Αν η Suzanne…

Της Ιωάννας Σουφλέρη

Αν η Σούζαν Ιτον (Suzanne Eaton) δεν είχε δέσει τα κορδόνια των παπουτσιών της για να πάει για τρέξιμο εκείνο το μοιραίο απόγευμα του Ιουλίου, αν αντιθέτως είχε επιλέξει να πάρει έναν υπνάκο, ή να μείνει να αγναντεύει το πέλαγος από το παράθυρό της, ή αν κάποιος την είχε καθυστερήσει πιάνοντάς της ψιλή κουβέντα για μερικά μόνο λεπτά, ο κόσμος μας θα ήταν απείρως καλύτερος. Οχι μόνο επειδή δεν θα είχαμε συναντηθεί (όχι ακόμη τουλάχιστον) με τον άλλον, τον σκοτεινό κόσμο της ψυχής του καθ’ ομολογίαν δολοφόνου της, αλλά επειδή η Σούζαν θα είχε προλάβει να εκπληρώσει το δυναμικό της. Θα είχε προλάβει να δώσει στους οικείους της όσα δίνει μια μητέρα, σύντροφος, αδελφή, κόρη και στην επιστήμη όσα δίνει ένα ανήσυχο και λαμπερό πνεύμα.

Για τη Σούζαν, μητέρα, σύντροφο, αδελφή, κόρη μπορούμε μόνο να φανταστούμε. Για τη Σούζαν επιστήμονα, όμως, γνωρίζουμε πολλά και είναι χρέος μας να μην την αφήσουμε να καταγραφεί στη συνείδησή μας μόνο ως τυχαίο θύμα. Αν η Σούζαν είχε ζήσει λοιπόν, θα είχε δώσει τη διάλεξή της στο συνέδριο στο Κολυμπάρι και θα είχε επιστρέψει στη Δρέσδη και στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για να συνεχίσει το ερευνητικό έργο της στην αναπτυξιακή βιολογία ως επικεφαλής ενός δυναμικού εργαστηρίου. Εργαζόταν κυρίως με τη μύγα του ξιδιού (Drosophila melanogaster), αλλά και με κύτταρα θηλαστικών, και είχε επιλέξει να διερευνήσει ένα από τα δυσκολότερα και πιο ενδιαφέροντα θέματα: τον τρόπο με τον οποίο τα κύτταρα αποκτούν την ταυτότητά τους. Με άλλα λόγια, αναζητούσε απαντήσεις στο κεντρικό ερώτημα της ζωής: Πώς από τη σύντηξη ενός ωαρίου και ενός σπερματοζωαρίου δημιουργείται ένας ολόκληρος οργανισμός με κύτταρα που διαθέτουν ξεχωριστή δομή και λειτουργία;

Είχε εστιάσει το ενδιαφέρον της στα χημικά σήματα που έδιναν εντολές στα εμβρυϊκά κύτταρα να διαφοροποιηθούν και είχε ανακαλύψει (όπως καταδεικνύουν τα άρθρα της σε έγκριτες επιστημονικές επιθεωρήσεις) τους τρόπους με τους οποίους τα σήματα αυτά διαχέονταν από κυτταρική στιβάδα σε κυτταρική στιβάδα. Τα τελευταία χρόνια είχε εντάξει στους προβληματισμούς της και τις συνέπειες της μηχανικής πίεσης στη διαμόρφωση των κυττάρων. Πρόκειται για ένα καίριο ερώτημα που απασχολεί τους επιστήμονες για σχεδόν εκατό χρόνια: καθώς τα κύτταρα υπό την καθοδήγηση συγκεκριμένων χημικών σημάτων πολλαπλασιάζονται και αποκτούν την ταυτότητά τους, πιέζουν το ένα το άλλο. Ποιος είναι άραγε ο ρόλος αυτής της πίεσης στο να σταματά, κατά τη διάρκεια της εμβρυογένεσης, η αύξηση ενός οργάνου (π.χ. ήπαρ ή καρδιά) ακριβώς όταν το όργανο έχει αποκτήσει το ιδανικό για τη λειτουργία του σχήμα και μέγεθος;

Αν η Σούζαν δεν είχε δέσει τα κορδόνια των παπουτσιών της για να πάει για τρέξιμο εκείνο το μοιραίο απόγευμα του Ιουλίου, ίσως να μας έδινε σύντομα την απάντηση…