Απάντηση του Λουκά Μπασιά σε επιστολή για την αντίσταση

Δημοσιεύτηκε στις 7-8-2024 στην εφημερίδα «Τα Σελινιώτικα Νέα» και στην εφημερίδα «Αγώνας της Κρήτης» (ηλεκτρονική) στις 27-7-2024,  επιστολή της κ. Αμαλίας Πατεράκη και του κ. Μανώλη Γασπαράκη με τίτλο “Η Εθνική Αντίσταση στα Χανιά: Οι αποσιωπήσεις, οι επιλεκτικές αναφορές και τα οικογενειακά λιβανίσματα του κ. Λουκά Μπασιά” με αφορμή μια ομιλία μου στις 15-5-2024 που είχε σαν θέμα «Η Αντιστασιακή Οργάνωση Ε.Ο.Κ. (Εθνική Οργάνωση Κρήτης) στο νομό Χανίων»

Στην επιστολή αυτή γράφουν ότι στην ομιλία μου δεν αναφέρθηκα στον Βασ. Πατεράκη, παρά μόνο σε ένα σημείο. Επίσης στην επιστολή  αναφέρεται ότι γίνονται οικογενειακά λιβανίσματα, αποσιωπήσεις και επιλεκτικές αναφορές  και μου δίνουν συμβουλές από αρχαίους φιλόσοφους κτλ. Τους ευχαριστώ για τις συμβουλές αλλά δεν μου χρειάζονται. Τους προτείνω να τις δώσουν σε όσους γράφουν στα κείμενα τους,  πολλές ανακρίβειες για τους δικούς τους πάντα λόγους.

Οπως φαίνεται από τον τίτλο της ομιλίας μου,  αυτή αναφερόταν στην ΕΟΚ Νομού Χανίων. Επομένως θα έπρεπε να αναφερθώ  σε ό,τι αφορά την οργάνωση αυτή.

Στο βιβλίο του Αντώνη Σανουδάκη, με τον τίτλο «Ανεξάρτητοι Αντάρτες, καπετάν Βασίλη Πατεράκη», έκδοση Κνωσός, αναφέρονται όσα διηγήθηκε  ο Βασίλης Πατεράκης στον Α. Σανουδάκη. Στην σελίδα 129 του παραπάνω βιβλίου γίνεται η ερώτηση: «Η οργάνωση όμως η δικιά σας τι σήμα είχε;

Και δίνεται η απάντηση από τον Βασ. Πατεράκη: « Η οργάνωση ΕΟΚ,  είχε το σήμα της ΕΟΚ. Μας τα στείλανε στο φυλάκιο, δεν τα βάλαμε. Τα γυρίσαμ’ οπίσω. Δε θέλαμε να τα βάλομε. Τι θες να μ ανακατέψεις εμένα με την ΕΟΚ γι-ή με το ΕΛΑΣ; Εμείς ήμασταν ανεξάρτητοι, τελείως ανεξάρτητοι. Οργανώναμε, αλλά δεν ανακατευόμαστανε μ’ αυτούς».

Από τον τίτλο του βιβλίου, αλλά και από όσα αναφέρονται παραπάνω, προκύπτει πως ο Βασ. Πατεράκης θεωρούσε πως δεν ανήκε στην ΕΟΚ.

Οσον αφορά αυτά που είπα στην ομιλία μου για συγγενείς μου,  τα ανέφερα γιατί ο  πατέρας μου Κ. Μπασιάς ήταν αρχηγός ανταρτικής ομάδας, η οποία όταν το 1943 δημιουργήθηκε  η ΕΟΚ στο Ν. Χανίων,  εντάχτηκε σε αυτήν με τους άνδρες του. Ο Κ. Μπασιάς όρκισε άνδρες του  στις 10-1-1942 με τον εξής όρκο:

«Εν Μονή σήμερον την 10ην Ιανουαρίου του έτους 1942 συνελθόντες οι κάτωθι υπογεγραμμένοι εν ώρα 10η νυκτερινή εν μυστική συνεδριάσει εις την εκκλησίαν του χωρίου “Παναγία ” ομνύομεν ότι τασσόμεθα εις το πλευρόν του Κων/τίνου Ν. Μπασιά και είμεθα έτοιμοι καί πρόθυμοι εις δοθείσαν ευκαιρίαν να εκδιώξομεν δια των όπλων καί πολεμήσωμεν μετά πείσματος εκδικήσεως τον βάρβαρον Γερμανόν κατακτητήν, ευθύς ως ηθέλομεν λάβη διαταγήν και ούτω προσφέρομεν υψίστην θυσίαν αίματος εις τον βωμόν της Ελευθέρας Ελλάδος και υπέρ των ευγενών και κραταιών μας Συμμάχων Άγγλων, Ρώσσων και Αμερικανών. Ομνύομεν προσέτι μέχρι τάφου μυστικότητα, αλληλεγγύην, εχεμύθειαν και υπακοήν, πολεμούντες ουχί δι’ υλικά αγαθά αλλά δια το υψηλόν της Ελλάδος ιδεώδες την Ελευθερίαν.»

Τότε ορκίστηκαν πάνω από 200 άνδρες. Από αυτούς 109  υπέγραψαν και σε ένα πρακτικό ορκωμοσίας που διασώθηκε. Από τους υπογράψαντες  μερικοί σκοτώθηκαν μέσα στην κατοχή. Ηταν μια εποχή που οι Γερμανοί ήταν σε όλα τα μέτωπα αήττητοι.

Επίσης ο αδελφός του παππού μου  Εμμ. Μπασιάς ήταν ένας από τους αντιπροέδρους της ΕΟΚ. Επομένως και οι δύο είχαν  ιδιαίτερους ρόλους στην οργάνωση αυτή και έπρεπε να αναφερθούν. Ο Εμμ. Μπασιάς έχει αφήσει και σημειώσεις, οι οποίες δίνουν αρκετά  ιστορικά στοιχεία  για την οργάνωση της ΕΟΚ. Αρα δεν υπάρχουν οικογενειακά λιβανίσματα. Αφού είχαν αυτή τη δράση θα έπρεπε να αναφερθούν.

Αυτά όσον αφορά την ομιλία μου για την ΕΟΚ.

Η επιστολή όμως σχολιάζει και μια  οικογενειακή ιστοσελίδα , την http://bassiafa.blogspot.com  (ακριβέστερα blog) που έχει τίτλο «Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΠΑΣΙΑ ΣΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», που βέβαια είναι τελείως άσχετη με την ομιλία μου. Η επιστολή σχολιάζει την επιλογή 5 αυτής, που είναι μια συνοπτική βιογραφία του Κωνστ. Μπασιά. Είναι η   http://bassiafa.blogspot.com/p/5-1904-1969.html   και μπορεί να την δει ο καθένας, μέσω του διαδικτύου. Εκεί θα δει και τη δράση του Κωνστ. Μπασιά πολύ συνοπτικά κατά τη Γερμανική  κατοχή.

Εμείς πάντως δεν έχουμε μέχρι σήμερα ασχοληθεί με όσα αναφέρονται για την αντίσταση στα όχι λίγα βιβλία ή κείμενα  συγγενικών προσώπων των συντακτών  της επιστολής που μου εστάλη. Κάτι που δεν είναι καθόλου δύσκολο.

Στην ιστοσελίδα της οικογένειας Μπασιά  δίδονται βιογραφικά στοιχεία από τη ζωή και τη δράση πολλών αγωνιστών της οικογενείας, που έδρασαν και διακρίθηκαν σε όλες τις Κρητικές επαναστάσεις κατά των Τούρκων κατακτητών,  αλλά και σε μεταγενέστερους εθνικούς αγώνες.

Από την πρώτη επανάσταση του Δασκαλογιάννη το 1770 κατά των Τούρκων, με τον Σταμάτη Μπασιά που σκοτώθηκε στην Ανώπολη, μέχρι τον τελευταίο πόλεμο του 1940-1945. Μερικοί από αυτούς, όπως ο αδελφός του πατέρα μου Αντώνης, καθηγητής μαθηματικών και έφεδρος λοχαγός, θυσιάστηκαν στα πεδία των μαχών.

Ο τελευταίος τιμήθηκε για τη δράση του, στο Αλβανικό μέτωπο το 1940-1941, με δύο χρυσά αριστεία ανδρείας, με πολεμικό σταυρό και με τον επόμενο βαθμό του λοχαγού ως φονευθείς στη μάχη.

Όπως αναφέρει έγγραφο στον φάκελο του στη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού «Ελαβεν μέρος εις πλείστας μάχας προπορευόμενος πάντοτε, δίνοντας ούτω το παράδειγμα και το θάρρος εις τους στρατιώτας του. Η αυτοθυσία και το θάρρος του υπήρξεν απαράμιλλος, γεγονός όπερ και κατά την μάχην Πέστανη ήτις υπήρξεν σφοδροτάτη. Επεσεν από θεριστικήν βολήν οπλοπολυβόλου κατά την 28 Φεβρουαρίου 1941, η δε πρωτοβουλία και επιτηδιότης του ανεκτίμητος.»

Για όλους που αναφέρονται στην ιστοσελίδα δίνονται ιστορικά τεκμήρια αδιάβλητα. Είναι μια ιστορική βιογραφική αναφορά σε μέλη της οικογένειας, όπως προκύπτει και από τον τίτλο της. Παρόμοιες ιστοσελίδες ή εκτυπώσεις βιβλίων,  που αναφέρονται σε οικογένειες ή πρόσωπα, υπάρχουν πολλές παντού. Προφανώς όταν κάποιος γράφει  για τη δράση ενός ιστορικού προσώπου  θα μιλήσει γι’ αυτόν. Και αυτό δεν είναι λιβάνισμα. Το κακό θα ήταν αν δεν αναφερόταν η δράση του. Πρόβλημα υπάρχει μόνο όταν δεν αναφέρεται η αλήθεια.

 

Ακολούθως θα αναφερθώ στα εξής σημεία που αναφέρονται στην επιστολή, τα οποία βέβαια όπως προανέφερα δεν αφορούν την ομιλία μου αλλά κυρίως τη συνοπτική βιογραφία του Κωνστ. Μπασιά.

 

Α)Ποιός παρήγγειλε στους Αγγλους τα εφόδια και τον εξοπλισμό της ανταρτικής ομάδας του Κων. Μπασιά;

Β)Ηταν ο Νεοζηλανδός Πέρκινς αρχηγός στο φυλάκιο στη Μαδάρα ή ο Βασ. Πατεράκης;

Γ)Τα αναφερόμενα στην σελίδα 99 της αγγλικής έκθεσης (που υπάρχει στο βιβλίο Κοκονά),   είναι αληθινά ή όχι;

Δ)Πρέπει σε μια βιογραφική ιστοσελίδα να γίνεται λόγος για τα παιδιά του αναφερόμενου; ( ότι δηλαδή ήταν πολύ καλοί μαθητές)

 

Α)Ποιός παρήγγειλε στους άγγλους τα εφόδια και τον εξοπλισμό της ανταρτικής ομάδας του Κων. Μπασιά;

Αναφέρεται στην επιστολή πως οι  Άγγλοι έδωσαν στον Κωνσταντίνο Μπασιά όπλα, πυρομαχικά και άλλα εφόδια για τον εξοπλισμό της ομάδας του, μετά από υπόδειξη του Βασίλη Πατεράκη στον Φήλντινγκ, ο οποίος έστειλε σήμα με τον ασύρματο στη Μ. Ανατολή και η ρίψη των εφοδίων έγινε με αεροπλάνο στη Μαδάρα.

Όμως ο Κωνστ. Μπασιάς,  που πληροφορήθηκε όταν ζούσε ότι είχε γραφεί κάτι τέτοιο σε έκθεση του Βασ.  Πατεράκη, το διαψεύδει και γράφει πως δεν είναι αληθές. Τα υλικά αυτά για τους άνδρες της ομάδας του, τα παρήγγειλε μόνος του στον Φίλντιγκ ή Αλέκο.

 

Β)Ηταν ο Νεοζηλανδός Πέρκινς αρχηγός στο φυλάκιο στη Μαδάρα ή ο Βασ. Πατεράκης; 

Αναφέρονται στην επιστολή  διάφορες απόψεις που βεβαιώνουν ότι ο Βασ. Πατεράκης  ήταν ο αρχηγός στο φυλάκιο στη Μαδάρα, δηλαδή ότι αυτός διοικούσε την εκεί ομάδα, και όχι ο  Νεοζηλανδός Πέρκινς. Εγώ δεν αναφέρθηκα για το θέμα αυτό στην ομιλία μου. Ανέφερα πως έχει αναγνωριστεί και έγινε σχετική δημοσίευση στο ΦΕΚ 316/5-11-1952 τ. 1^ον.

Όμως αφού αναφέρονται εκτενώς στην επιστολή επιχειρήματα, πως αρχηγός στο  φυλάκιο στη Μαδάρα (ή Αγγλικό φυλάκιο όπως λεγόταν από πολλούς),  ήταν  ο Βασ. Πατεράκης, και όχι ο Νεοζηλανδός Πέρκινς,  και η επιστολή απευθύνεται σε εμένα,  θα σας πω τα εξής:

Από τη μια υπάρχουν τα επιχειρήματα που αναφέρει η επιστολή.

Από την άλλη υπάρχουν άλλα επιχειρήματα  που λένε το αντίθετο.

Θα σας παρουσιάσω μερικά από τα δεύτερα και οι αναγνώστες ας κρίνουν.

 

Βρήκα στα Σελινιώτικα νέα  δημοσιεύματα που έγιναν στις 19-5-2011 και 16-6-2011,  του ταξίαρχου Θεόδ. Μπασιά, που διετέλεσε και Πρόεδρος της Ενωσης αγωνιστών εθνικής αντιστάσεως ΕΟΚ Νομού Χανίων. Σε αυτά διατυπώνονται οι  απόψεις του,  σχετικά με το εξεταζόμενο θέμα, με πολλά επιχειρήματα. Τα έγραψε ο Θεοδ. Μπασιάς όταν μετά από μια ομιλία του στον Αστρικα Κισάμου,  δημοσιεύτηκε στα Σελινιώτικα Νέα στις 5-5-2011 μια επιστολή διαμαρτυρίας,  επειδή δεν αναφέρθηκε στον Βασ. Πατεράκη. Σημειώνω πως ο Θ. Μπασιάς ήταν ένας άνθρωπος που για τη δράση του ως πολίτης και ως αξιωματικός είχε λάβει 12 μετάλλια, τα περισσότερα των οποίων ήταν πολεμικά. Για τη γενναιότητα που επέδειξε σε πολέμους στην Ελλάδα και στην Κορέα.  Θα παρουσιάσω μερικά από τα επιχειρήματα  που έγραψε στην εφημερίδα.

1)Σχετικά με τα αναγραφόμενα του Αγγλου ταγματάρχη Φίλντιγκ η Αλέκου,  στο βιβλίο του, στη σελίδα 177, λέει πως πράγματι αναγράφονται  όσα αναφέρονται στην επιστολή, συγχρόνως όμως  ο ίδιος ο Φίλντιγκ η Αλέκος γράφει στο ίδιο βιβλίο στην σελίδα 225, ότι «η ομάδα Πατεράκη θεωρούσε τον Κιούι  ως αρχηγό της». Και διευκρινίζει πως τον Νεοζηλανδό Πέρκινς τον φώναζαν και ως Κιούι.

Επίσης λέει πως στην σελίδα 213 του ίδιου βιβλίου, ο Φίλντιγκ γράφει για τον Πέρκινς η Κιούι και τους άνδρες  που μαζεύτηκαν στη Μαδάρα ότι: «ο Κιούι, με δική του πρωτοβουλία, προχώρησε στην επίθεση οργανώνοντας τους σε κάποιο είδος στρατιωτικού σώματος».

Συνεχίζει αναφέροντας πως με αυτά που γράφει στο βιβλίο του ο Φίλντιγκ ή Αλέκος αυτοαναιρείται στα γραφόμενα του, αφού το κείμενο από το βιβλίο του (στη σελίδα 177 ) λέει πως ο Πατεράκης Βασίλης διοικούσε την ομάδα, ενώ σε άλλο σημείο του ίδιου βιβλίου του Αλέκου, που αναφέρθηκε παραπάνω,  γράφει πως ήταν αρχηγός ο Νεοζηλανδός Πέρκινς  (που τον έλεγαν και Κιούι ή Βασίλη).

Στην επιστολή που μου εστάλη δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στα αναφερόμενα ή στις ενέργειες του  Φίλντιγκ ή Αλέκο. Καλό όμως είναι να έχουμε υπόψη μας και τις αυτοαναιρέσεις του στα γραφόμενα του, που το έκανε για λόγους που δεν γνωρίζουμε από ποιούς μπορεί να επηρεάστηκε η επηρεαζόταν . Βέβαια όλα αυτά γράφτηκαν ή έγιναν μετά την κατοχή.

Όμως και άλλοι το έχουν παρατηρήσει αυτό. Ετσι ο καταγόμενος από το Κουστογέρακο  Γεώργιος Π. Γεωργιακάκης σε κείμενο του που ασχολείται με την αντίσταση στην περιοχή, στα Σελινιώτικα Νέα στις 23-12-2004  αναφέρει για αυτοδιαψεύσεις σε κείμενα Βρεττανών κτλ. Τότε υπήρχε μια μεγάλη αντιπαράθεση μέσω των Χανιώτικων Νέων και Σελινιώτικων Νέων,  που έγινε στο τέλος του  2003 και τις αρχές του 2004  αλλά και αργότερα, για την αντίσταση στην περιοχή του Σελίνου και τις ανακρίβειες που είχαν γραφτεί σε διάφορα κείμενα. Στο φύλλο αυτό και στα Σελινιώτικα Νέα στις 28-9-2006 ο Γ. Γεωργιακάκης λέει και την άποψη του σε αναφερόμενα από τον Π. Πέτρακα, για τις αναγνωρίσεις που έγιναν  κτλ.

2)Ο Θεοδ. Μπασιάς λέει σχετικά με το βιβλίο του MURRAY ELLIOT που αναφέρεται  στην επιστολή, πως γράφτηκε περί το 1987,  από τις συνεντεύξεις και τις συναντήσεις που είχε  ο συγγραφέας με τους ντόπιους,  όπως γράφει στην σελίδα 220.  Ετσι προκύπτει πως έγραψε πολλά από όσα του είπαν κατά τις επισκέψεις του στο Σέλινο πριν γράψει το βιβλίο. Επίσης λέει πως μελετώντας κάποιος το βιβλίο αυτό ολόκληρο και όχι σε ένα μικρό απόσπασμα , θα διαπιστώσει αμέσως ποιος ήταν ο ρόλος του Πέρκινς στην ομάδα του φυλακίου πάνω από το Κουστογέρακο. Και γράφει σαν παράδειγμα τα αναφερόμενα στη σελίδα 190 που αναφέρει «to inform Perkins’ querrillas», δηλαδή να πληροφορηθούν οι αντάρτες του Πέρκινς, στη σελίδα 177 στην οποία γράφει για τη μάχη στον Καλόγερο και ότι όταν οι άνδρες (αντάρτες) αναπτύχθηκαν  ο Πέρκινς είπε σε αυτούς  να μην πυροβολήσουν μέχρι να δώσει αυτός το σήμα «Perkins told them not to fire until he gave the signal», στη σελίδα 197 που λέει για τον Πέρκινς πως αναδείχθηκε γεννημένος αρχηγός ανταρτών «He soon proved himself a born querrilla leader». Επίσης γράφει πως η προηγούμενη φράση είναι γραμμένη το πιθανότερο από τον Φίλντιγκ ή Αλέκο. Αν όμως δεν είναι του Αλέκου είναι του ELLIOT.

3)Ο ίδιος σχετικά με το βιβλίο του ιστορικού  Antony Beevor που η μετάφραση του στα Ελληνικά έχει τον τίτλο «ΚΡΗΤΗ Η ΜΑΧΗ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ», έκδοση Γκοβόστη , το οποίο επίσης αναφέρεται στην επιστολή, ο Θ. Μπασιάς λέει πως στη σελίδα 406 γράφει πως σύντομα, ο Fielding διαπίστωσε τις ικανότητες του Perkins και δεν είχε καθόλου ενδοιασμούς για να τον αφήσει να λειτουργήσει αυτόνομα. Επίσης πως οι Σελινιώτες, λιγότεροι από είκοσι τον αριθμό, υπό την καθοδήγηση του, σύντομα θα αποτελούνταν μια από τις αποτελεσματικότερες ομάδες στο νησί. Συμπληρώνει δε πως και στο βιβλίο αυτό παρουσιάζονται οι αυτοαναιρέσεις που γράφει και ο Φίλντιγκ ή Αλέκος, πιθανότατα επειδή ο συγγραφέας είχε λάβει υπόψη του και το βιβλίο του Αλέκου.

4)Ο ίδιος λέει και για το βιβλίο με τίτλο «CRETE» D. M. DAVIN που είναι Επίσημη Στρατιωτική Ιστορία της Νέας Ζηλανδίας για τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο 1939-1945, πως σε αυτό γίνεται αναφορά στον Πέρκινς: «Perkins was landed in July 1943 near Koustoyerako to act as second-in-command to another British agent, Major A. Fielding», δηλαδή ότι ο Πέρκινς ήλθε τον Ιούλιο του 1943 κοντά στο Κουστογέρακο για να δράσει σαν υπαρχηγός ενός άλλου άγγλου πράκτορα, του ταγματάρχη Α. Φίλντιγκ .

Επίσης ότι «set up his headquarters  in Selino», δηλαδή ότι εγκατέστησε το αρχηγείο του στο Σέλινο. «He continued his work of organizing other bands of querillas, all of which took their orders from him», ότι συνέχισε να οργανώνει άλλες ομάδες ανταρτών όλες των οποίων έπαιρναν διαταγές από αυτόν.  Τέλος γράφει ότι «Perkins went back also, became a querrilla leader and was killed in an ambush», δηλαδή ότι ο Πέρκινς πήγε πίσω και εννοεί την Κρήτη, και έγινε αρχηγός ανταρτών και σκοτώθηκε.

5)Ο ίδιος λέει πως ο στρατηγός Νικόλαος Παπαδάκης με την ιδιότητα του πολιτικού και στρατιωτικού Διοικητή της ελεύθερης περιοχής της Κρήτης, δηλαδή όλης της Κρήτης εκτός από τη μικρή λωρίδα γης που κατείχαν οι Γερμανοί γύρω από τα Χανιά, σε ημερήσια διαταγή του, τον Δεκέμβριο του 1944, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Κρητική Επιθεώρησις» στις 16-12-1944, και στο βιβλίο ιστορίας του Γ. Κάββου, αναφέρει τον Βασ. Πατεράκη ως εξής: «1. Πατεράκην Βασίλειον, Αγγλικής Υπηρεσίας».  Προηγούμενα όμως αναφέρει άλλους με διαφορετικό τρόπο, όπως Καπετάνιον Παπαδοπετράκην Πέτρον, Δ/την Λόχου, και καπετάνιον Ξανθόν Δ/την Λόχου. Είναι προφανές πως ο στρατιωτικός διοικητής Κρήτης εκείνη την περίοδο, γνώριζε πρόσωπα και πράγματα και την ιδιότητα που είχε ο καθένας, ιδιαίτερα αν ήταν αρχηγός, καπετάνιος κτλ.

Ο ίδιος γράφει και άλλα που δεν αναφέρω σεβόμενος το χώρο της εφημερίδας.

Εξετάζοντας το θέμα και εγώ,  βρήκα μεταξύ των άλλων και τα εξής:

1)Στις σελίδες 429-430 του βιβλίου του Antony Beevor «ΚΡΗΤΗ Η ΜΑΧΗ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ», έκδοση Γκοβόστη, αναφέρεται πως ο αντικαταστάτης του Fielding , o Dennis Ciclitira (Τσικλιτήρας), Λοχαγός των South Stafford, κατέφθασε λίγο πρίν τα Χριστούγενα (εννοείται του 1943).

Επίσης πως η δυτική πλευρά της Κρήτης την οποία ανέλαβε, είχε δύο ασυρμάτους. Ο ένας ασύρματος βρισκόταν στην περιοχή του Σελίνου με τον Kiwi Perkins , ο δε άλλος στην Ασή Γωνιά, όπου και θα ήταν η βάση του για τους πρώτους μήνες. Επίσης γράφει πως η σχέση του Ciclitira (Τσικλιτήρα) με τον Perkins εξελίχθηκε χωρίς προβλήματα, και ότι του φαινόταν παράξενο που οι Κρητικοί θεωρούσαν τον Νεοζηλανδό,  ήρωα, κατά κύριο λόγο επειδή έσωσε τον Πατεράκη από τον λάκκο, και δύσκολα αποδεχόταν το γεγονός ότι θεωρούσαν ένα λοχία ως το φυσικό ηγέτη τους.

Ο Antony Beevor συνεχίζει πως οι απόψεις τους συγκρούστηκαν. Ο Ciclitira πίστευε ότι ο Perkins δημιουργούσε στα νοτιοδυτικά «περισσότερο προβλήματα παρά καλό» και έδωσε εντολή να τον επαναφέρουν στο Κάιρο. Ο Perkins όμως ήταν αποφασισμένος  να πολεμήσει μέχρι τέλος με τους Σελινιώτες και αρνήθηκε να εγκαταλήψει το νησί.

Όπως διευκρινίζει ο συγγραφέας του βιβλίου, στην σελίδα 519, είχε μια συνομιλία στις 26-6-90 με τον Ciclitira (Τσικλιτήρας) , που ήταν ο αντικαταστάτης του Φίλντιγκ.

2) Σχετικά με τα αναφερόμενα στην έκθεση δράσης του αρχηγού  Μαρκ. Σπανουδάκη,  θετικά για τον Βασ. Πατεράκη, προσθέτω τα εξής:

Στο 6ο βιβλίο του ο πρόεδρος της ΕΟΚ Νικ. Σκουλάς, λέει ότι μετά τα τέλη Ιανουαρίου (του 1944)  «ο Χατζηγρηγόρης υποδείξει του Σπανουδάκη είχε μεταβή εις Σέλινον  διά να αναλάβη την διοίκησιν του εκεί Φυλακίου, αλλά δεδικαιολογημένως δεν τον εδέχθησαν οι Σελινιώτες.»

Μάλλον τα αναφερόμενα παραπάνω στο βιβλίο του Antony Beevor για την επιθυμία του Ciclitira να φύγει ο Πέρκινς  από το Σέλινο, έχουν σχέση με αυτά. Δηλαδή ότι ήθελαν να αλλάξουν τον Πέρκινς από την διοίκηση του αγγλικού φυλακίου, να τον στείλουν στο Κάϊρο,  και να πάει στη θέση του ο Ελληνας αξιωματικός Χατζηγρηγόρης.

Η παρουσία στο Σέλινο την περίοδο αυτή, των Ελλήνων αξιωματικών Χατζηγρηγόρη, Μάρκου Σπανουδάκη, και Παπαδάκη (που τουφεκίστηκε αργότερα από τους Γερμανούς στην Αγιά), επιβεβαιώνεται από όσα λέει ο Βασ. Πατεράκης για αυτούς. Ομως θεωρώ πως τα λόγια του για αυτούς είναι πολύ αρνητικά, όχι σωστά κατά τη γνώμη μου.  Αφορούν τη μάχη στον Καλόγερο, δίπλα στην Σούγια (που έγινε στις 10-2-1944). Λέει ότι πριν τη μάχη είχανε έλθει 2-3 αξιωματικοί και ότι στις 9 το βράδυ που ειδοποιούν οι αγγελιοφόροι πως έρχουνται οι Γερμανοί, φεύγουνε οι αξιωματικοί, το βάζουνε στα πόδια και φεύγουνε. Των είπαμε να κάτσουνε να μας σε βοηθήσουνε, ‘Εμάς η αποστολή μας δεν είναι να σκοτωθούμε!’ Φοβήθηκαν.

(Λεπτομέρειες βλέπε στο βιβλίο του Β. Βαρδινογιάννη, για την αντίσταση στο Σέλινο στη σελίδα 220, σε συνδυασμό με το βιβλίο του Γιαν. Κοχυλάκη, σελίδα 299).

3) Στην επιστολή που μου εστάλη αναφέρεται απόσπασμα από συνέντευξη του Νικ. Σκουλά που λέει μεταξύ των άλλων: «Εις τον Νομόν Χανίων από του 1941 μέχρι Σεπτεμβρίου 1944 υπήρχον εν δράση δύο ανταρτικαί οργανώσεις, η μεν του Πέτρακα εις Ασή Γωνιά (ανεξάρτητος), η  δε του Πατεράκη εις Κουστογέρακο (επίσης ανεξάρτητος), εξηρτημέναι της Βρεττανικής αποστολής παρά της οποίας και διετηρούντο»

Είναι γνωστό ότι η Βρεττανική αποστολή στο Σέλινο,  στη Μαδάρα,  ήλθε στις αρχές Καλοκαιριού του 1943. Αναφέρονται λεπτομέρειες στο βιβλίο του Φίλντιγκ «Το Κρυφτό», αλλά και στις εκθέσεις που έγραψε μέσα στην κατοχή.  Αρα πως ήταν από το 1941; Επίσης η αναγνώριση του Βασ. Πατεράκη είναι για το διάστημα από 18-11-1942 έως 28-5-1945. Δε συμβιβάζονται οι χρόνοι. Επομένως ίσως κάποιο πρόβλημα υπάρχει με τη συνέντευξη.

Παράλληλα όμως ο Νικ. Σκουλάς, που διετέλεσε πρόεδρος της ΕΟΚ, στο 2ο βιβλίο του , που υπάρχει στο ΙΑΚ γράφει:

«Αμα τη εγκαταστάσει εις Παναγιάν της Κ.Δ.Ε. το εδρεύον εις Σέλινον εξ αρχής Αγγλικόν Φυλάκιον εκ 40 ανδρών, υπό τους Αγγλους Ταγματάρχας Διονύσιον και Μήτσον, μετεστάθμευσεν οριστικώς εις το ίδιον χωρίον όπου και μετέφερεν τον ασύρματον του, διά του  οποίου μετεβιβάζοντο εις την εν Καϊρω  Ελληνικήν Κυβέρνησιν, αι σπουδαιότητος αποφάσεις της Κ.Δ.Ε.».

Ο Διονύσιος ήταν ο άγγλος ταγματάρχης Διονύσης Τσικλητήρας και ο Μήτσος ήταν ο άγγλος Ταγματάρχης Bruce Mitford. Το γεγονός αυτό έγινε το Φθινόπωρο του 1944. Δηλαδή αναφέρεται πως το αγγλικό φυλάκιο του Σελίνου πήγε στην Παναγιά υπό τους ταγματάρχες Διονύσιο και Μήτσο και όχι υπό κανένα άλλο.

4)Στο  Μουσείο του Κουστογέρακου,   σε μια εκδήλωση που γινόταν εκεί παλαιότερα, και είχαν πολλοί τραβήξει βίντεο και φωτογραφίες από τον εκεί χώρο, διαπίστωσα πως υπήρχαν  στους τοίχους αρκετές  φωτογραφίες που αφορούσαν την ιστορία του χωριού. Ανάμεσα σε αυτές ήταν  και η φωτογραφία του Νεοζηλανδού Πέρκινς. Κάτω από αυτήν, μέσα στο ίδιο κάδρο,  υπήρχε  ένα κείμενο που μεταξύ των άλλων έγραφε για αυτόν:  «Εφυγε για την Μ. Ανατολή και επέστρεψε στις 29 Ιουλίου 1943 στην Κρήτη. Ανέλαβε την αρχηγία του φυλακίου της Μαδάρας (Λ. Ορη) και αποδείχτηκε αρχηγός με μεγάλη ικανότητα στην τακτική του ανταρτοπολέμου….» . Ισως και σήμερα να υπάρχουν αυτά.

5)Ο Θεόδωρος Γεωργιακάκης από το Κουστογέρακο, αγωνιστής που συνελήφθη και βασανίστηκε στα Γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης αλλά σώθηκε,  στο βιβλίο Μνήμη της Στάχτης, της Πην. Νουντουλάκη, Χανιά 2004, στη σελίδα 42 γράφει: «Εγώ υπηρέτησα στο φυλάκιο της Ακονιζιάς υπό τις διαταγές του Νεοζηλανδού Ντάντλεϋ Πέρκινς, του οποίου το ψευδώνυμο ήταν Βασίλης».

6)Προσωπικά θεωρώ πως ιδιαίτερη αξία έχουν όσα γράφει ο ίδιος  ο Φίλντιγκ ή Αλέκος στις εκθέσεις του κατά τη διάρκεια της κατοχής. Για τον ρόλο δηλαδή που είχε τότε ο Πέρκινς, αφού τότε αυτός ζούσε και συνεργαζόντουσαν,  και όχι μετά την κατοχή, που ο Πέρκινς δε ζούσε, αφού σκοτώθηκε από τους Γερμανούς τα τέλη Φεβρουαρίου του 1944.

Ετσι σε έκθεση του Φίλντιγκ που υπάρχει στα αγγλικά αρχεία   (HS5/726 ), που γράφτηκε τον Ιανουάριο του 1944 (και όχι μετά την κατοχή), αναφέρεται στον νεοζηλανδό Πέρκινς  η KIWI και αρχικά δίνει συστάσεις  για να προαχθεί. Συνεχίζει δε και λέει πως αυτός είχε την αρχηγεία από 40-50 αντάρτες της περιοχής (συμπεριλαμβανομένης  της υπευθυνότητας του φυλακίου από τον BILL, ο οποίος είναι αρχαιότερος του KIWI παρόλο που υπηρετεί κάτω από αυτόν κτλ. Όπως διευκρινίζεται σε άλλη έκθεση,  ο BILL ήταν ο βρετανός αξιωματικός ΚΝΟΧ που σκοτώθηκε στη Μονή τον Μάρτιο του 1944.

Δηλαδή θέλει να πει ο Αλέκος πως ο  ΚΝΟΧ παρά το ότι ήταν αξιωματικός,  υπηρετούσε στη  Μαδάρα κάτω από την αρχηγεία του Πέρκινς που ήταν υπαξιωματικός.

7)Τέλος καθοριστικής σημασίας νομίζω πως είναι το γεγονός ότι από τις εκθέσεις του ΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΚΙΝΣ, που τις συνέταξε το 1943, δηλαδή λίγο πριν σκοτωθεί από τους κατακτητές στις 27-2-1944, προκύπτει πως αυτός έκανε κουμάντο στο φυλάκιο πάνω από το Κουστογέρακο και κανένας άλλος.

Επομένως όλα τα προηγούμενα θα μπορούσα να τα είχα παραλείψει. Τα γράφω όμως επειδή δίνουν μια απάντηση σε πολλά που έχουν αναφερθεί και ίσως εντυπωσιάζουν αυτόν που δεν γνωρίζει.

 

Από τα παραπάνω πιστεύω πως οι αναγνώστες  μπορούν εύκολα  να αντιληφθούν τι πράγματι συνέβαινε.

 

Γ)Σχετικά με τα αναφερόμενα στην σελίδα 99 της αγγλικής έκθεσης (βιβλίο Κοκονά).

Παρουσιάζεται στην επιστολή ένα απόσπασμα όπως αναφέρεται,  από την σελίδα 99 της αγγλικής έκθεσης (βιβλίο Κοκονά) , βάζοντας στην αρχή και στο τέλος του εισαγωγικά. Αυτό σημαίνει πως είναι ακριβώς αυτά που αναφέρονται στην έκθεση. Το απόσπασμα που παρουσιάζεται στην επιστολή  είναι:

«Η αντάρτικη δραστηριότητα συνεχίστηκε από μερικούς χωρικούς υπό τη διοίκηση ενός βοσκού του Βασίλη ΠΑΤΕΡΑΚΗ. Κανένας από τους αξιωματικούς που το Σέλινο είναι πλούσιο δεν ενδιαφέρθηκε για δράση, μήτε οι Οργανώσεις μήτε ο ΜΠΑΣΙΑΣ που είχεν αναγνωριστεί και εξοπλιστεί σαν αρχηγός αντάρτικου. Στο Κουστογέρακο παρέταξαν τα γυναικόπαιδα μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα (οι άνδρες είχαν φύγει από το χωριό για να αποφύγουν τη σύλληψη). Με την πρώτη βολή σκοτώθηκε μια ηλικιωμένη γυναίκα και ένα παιδί. Τότε ο Κωνσταντίνος ΠΑΤΕΡΑΚΗΣ πυροβολήσας από μακριά, σκότωσε τον επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος. Οι λοιποί Γερμανοί έγιναν καπνός.»

Αν όμως εξετάσει κανείς τη σελίδα 99 του βιβλίου αυτού,  θα δει ότι το απόσπασμα που παρουσιάζεται μέσα σε εισαγωγικά δεν είναι όπως αναγράφεται παραπάνω αλλά είναι το εξής:

«Η αντάρτικη δραστηριότητα συνεχίστηκε από μερικούς χωρικούς υπό τη διοίκηση ενός βοσκού του Βασίλη ΠΑΤΕΡΑΚΗ. Κανένας από τους αξιωματικούς που το Σέλινο είναι πλούσιο δεν ενδιαφέρθηκε για δράση, μήτε οι Οργανώσεις μήτε ο ΜΠΑΣΙΑΣ που είχεν αναγνωριστεί και εξοπλιστεί σαν αρχηγός αντάρτικου. Οι πλείστοι των ανδρών ήσαν νέοι, μερικά αμούστακα παιδιά που είχαν χάσει τους γονείς τους στον πόλεμο’ τους ακολουθούσαν και μερικοί παλαίμαχοι των Βαλκανικών πολέμων. Αυτή τη δύναμη την ανέλαβε ο αρχιλοχίας PERKINS, κατόρθωσε να την πειθαρχήσει κάπως και την κατεύθυνε με τέτοιο τρόπο, που κέρδισε την αφοσίωση της. Το αρχηγείο του ήταν σ’ ένα μητάτο που λεγόταν Αχλάδα, (Α.9931), όπου συντηρούσε δύναμη 20-30 ανδρών…»

Δηλαδή αντικαταστάθηκε στην επιστολή το τμήμα που αφορά τον Πέρκινς (PERKINS), που αναφέρει πως είχε αρχηγείο, πως συντηρούσε δύναμη 20-30 ανδρών κτλ , με σειρές από άλλο μέρος της σελίδας. Και παρουσιάστηκε   σαν ενιαίο.

Τι να πώ εγώ για αυτό εδώ τώρα; Δε θα δώσω χαρακτηρισμούς.

Ας δούμε όμως την ουσία του θέματος.

Οσα έχουν υπογραμμίσει, αφορούν όσα ακολούθησαν την καταστροφή των τριών χωριών που έγινε στις 30-9-1943.

Ισχύουν όμως άραγε αυτά;  Ας εξετάσουμε τι συνέβη το αμέσως επόμενο διάστημα.

Στο βιβλίο του Α. Σανουδάκη που προαναφέρθηκε, στην σελίδα 56 ο Βασ. Πατεράκης γράφει πως τις αρχές Οκτώβρη είχε έρθει στο Πυθαράκι ο Νεοζηλανδός Πέρκιν και τον πήρε και πήγαν στον Αποκόρωνα. Και ότι όταν επέστρεψαν μαζί, είχαν ένα περιστατικό με τους Γερμανούς στην Αγκαθωπή (που είναι κοντά στον Ομαλό, όταν δηλαδή συνάντησαν Γερμανούς να κλέβουν πρόβατα.) Σύμφωνα με το βιβλίο του Πατεράκη Κωστή, σελίδα 34, αυτό έγινε στις 7-11-1943.

Δηλαδή σύμφωνα με τα παραπάνω, για περίπου ένα μήνα, μετά την καταστροφή των τριών χωριών απουσίαζε ο Β. Πατεράκης από το Σέλινο και επέστρεψε σε αυτό μαζί με τον Πέρκινς.

Αλλές πηγές αναφέρουν την επιστροφή του Πέρκινς το τέλος του Οκτωβρίου του 1943.

Γεγονότα που να συνέβησαν στο Σέλινο, το αμέσως διάστημα μετά την καταστροφή των τριών χωριών, ήταν κυρίως η βοήθεια στους εκατοντάδες αστέγους των τριών χωριών που κάηκαν τα σπίτια τους,  με όλα τα υπάρχοντα τους σε αυτά, η δημιουργία στη Μαδάρα ξανά φυλακίου σε νέα θέση,  δηλαδή την «Ακονιζιά», η ρίψη εφοδίων και νέου οπλισμού για τους αντάρτες στις 10 Νοεμβρίου 1943, και η μάχη στην Αχλάδα στις 19-11-1943.

Σε όλα αυτά συμμετείχε ο Κ. Μπασιάς. Δηλαδή προσέφερε βοήθεια στους αστέγους των τριών χωριών που κάηκαν τα σπίτια τους, μεταξύ των οποίων ήταν και η οικογένεια του, οι συγγενείς και οι συγχωριανοί του. Επίσης γύρω στις 1^η Νοεμβρίου 1943, όταν ο Αλέκος έστειλε  τον επιλοχία Πέρκινς στο Σέλινο να διοργανώσει και πάλι φυλάκιο σε νέα θέση, την «Ακονιζιά»,  ο τελευταίος κάλεσε τον Κ. Μπασιά  να μεταβεί με μικρό τμήμα  της ομάδας του. Πράγματι μετέβη στη θέση «Ακονιζιά» με δώδεκα άνδρες του, και διοργανώθηκε εκεί με τους αντάρτες που υπήρχαν προηγουμένως  νέο  φυλάκιο. Επίσης έλαβε και νέο οπλισμό και εφόδια για τους άνδρες του στις 10-11-1943 και  συμμετείχε στη μάχη της Αχλάδας που έγινε στις 19-11-1943.

Οσον αφορά το τι έκαναν το αμέσως μετά την καταστροφή χρονικό διάστημα, οι αντιστασιακές οργανώσεις, δηλαδή  η ΕΟΚ και το ΕΑΜ, αλλά και οι αξιωματικοί του Σελίνου,  που προφανώς ανήκαν σε αυτές τις οργανώσεις,  αλλά και ο Κ. Μπασιάς, πώς ήξερε  ο συντάκτης της αγγλικής έκθεσης ότι δεν έκαναν τίποτα;  Γιατί η αντάρτικη δραστηριότητα δεν αφορούσε μόνο μάχες. Εξάλλου μετά την καταστροφή των τριών χωριών,  δεν έγινε καμμιά μάχη, μέχρι τη μάχη της Αχλάδας που συνέβη στις 19-11-1943. Η αντάρτικη  δραστηριότητα αφορούσε και άλλες δράσεις,  όπως τη δουλειά στα δίκτυα πληροφοριών, τα σαμποτάζ, και κυρίως τη βοήθεια στους αστέγους των καμένων χωριών.  Στο βιβλίο του Β. Βαρδινογιάννη, για την αντίσταση στο Σέλινο, στη σελίδα 83, αναφέρεται  πως μετά την καταστροφή των χωριών έπρεπε να εξασφαλιστούν και επιβιώσουν τα γυναικόπαιδα και οι ηλικιωμένοι, και ότι σε πολλά χωριά η πατριωτική αλληλεγγύη και η φιλοξενία για τους καμένους υπήρξε αξιοθαύμαστη. Επίσης πως οι αντιστασιακές οργανώσεις συντόνισαν αυτή την αλληλεγγύη.

Αρα  είναι τα υπογραμμισμένα για την αντάρτικη δραστηριότητα  αληθινά; Προφανώς όχι αφού και ο Κ. Μπασιάς και οι οργανώσεις  ΕΟΚ και ΕΑΜ (στις οποίες βέβαια συμμετείχαν και  οι αξιωματικοί του Σελίνου που ήταν αρκετοί) δεν αδράνησαν,  ο δε Βασ. Πατεράκης  σύμφωνα με τα παραπάνω,  μετά την καταστροφή των χωριών και για ένα περίπου μήνα απουσίαζε από το Σέλινο. Οταν δε επέστρεψε ήταν μαζί του και ο Πέρκινς και έκτοτε έδρασε μέχρι τη μάχη της Αχλάδας συνεργαζόμενος μαζί του, όπως προκύπτει από τις εκθέσεις του Πέρκινς.

Φαίνεται λοιπόν πως αυτός που πληροφόρησε τον συντάκτη της αγγλικής έκθεσης, για όσα συνέβησαν τότε  και αναφέρονται στην σελίδα 99, και τα έχουν υπογραμμίσει στην επιστολή που μου εστάλη,  δεν τον πληροφόρησε σωστά. Και πιστεύω ότι λίγα άτομα τότε είχαν επαφή με τον συντάκτη της έκθεσης  για να τον ενημερώσουν.

 

Οσον αφορά τα γεγονότα που αναφέρονται στο πάνω μέρος της σελίδας 99 πως συνέβησαν στο Κουστογέρακο,  όταν καταστράφηκαν τα χωριά,  δε βλέπω να γίνεται καμμιά αναφορά στον υπολοχαγό Πιμπλή,  που είναι γνωστό πως είχε βαρύνοντα ρόλο στα γεγονότα,  αλλά και στις άλλες πλην τριών οικογενειών στο Κουστογέρακο. Βέβαια διαφορετική παρουσίαση των πραγμάτων δίνουν υπάρχοντα κείμενα κάποιων αντιστασιακών της περιοχής,  αφηγήσεις που υπάρχουν στο βιβλίο του Β. Βαρδινογιάννη, του Μουρέλου  κτλ.

 

Δ)Οι αναφορές που γίνονται στη βιογραφία του Κωστ. Μπασιά

Πάντα σε μία βιογραφία ενός προσώπου, είτε παρουσιάζεται σε βιβλίο είτε σε ιστοσελίδα και μάλιστα οικογενειακή, προκειμένου να είναι πλήρης,  γίνεται αναφορά και στην οικογένεια του. Ο Κ. Μπασιάς, απέκτησε δέκα παιδιά. Με μεγάλες στερήσεις και δυσκολίες μπόρεσε να μορφώσει πολλά από τα παιδιά του που έλαβαν πανεπιστημιακή μόρφωση, πράγμα που δεν ήταν εύκολο την εποχή εκείνη, όπως ίσως είναι σήμερα. Αυτό συνέβη γιατί αρκετοί ήταν πολύ καλοί μαθητές. Ενδεικτικά αναφέρω πως ο ένας του γιός, ο δικηγόρος, μπήκε πρώτος στην Νομική σχολή Αθηνών στις Πανελλήνιες  εισαγωγικές εξετάσεις.

Παράλληλα ο Κ. Μπασιάς προέβη και σε μια πράξη ευεργεσίας. Οποιος πάει σήμερα στη Σούγια θα δει δίπλα στη θάλασσα και στο δρόμο προς το λιμάνι, το εργοστάσιο (πρώην ελαιουργείο) και το μεγάλο ελεύθερο χώρο δίπλα σε αυτό. Δέκα στρέμματα χωράφι δώρισαν ο Κ. Μπασιάς και ο συγχωριανός του Κοσμαδάκης, τα μισά ο καθένας, το 1945, αμέσως μετά την κατοχή, για να γίνει το ελαιουργείο που τότε υπήρχε απόλυτη ανάγκη να γίνει λόγω της πλήρους καταστροφής της κοινότητας. Τότε οι κάτοικοι δεν είχαν εργοστάσιο για να βγάλουν το λάδι τους και είχαν τεράστιο οικονομικό πρόβλημα. Είχαν πρόβλημα επιβίωσης. Δε  δίστασαν να δωρίσουν το χώρο αυτό, παρά το ότι είχαν τα σπίτια τους ισοπεδωθεί πλήρως από τους κατακτητές, και ήταν και οι δύο τους πολύτεκνοι. Το συμβόλαιο αυτό της δωρεάς ήταν το πρώτο συμβόλαιο που μεταγράφτηκε στο υποθηκοφυλάκειο  Καντάνου μετά τη Γερμανική κατοχή.

Ετσι λοιπόν, μετά την αντίσταση στους κατακτητές, συνέχισε την προσφορά του στον τόπο του, από τη μια με το να δημιουργήσει μια μεγάλη οικογένεια, η οποία σήμερα αριθμεί πολλές δεκάδες, παιδιά, εγγόνια, δισέγγονα και τρισέγγονα, και από την άλλη προβαίνοντας σε μια πράξη ευεργεσίας, δωρίζοντας περιουσία του για να βοηθήσει τους συντοπίτες του.

Τελειώνοντας θέλω να πω ότι όπως διαβάζω σε κείμενα,  γιατί εγώ δεν έζησα τα γεγονότα, οι Πατεράκηδες στο Σέλινο ήταν από τις οικογένειες που αγωνίστηκαν σοβαρά κατά των Γερμανών κατακτητών. Επομένως προσέφεραν σοβαρή υπηρεσία στην πατρίδα.  Συμβαίνει δε να έχω και καλούς φίλους από την οικογένεια αυτή. Επίσης κανένας καλής πίστεως συζητητής δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αντιστασιακή δράση του Βασ. Πατεράκη  για την απελευθέρωση από τους Γερμανούς κατακτητές.

 

Λουκάς Μπασιάς

Πολιτικός Μηχανικός – Μαθηματικός

"google ad"