Ανδρέας Παπανδρέου: Ο “επικίνδυνος καιροσκόπος”, ο “ανορθόδοξος αριστερός” που η CIA ήθελε νεκρό

Η προειδοποίηση στον Κλίντον: «Είναι ο απόλυτος καιροσκόπος»

«Είναι ο απόλυτος καιροσκόπος, ικανός να αλλάξει γρήγορα συμμαχίες και θέσεις αν αυτό εξυπηρετεί τα πολιτικά του συμφέροντα» προειδοποιούσαν οι διπλωμάτες της αμερικανικής πρεσβείας τον Μπιλ Κλίντον το 1994, προ της επίσημης επίσκεψης που πραγματοποίησε τον Απρίλιο του 1994 στον Λευκό Οίκο ο Ανδρέας Παπανδρέου ως πρωθυπουργός.

Στο τηλεγράφημα που είχαν στείλει δύο ημέρες προ της συνάντησης και αποτελούσε την τελευταία ενημέρωση του επίσημου βιογραφικού του έλληνα πρωθυπουργού, ανέφεραν ότι «οι σημαντικές ρητορικές και οργανωτικές ικανότητες του Παπανδρέου καθώς και η πολιτική του οξύνοια τού επιτρέπουν να αντιπροσωπεύει τα πάντα για όλους τους ανθρώπους».

Eτσι, επισήμαιναν οι συντάκτες του τηλεγραφήματος προς τον Λευκό Οίκο, «μπορεί να μετατραπεί από σοσιαλιστική αναμορφωτή σε ριζοσπαστικό αριστεριστή ή σε σκεπτόμενο μετριοπαθή, όλα στο όνομα της πολιτικής σκοπιμότητας». Ωστόσο, όπως σημειώνουν οι συγγραφείς του βιβλίου, συνεργάτης τού τότε αμερικανού προέδρου τούς είχε εκμυστηρευθεί χρόνια αργότερα ότι ο φάκελος Παπανδρέου ακόμη και εκείνη την περίοδο «ξεχείλιζε από αρνητισμό, αλλά ο πρόεδρος δεν έδωσε καμία σημασία» καθώς ήταν αποφασισμένος να κλείσει το κεφάλαιο του αντιαμερικανισμού στην Ελλάδα, όπως θα διαφανεί πέντε χρόνια αργότερα, το 1999, κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα, όταν επιχείρησε να αμβλύνει τις εντυπώσεις από τη στήριξη που παρέσχε ο αμερικανικός παράγοντας στη χούντα των συνταγματαρχών, ζητώντας συγγνώμη εκ μέρους των ΗΠΑ.

Ο θαυμασμός άλλωστε που έτρεφε ο κ. Κλίντον έναντι του οικονομολόγου και πολιτικού Ανδρέα Παπανδρέου ήταν μεγάλος, όπως καταγράφεται στο εν λόγω πόνημα, αλλά και προκύπτει από το εξαιρετικά θερμό κλίμα της συνάντησης εκείνης της θριαμβευτικής υποδοχής που του επεφύλαξε ο Λευκός Οίκος.

Δεκατρία χρόνια πριν από την επίσημη επίσκεψη του 1994 στην Ουάσιγκτον, τα πράγματα ήταν σαφώς διαφορετικά. Ο «υπαρκτός κίνδυνος» για τις ΗΠΑ να κερδίσουν τις εκλογές του 1981 ο Παπανδρέου και το ΠαΣοΚ είχε σημάνει «συναγερμό» στα επιτελεία των μυστικών υπηρεσιών και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Οι συσκέψεις των ειδικών περί την Ελλάδα διαδέχονταν η μία την άλλη. Μάλιστα, όπως αναφέρεται στο βιβλίο, σε μία εξ αυτών έλαβαν μέρος όλοι οι διευθυντές των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών συμπεριλαμβανομένων των αρχηγών και των υπαρχηγών της NSA, της CIA και της DIA! Η επερχόμενη άνοδος στην εξουσία του Ανδρέα Παπανδρέου ισοδυναμούσε για τις ΗΠΑ σχεδόν με καταστροφή όσον αφορά τα στρατηγικά τους συμφέροντα στην περιοχή, σε βαθμό που «εύχονταν να “επέμβει ο στρατός”». Τέτοιες εκτιμήσεις _ και προσδοκίες _ συμπεριλαμβάνονταν σε απόρρητες εκθέσεις που έφταναν στον τότε πρόεδρο Ρόναλντ Ρίγκαν, ο οποίος έτρεφε παθολογικό μίσος για τον Ανδρέα, γι’ αυτό και κράτησε κλειστή για εκείνον την πόρτα του Λευκού Οίκου, όπως άλλωστε και ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος.

Λευκός Οίκος: Φτιάξτε (νέο) ψυχολογικό πορτρέτο του Ανδρέα!

Ηταν τέτοιο το μένος που έτρεφε η Ουάσιγκτον για τον ιδρυτή του ΠαΣοΚ ώστε προτού ακόμη οριστεί η ακριβής ημερομηνία των εκλογών της 18ης Οκτωβρίου 1981 ο Λευκός Οίκος έδωσε εντολή να συνταχθεί ένα (νέο) ψυχολογικό πορτρέτο του Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά και μελέτες σχετικά με τις επιλογές που θα είχαν οι ΗΠΑ σε περίπτωση νίκης του ΠαΣοΚ. Το πρώτο προσχέδιο ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 1981, ενώ σε κάποιο από αυτά ο αμερικανός διπλωμάτης δεν δίσταζε να επισημάνει προς τους ανωτέρους του ότι «παρ’ όλο που για πολλά χρόνια υπήρχε η υποψία ότι ενδέχεται να υπάρχει σχέση ανάμεσα στην πολιτική συμπεριφορά του Ανδρέα Παπανδρέου και στην παρανοϊκή νεύρωση, δίσταζα να επιχειρήσω να εδραιώσω αυτόν τον συσχετισμό». Επτά μακροσκελή τηλεγραφήματα χρειάστηκαν από την πρεσβεία και το κλιμάκιο της CIA να αποσταλούν στο Εθνικό Κέντρο Αξιολόγησης Ξένων Ηγετών (NFAG) για τη συγγραφή μελέτης της ελληνικής πολιτικής σκηνής και του αρνητικού πορτρέτου του Παπανδρέου, στη «φιλοτέχνηση» του οποίου συνέβαλαν τα μέγιστα, όπως αναφέρουν οι συγγραφείς του βιβλίου, πρώην αξιωματούχοι όπως ο Τζον Οουενς, ο Τζορτζ Μπάρμπις, ο πρώην πρέσβης Τζακ Κιούμπις κ.ά.

Σε ένα εξαιρετικά αποκαλυπτικό τηλεγράφημα που εστάλη στις 11 Μαΐου 1981, το οποίο συνέταξε ο Μίλτον Κόβνερ, ο οποίος μετά τρία έτη μετατέθηκε στο γραφείο του αρχηγού της CIA (!) και υπογραφόταν από τον τότε πρέσβη Μακλόσκι, φαίνεται σε όλο του το μεγαλείο το (πολιτικό) μίσος κατά του αρχηγού του ΠαΣοΚ, αλλά και οι πολιτικές επιδιώξεις των ΗΠΑ στην Ελλάδα. «Αν κερδίσει το ΠαΣοΚ, το μέλλον της Ελλάδας θα είναι πιο αμφίβολο» υπογραμμιζόταν. Ηταν εξαιρετικά ανήσυχοι καθώς διαπίστωναν ότι «η Ελλάδα θα μπορούσε κάλλιστα να οδηγηθεί προς μια περίοδο πολιτικής αστάθειας», προβλέποντας μια «περίοδο αβεβαιότητας και αναποτελεσματικής κυβέρνησης, που θυμίζει την περίοδο 1965-67». Στο τηλεγράφημα αναφερόταν επίσης: «Δεν νομίζουμε ότι μια νίκη του ΠαΣοΚ θα προκαλούσε άμεση αντίδραση των Ενόπλων Δυνάμεων» ενώ εκτιμούσαν πως «δεν πιστεύουμε ότι στρατιωτική δράση είναι πιθανή στην Ελλάδα στο εγγύς μέλλον». Ωστόσο «σαν ακαδημαϊκή άσκηση, πιστεύουμε πως ένα πραξικόπημα σχεδόν σίγουρα θα ήταν υπέρ των ΗΠΑ» συμπέραινε ο πρέσβης Μακλόσκι.

«Σκοτώστε τον Ανδρέα»

Η συγκρουσιακή σχέση με τον Ανδρέα Παπανδρέου είχε ήδη οικοδομηθεί πριν από αρκετά χρόνια, προδικτατορικά, όταν ο έγκριτος οικονομολόγος με εξαιρετικές σπουδές και πανεπιστημιακή καριέρα στις ΗΠΑ αποφάσισε να επιστρέψει στην Ελλάδα αρχικώς ως τεχνοκράτης για να μπει στην πορεία με δυναμικό τρόπο στο πλάι του πατέρα του, αρχηγού της Ενώσεως Κέντρου Γεωργίου Παπανδρέου.

Οι σχέσεις που διαμορφώθηκαν μάλιστα ώθησαν αργότερα κάποιους θερμοκέφαλους πράκτορες που δραστηριοποιούνταν στην Ελλάδα, όπως ο Γκας Λάσκαρης Αβρακότος, αλλά και ανώτερους αξιωματούχους των μυστικών υπηρεσιών, να μη διστάζουν να κρύψουν τα πιο ελεεινά αισθήματα που έτρεφαν για τον ανερχόμενο πολιτικό ηγέτη, ελπίζοντας ακόμη και στην εξόντωσή του.

Οπως γράφουν οι κκ. Ιγνατίου και Ευρυβιάδης, ο Αβρακότος ομολόγησε στον παραγωγό του CBS Τζορτζ Κράιλ ότι έλαβε εντολή από την Ουάσιγκτον να ενημερώσει τους δικτάτορες της Ελλάδας πως ήταν επιθυμία του προέδρου Λίντον Τζόνσον να αποφυλακιστεί ο Παπανδρέου, ο οποίος είχε συλληφθεί μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, και ότι αφού τους μετέφερε την επίσημη θέση της αμερικανικής κυβέρνησης «τους συμβούλευσε να τον σκοτώσουν».

Σε (αποχαρακτηρισμένο) έγγραφο της CIA με τίτλο «Τα σχέδια της ελληνικής χούντας για τον Ανδρέα Παπανδρέου» επισημαινόταν, πάντως, πως «η CIA δεν διαθέτει πληροφόρηση ότι η ελληνική χούντα σχεδιάζει μυστικά να τακτοποιήσει (dispose) τον Ανδρέα Παπανδρέου», ενώ η κεντρική μυστική υπηρεσία των ΗΠΑ ενημερωνόταν από τις πρώτες ώρες του πραξικοπήματος για τη σύλληψη των Παπανδρέου και τα στοιχεία που «ανέκυπταν», τα οποία επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν σε πολιτικές δίκες εις βάρος τους.