Γερμανική Ευρώπη – Τίμοθι Γκάρτον Ας, Βρετανός Ιστορικός

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΜΑΝΟΥΣΟΣ Γ. ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ
“Αφότου τα δύο γερμανικά κράτη επανενώθηκαν το 1990, πολλοί παρατηρητές αναρωτήθηκαν αν αυτό που ήταν ουσιαστικά μια διευρυμένη Δυτική Γερμανία θα συνεχίσει εκείνη την εξαιρετική δέσμευση για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Αρκετά πριν ξεσπάσει η κρίση της ευρωζώνης, η απάντηση ήταν ήδη εμφανής. Η επανενωθείσα Γερμανία είχε γίνει αυτό που ορισμένοι από τους συμμετέχοντες στη συζήτηση μετά την πτώση του Τείχους αποκαλούσαν «κανονικό» έθνος-κράτος, μια «δεύτερη Γαλλία», όπως εντυπωσιακά το εξέφρασε ο Γάλλος σχολιαστής Ντομινίκ Μοϊσί. Όπως και η Γαλλία, η νέα Γερμανία θα ακολουθήσει τα εθνικά της συμφέροντα στην Ευρώπη όποτε αυτό είναι δυνατό, αλλά και από μόνη της, όταν κρίνεται απαραίτητο – όπως έκανε, για παράδειγμα, όταν εξασφάλισε τις ενεργειακές ανάγκες της σε διμερές επίπεδο με τη Ρωσία, κυρίως με την συμφωνία για τον αγωγό αερίου Nord Stream το 2005. Οι ηγέτες της, στο Βερολίνο πλέον, όχι στη Βόννη, θα εξακολουθούν να προσπαθούν να είναι καλοί Ευρωπαίοι, αλλά δεν θα ανοίγουν πλέον το καρνέ των επιταγών τους τόσο εύκολα αν η Ευρώπη το ζητήσει.”

ΦΟΒΟΣ ΚΑΙ ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η ΕΥΡΩΠΗ ΣΕ ΚΡΙΣΗ
ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΙΜΟΘΥ ΓΚΑΡΤΟΝ ΑΣ ΒΡΕΤΑΝΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ
Θα μπορούσε αυτή η μεγάλη δυσαρέσκεια να παράσχει την ψυχολογική βάση για μια λαϊκή εκστρατεία σωτηρίας της Ευρώπης; Τα σημάδια δεν είναι ενθαρρυντικά. Λαϊκά κινήματα έχουν προκύψει κατά τη διάρκεια της κρίσης, αλλά στοχεύουν προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Ένα από τα μεγαλύτερα ήταν αυτό εναντίον του ACTA (Anti-Counterfeiting Trade Agreement, του εμπορικού συμφώνου κατά της παραποίησης), το οποίο πολλοί νέοι Ευρωπαίοι έβλεπαν ως απειλή για την ελευθερία του διαδικτύου. Οι «Αγανακτισμένοι» όλων των χωρών, οι Ευρωπαίοι ομόλογοι του κινήματος Occupy Wall Street των ΗΠΑ, χλευάζουν τους τραπεζίτες, τους πολιτικούς και τους μεσήλικες, για τους οποίους θεωρούν ότι τους έχουν κλέψει το μέλλον. Μια έρευνα με βάση συνεντεύξεις ακτιβιστών σε αυτά τα διαφορετικά συλλαλητήρια, συντονισμένη από την Mary Kaldor και την Sabine Selchow του London School of Economics, διαπίστωσε ότι η ΕΕ είναι είτε αόρατη για αυτούς είτε την βλέπουν σαν κάτι αρνητικό.
Ο φόβος δεν πρέπει να υποτιμηθεί ως κινητήρια δύναμη στην πολιτική. Όταν, σε μια επαναληπτική εκλογική διαδικασία τον Ιούνιο, οι Έλληνες ψήφισαν με μικρή διαφορά τα κόμματα που ήταν σοβαρά σχετικά με τη διατήρηση της χώρας μέσα στην ευρωζώνη, ο Ελβετός σκιτσογράφος Patrick Chappatte σχεδίασε ένα κουρασμένο άτομο που στέκεται δίπλα σε μια κάλπη στη σκιά της Ακρόπολης και αναφωνεί: «Καλά νέα! Ο φόβος θριάμβευσε πάνω από την απελπισία». Προσαρμόζοντας μια περίφημη φράση του προέδρου των ΗΠΑ Φράνκλιν Ρούσβελτ, θα μπορούσε κανείς να πει ότι σήμερα η Ευρώπη δεν έχει τίποτα για να ακουμπήσει την ελπίδα της εκτός από τον ίδιο τον φόβο.
Ο φόβος της κατάρρευσης, η λογική της αναγκαιότητας παρόμοια με του Μονέ, η δύναμη της αδράνειας: αυτά μπορεί να κρατήσουν απλώς την παράσταση ζωντανή αλλά δεν θα δημιουργήσουν μια δυναμική, εξωστρεφή Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει την ενεργό υποστήριξη των πολιτών της. Χωρίς κάποιες νέες κινητήριες δυνάμεις, χωρίς μια θετική κινητοποίηση μεταξύ των ελίτ και των λαών της, η ΕΕ, ενώ κατά πάσα πιθανότητα θα επιβιώσει ως το χάρτινο παλάτι των συνθηκών που έχουν υπογραφεί και των θεσμικών οργάνων που έχουν ιδρυθεί, θα διολισθήσει σταδιακά από πλευράς αποτελεσματικότητας και πραγματικής σημασίας, όπως και η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του παρελθόντος. Οι ιστορικοί του μέλλοντος μπορεί να εντοπίσουν κάποια στιγμή γύρω στο 2005 το απόγειο της πιο εκτεταμένης, εποικοδομητικής και ειρηνικής προσπάθειας που έχει δει ποτέ η ιστορία για να ενωθεί η ήπειρος.