστήμια αυτή η κυρίαρχη στρέβλωση δημιουργεί ευνοούμενους και παρακατιανούς. Κάποιοι προχωράνε πιο εύκολα από κάποιους άλλους. Αλλά αυτό δεν είναι μόνο ελληνικό προνόμιο.

Ακαδημαϊκή προλεταριοποίηση

Είναι γεγονός ότι σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα στο οποίο η πίεση για δημοσιεύσεις είναι τεράστια, οι ερευνητές και οι καθηγητές μετατρέπονται σε μηχανές παραγωγής συγγραμμάτων. Ως εκ τούτου, δεν είναι περίεργο πως μέσα στα πλαίσια μίας λογικής «δημοσίευσε ή εξαφανίσου», δηλαδή σε συνθήκες ακραίου ανταγωνισμού και εργασιακής ανασφάλειας, οι γνωριμίες και η ένταξη σε συγκεκριμένους κύκλους μπορούν να λειτουργήσουν ευεργετικά ως προς τις πιθανότητες καθιέρωσης εντός του χώρου του πανεπιστημίου. Είναι παγκόσμιο φαινόμενο.

Τα αποτελέσματα μίας τέτοιας διαδικασίας ακαδημαϊκής προλεταριοποίησης, είναι αρνητικά για την ποιότητα του παραγόμενου έργου και για την ψυχική υγεία των ακαδημαϊκών αλλά και την εκπαιδευτική διαδικασία. Υπάρχουν σχετικές έρευνες για το φαινόμενο αυτό οι οποίες διαρκώς εμπλουτίζονται.

Όμως στην Ελλάδα, αυτή η βίαιη πραγματικότητα ενός ακραίου ανταγωνισμού για δημοσιεύσεις αλλά και διδακτική εμπειρία που παράγει αναξιοκρατία συναντάται με μία βαθιά πελατειακή πραγματικότητα από την οποία πολλές φορές απουσιάζει ακόμα και ο πιο βασικός πυρήνας αξιοκρατικής διαδικασίας. Σήμερα, ακόμα πιο οξυμμένα λόγω και των πολιτικών λιτότητας.

Κι είναι τέτοιο το βάθος αυτής της στρέβλωσης, ώστε αφύσικη πλέον είναι η αντίδραση ανθρώπων μπροστά στην ελλιπή τεκμηρίωση ή στην ολοφάνερη στρεβλότητα διαδικασιών που η αξιοκρατία τους τίθεται εν αμφιβόλω. Πολλές φορές, δεν τηρούνται καν τα προσχήματα.

 Στην προάσπιση των αυτονόητων

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Π.Α. βιώνει μία διαρκής απόρριψη για την οποία πολλές φορές του αρνούνται ακόμα και το δικαίωμα μιας επαρκής αιτιολόγησης. Βρίσκεται σε θέση αμυνόμενου ενώ προσπαθεί να αποδείξει τα αυτονόητα και να προστατέψει στοιχειωδώς την προσωπικότητά και την επιστημονική του ευθυξία.

Υπόκειται σε ταλαιπωρία για να συμμετάσχει σε συνεντεύξεις, ξοδεύοντας χρόνο και ενέργεια, αναλώνει το ψυχικό του σθένος καθώς επενδύει στο αξιοκρατικό μιας διαδικασίας – η οποία αποδεικνύεται συνεχώς διάτρητη – για να μένει διαρκώς στο τέλος με την εντύπωση πως εφόσον δεν έχει κάποιον που να τον προωθήσει ή συγκεκριμένες σχέσεις με κόμματα ή κάποιον μπάρμπα στην Κορώνη, δεν θα έχει ποτέ ελπίδες επιτυχίας. Δεν είναι ένα αίσθημα αβάσιμο. Το αποδεικνύει η εμπειρία του.

Όταν αυτό είναι αυταπόδεικτη αλήθεια για την πλειοψηφία της κοινωνίας – η ανέλιξη μέσω γνωριμιών – τότε αφύσικος είναι πράγματι αυτός που αντιδρά και απαιτεί την αξιοκρατία στις διαδικασίες.

Όταν αυτό όμως αποτελεί κανόνα μέσα στα πανεπιστημιακά ιδρύματα τότε δημιουργείται ένα επιπλέον θέμα. Η λειτουργία και η επιλογή σύμφωνα με πελατειακά ή άλλα αναξιοκρατικά κριτήρια – εφόσον συμβαίνει – αποτελεί απαξίωση του χαρακτήρα της επιστήμης.

Εφόσον ακόμα και η υπόνοια αλλοίωσης – που μπορεί να επέλθει από τη μη διασφάλιση της αντικειμενικότητας των διαδικασιών – αποτελεί ατόπημα, τέτοιο που καταργεί την έννοια της επιστημονικής γνώσης στην οποία παραγωγή της δε χωράνε πελάτες και εύνοιες. Σε μια τέτοια περίπτωση, δεν είναι επιστημονική γνώση. Είναι κάτι άλλο, αλλοιωμένο και αλλοτριωμένο, ένα αντικείμενο προς (επιστημονική) διερεύνηση.

Αυτή είναι η πραγματικότητα που καταγγέλλει ο Π.Α.. Όπως μας είπε, μετά και από την εμπειρία του με το ΤΕΙ Κρήτης έχει πάρει πλέον την απόφαση να μην ξανασυμμετάσχει σε διαγωνισμό για κάποια θέση. Άλλος ένας από τους πολλούς.

Ελπίζει η δικιά του ιστορία να κινητοποιήσει και άλλους ανθρώπους με παρόμοια εμπειρία  να μιλήσουν και να αντιδράσουν ως οφείλουν.

Τα στοιχεία που αναφέρονται σχετικά με το ΤΕΙ Κρήτης είναι στη διάθεση της εφημερίδας μας.

Γ.Α.

"google ad"