Αντισυνταγματική η δέσμευση τραπεζικών καταθέσεων για οικονομικά εγκλήματα

«Φρένο» στη δέσμευση πάσης φύσεως τραπεζικών λογαριασμών και περιουσιακών στοιχείων από τις ελεγκτικές αρχές για υποθέσεις οικονομικού εγκλήματος αλλά και μεγάλης έκτασης φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίας, βάζει το Δ΄  Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) με απόφασή του (1032/2013).  Το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο έκρινε αντισυνταγματική τη διάταξη του άρθρου 30 του Ν. 3296/2004, που επιτρέπει στις ελεγκτικές αρχές, όπως το ΣΔΟΕ, να προχωρούν, μεταξύ άλλων «σε κατασχέσεις αγαθών» και δέσμευση των περιουσιακών στοιχείων προσώπων που ελέγχουν για υποθέσεις οικονομικού εγκλήματος.

Η απόφαση, που χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα σημαντική από δικαστικές πηγές, θα τεθεί πάντως και στο «μικροσκόπιο» της Ολομέλειας του ΣτΕ όπου παραπέμφθηκε λόγω της αντισυνταγματικότητας προς οριστική κρίση.

Σε περίπτωση, που η Ολομέλεια καταλήξει στην ίδια απόφαση με το Τμήμα, τότε δεν αποκλείεται να προκληθεί… ντόμινο ανακατατάξεων στον τρόπο λειτουργίας των ελεγκτικών αρχών.

Πιο συγκεκριμένα το Δ΄ Τμήμα του ΣτΕ με πρόεδρο τον αντιπρόεδρος Σ. Ρίζο και εισηγητή την πάρεδρος Ουρανία Νικολαράκου, έκρινε πως το σχετικό άρθρο του Ν. 3296/ 2004 είναι αντίθετο σε σειρά συνταγματικών επιταγών που προστατεύουν την περιουσία, την ιδιοκτησία και επιβάλλουν την αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου.

Επίσης, οι ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί αποφάνθηκαν ότι ο συγκεκριμένος νόμος είναι αντίθετος  και στο άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ.

Ασάφειες

Στην απόφασή του Δ’ Τμήματος του ΣτΕ αναφέρεται πως όσο χρόνο διαρκεί η δέσμευση των τραπεζικών λογαριασμών και των άλλων στοιχείων του ελεγχόμενου προσώπου, εκείνο δεν μπορεί να αξιοποιήσει τα χρήματα που έχει κατατεθειμένα στους τραπεζικούς του λογαριασμούς.

Οι ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί, αναγνωρίζουν πως το μέτρο αυτό αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση σκοπού δημοσίου συμφέροντος, ωστόσο όπως επισημαίνουν στην απόφασή τους από την άλλη πλευρά περιορίζει και τα περιουσιακά δικαιώματα και την  οικονομική και επαγγελματική ελευθερία του φορολογουμένου.

Ακόμη, στην απόφαση του ΣτΕ αναφέρεται πως ο σκοπός και μόνον του μέτρου, δηλαδή η προάσπιση των συμφερόντων του δημοσίου, δεν αρκεί για να το νομιμοποιήσει από συνταγματικής άποψης την επίμαχη ρύθμιση του Ν. 3296/2004.

Σύμφωνα εξάλλου με την απόφαση του ΣτΕ στον Ν. 3296/2004 υπάρχουν ασάφειες και αοριστίες και δεν αποσαφηνίστηκε ποτέ αν η δέσμευση των Τραπεζικών λογαριασμών και των περιουσιακών στοιχείων επιβάλλεται σε ειδικές περιπτώσεις διασφάλισης συμφερόντων του Δημοσίου ή περιπτώσεις οικονομικού εγκλήματος και μεγάλης έκτασης φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίου.

Η υπόθεση

Η υπόθεση που απασχόλησε το ΣτΕ αφορά καταγγελία που έγινε στην περιφερειακή διεύθυνση Κεντρικής Μακεδονίας του ΣΔΟΕ κατά επιχειρηματία που διατηρεί ατομική επιχείρηση εισαγωγής αγροτικών μηχανημάτων.

Από τον έλεγχο του ΣΔΟΕ προέκυψαν ενδείξεις για φοροδιαφυγή και λαθρεμπορία μεγάλης έκτασης. Στη συνέχεια αποφασίστηκε η δέσμευση των τραπεζικών λογαριασμών και εισαγγελέας ανέλαβε να διενεργήσει προκαταρκτική εξέταση.