Η ήδη εύθραυστη οικονομία της κατεστραμμένης από τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας βρίσκεται στα ερείπια, όπως και τα κτίριά της, μετά από ενάμιση μήνα βομβαρδισμών από το Ισραήλ, ως αντίποινα στην επίθεση των μαχητών της Χαμάς στη χώρα τον Οκτώβριο.
Οι κάτοικοι της Γάζας έχουν απωλέσει το 61% του εργατικού δυναμικού, ποσοστό που αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 182.000 θέσεις εργασίας, σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας. Το ποσοστό ανεργίας στη Γάζα αγγίζει πλέον το 100% και η οικονομία του παλαιστινιακού θύλακα ουσιαστικά «έχει παύσει τη λειτουργία της» επ’ αόριστον.
Μια οικονομία σε εξάρτηση
Ακόμη και πριν από τον πόλεμο, η πλειοψηφία των κατοίκων της Γάζας είχε περιορισμένη πρόσβαση σε προσιτές προμήθειες τροφίμων και θεωρούνταν επισιτιστικά ανασφαλείς, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών – τώρα όμως πλέον η κατάσταση είναι τραγική.
«Η οικονομία της Γάζας εξαρτάται 100% από δύο πηγές εσόδων: την ξένη βοήθεια και την πρόσβαση στην αγορά εργασίας του Ισραήλ. Η τελευταία έχει πλέον χαθεί, πιθανότατα για πάντα. Το μόνο που απομένει είναι η ξένη βοήθεια», δήλωσε στο CNBC ο Μάρκο Πάπιτς, εταίρος και επικεφαλής στρατηγικός αναλυτής της Clocktower Group. Περίπου το 80% των κατοίκων της Γάζας εξαρτιόταν, εξάλλου, από κάποιου είδους διεθνή βοήθεια πριν από την τελευταία κλιμάκωση.
Το ποσοστό ανεργίας στη Γάζα, το οποίο παραδοσιακά ήταν ένα από τα υψηλότερα παγκοσμίως σε ποσοστό άνω του 40%, βρίσκεται τώρα κοντά στο 100%, με την οικονομία του θύλακα να έχει ουσιαστικά σταματήσει κάθε δραστηριότητά της, σύμφωνα με έκθεση του Ινστιτούτου Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής της Παλαιστίνης με έδρα τη Ραμάλα της Δυτικής Όχθης.
Ένας άλλος οργανισμός του ΟΗΕ, το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, προέβλεψε ότι η ανάπτυξη της Γάζας θα πάει πίσω κατά 16 έως 19 χρόνια, στην εκτίμησή του με βάση οικονομικούς, υγειονομικούς και εκπαιδευτικούς δείκτες.
Οι χειρότερες οικονομικές προοπτικές από το 1967
«Παρόλο που οι Ισραηλινοί είχαν καταλάβει τη Γάζα από το 1967 μέχρι και τη δεκαετία του ’80, η οικονομία πήγαινε λίγο καλύτερα, αλλά κυρίως πήγαινε καλά, βασιζόμενη στο ότι είχε έναν αριθμό μορφωμένων ανθρώπων που έβγαιναν έξω από τη Γάζα», εξήγησε ο Κέβιν Κλόουντεν, επικεφαλής παγκόσμιας στρατηγικής στο think tank Milken Institute με έδρα τη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνια.
Η Γάζα βρισκόταν υπό τον έλεγχο της Αιγύπτου από το 1948 έως τα μέσα του 1967, προτού το Ισραήλ την καταλάβει μαζί με τη Δυτική Όχθη μετά τη νίκη του στον Πόλεμο των Έξι Ημερών εναντίον ενός συνασπισμού αραβικών χωρών.
«Κατά τα πρώτα 25 χρόνια της ισραηλινής κατοχής, η Γάζα είχε και ανθρώπους που εργάζονταν εντός του Ισραήλ και είχε τη δική της τοπική οικονομία. Ήταν ένα σημαντικό μέρος της παλαιστινιακής οικονομίας», επισήμανε στο CNBC ο Ράτζα Καλίντι, γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας Οικονομικής Πολιτικής της Παλαιστίνης.
Πριν από 50 χρόνια, οι κάτοικοι της Γάζας μπορούσαν να εργαστούν στο Ισραήλ, την Αίγυπτο, τον Περσικό Κόλπο και σε άλλα μέρη. Ήταν η εποχή που υπήρχε μια ισχυρή επαγγελματική τάξη, πανεπιστήμιο και αεροδρόμιο – μετά την τελευταία σύγκρουση, η εικόνα της οικονομίας του θύλακα βρίσκεται σε πλήρη αντιδιαστολή. Το Ισραήλ είχε εκδώσει περίπου 18.000 άδειες εργασίας και παραμονής για κατοίκους της Γάζας, ο οποίες φυσικά ανακλήθηκαν μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου.
Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, κατά τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, η παλαιστινιακή οικονομία γνώρισε σχετικά ισχυρές εισροές κεφαλαίων, κυρίως λόγω των εμβασμάτων από Παλαιστίνιους εργαζόμενους στο Ισραήλ και τις χώρες του Κόλπου.
Η ρευστή κατάσταση από το 2000 και μετά
Τα πράγματα άλλαξαν αφότου η Χαμάς απέκτησε την εξουσία στη Γάζα το 2006, όταν το Ισραήλ παραιτήθηκε από τον έλεγχό του στον θύλακα. Από τότε η Χαμάς δεν έχει πραγματοποιήσει εκλογές στη Γάζα.
Οι Παλαιστίνιοι όχι μόνο έχασαν την ευκαιρία να εργαστούν στο Ισραήλ μετά την κατάληψη της Γάζας από τη Χαμάς, αλλά και οι εμπορικές συναλλαγές τους με τους Αιγύπτιους διαλύθηκαν, καθώς η Αίγυπτος θεωρεί τη Χαμάς ως απειλή, με τις επενδύσεις στην Παλαιστινιακή Αρχή που διοικείται από τη Δυτική Όχθη να μην εισρέουν πλέον στη Γάζα.
Από το 2007, η Γάζα περιβάλλεται από τσιμεντένια τείχη και συρματοπλέγματα αφού το Ισραήλ επέβαλε αεροπορικό, χερσαίο και θαλάσσιο αποκλεισμό στη Λωρίδα της Γάζας, λέγοντας ότι η κίνηση αυτή ήταν απαραίτητη για να προστατευτεί από τις επιθέσεις της Χαμάς. Ο ΟΗΕ κατατάσσει το Ισραήλ ως κράτος κατοχής των παλαιστινιακών εδαφών της Δυτικής Όχθης και της Γάζας.
«Οι άνθρωποι μάς ρωτούν τι χρειάζεται για να επιστρέψει η Γάζα εκεί που ήταν πριν από 20 χρόνια, όχι εκεί που ήταν πριν από δύο μήνες», τόνισε ο Χαλίντι.
Δυσδιάκριτο το οικονομικό μέλλον
Ο αποκλεισμός και οι επανειλημμένοι πόλεμοι με το Ισραήλ από το 2008 έχουν εξουδετερώσει την οικονομία του θύλακα, με την αναιμική οικονομική ανάπτυξη να υπολείπεται κατά πολύ της αντίστοιχης της Δυτικής Όχθης τα τελευταία 15 χρόνια, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
«Δεν ήταν μια κατάσταση όπου υπήρχε οικονομική ελπίδα. Και τα τελευταία 15 χρόνια, ουσιαστικά, αυτή ήταν η κατάσταση», διευκρίνισε ο Κέβιν Κλόουντεν. «Και το πιο δύσκολο κομμάτι είναι ότι η Γάζα έχει έναν πολύ νεαρό πληθυσμό που δυστυχώς δεν βλέπει ελπίδα από αυτό».
Το 65% των 2,3 εκατομμυρίων Παλαιστινίων που ζουν στην έκταση των 140 τετραγωνικών χιλιομέτρων, μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου, είναι κάτω των 24 ετών.
«Θα πρέπει να υπάρξει μια οριστική συμφωνία για τον τερματισμό της σύγκρουσης», συμπλήρωσε και ο Πάπιτς της Clocktower Group. «Αλλά αυτή η συμφωνία είναι πιθανό να πρέπει να δει τις αραβικές μοναρχίες του Κόλπου και τη Σαουδική Αραβία να πληρώνουν μεγάλο μέρος του “λογαριασμού” για τη βιωσιμότητα της Γάζας στο μέλλον».