“Αν είχα μια ώρα για να λύσω ένα πρόβλημα από τη λύση του οποίου εξαρτιόταν η ζωή μου, θα αφιέρωνα τα πρώτα πενήντα πέντε λεπτά για να διατυπώσω την κατάλληλη ερώτηση, γιατί μόλις θα θέσω την κατάλληλη ερώτηση, θα μπορέσω να λύσω το πρόβλημα σε λιγότερο από πέντε λεπτά”.
Αυτά είναι λόγια του Albert Einstein, και φαντάζομαι κανένας δεν μπορεί να υποστηρίξει πως δεν ήξερε να λύνει προβλήματα.
Είχε πει και ένα άλλο καλό, βέβαια: “Παράνοια σημαίνει να κάνεις το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά και να περιμένεις διαφορετικά αποτελέσματα”.
Άρα, δύο τα κρατούμενα:
- Αν έχεις δοκιμάσει μια λύση και δεν λειτούργησε, δεν πρόκειται να λειτουργήσει αν την ξαναδοκιμάσεις.
- Για να βρεις τη λύση αρκεί να διατυπώσεις με σαφήνεια το ερώτημα.
Το ερώτημα του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου 2015, λοιπόν, όπως το καταλαβαίνω, είναι:
“Θέλεις να ξαναδοκιμάσουμε την ίδια λύση που στο παρελθόν απέτυχε;”
Έτσι διατυπωμένο μοιάζει ρητορικό το ερώτημα. Έτσι δεν είναι;
Κι έτσι φτάνουμε στην πρώτη αντίρρηση:
Μα αν απαντήσουμε ΟΧΙ δεν ξέρουμε τί μπορεί να συμβεί. Αν απαντήσουμε ΟΧΙ ανοίγουμε πανιά για το χάος.
Ακριβώς! Πολύ σωστά!
Στο βιβλίο του “Οι πράκτορες του Χάους”, ο συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Norman Spinrad περιγράφει μια μελλοντική δυστοπία όπου η κοινωνία είναι ένα πεδίο σύγκρουσης τριών αντίπαλων δυνάμεων: Του Κατεστημένου, της Αντιπολίτευσης, που ναι μεν αποζητά την ανατροπή του Κατεστημένου, αλλά μόνο για να το αντικαταστήσει και να γίνει Κατεστημένο στη θέση του Κατεστημένου, και των Πρακτόρων του Χάους. Οι Πράκτορες του Χάους έχουν ως ζητούμενό τους την αύξηση της Κοινωνικής Εντροπίας, ως τη μόνη δύναμη που μπορεί να οδηγήσει στο Χάος, και να επιφέρει το Καινούριο, μέσω της αποδέσμευσης από τον φαύλο κύκλο των Αντιπολιτεύσεων που γίνονται Κατεστημένα.
Το τρίτο κρατούμενο, λοιπόν, είναι:
- “Χάος” είναι το όνομα που δίνει το Κατεστημένο στον αφανισμό της κυριαρχίας του. Ο αφανισμός του Κατεστημένου, όμως, δεν σημαίνει και αφανισμό του κόσμου.
Ναι, αλλά, θα πει κάποιος, είναι σίγουρο πως το Χάος θα οδηγήσει σε λύση;
Όχι. Φυσικά και όχι. Τίποτα δεν είναι σίγουρο.
"google ad"
Σίγουρο είναι μόνο αυτό: Η λύση που δοκιμάσαμε ήδη, δεν αποτελεί λύση.
Και για να κάνω πιο καθαρό αυτό που θέλω να πω, δεν θα αναφερθώ πάλι στον νομπελίστα φυσικό Einstein, αλλά στον νομπελίστα χημικό Ilya Prigogine, και στο βιβλίο του “Το τέλος της βεβαιότητας“:
Η κύρια θέση που αναπτύσσεται στο “Τέλος της βεβαιότητας” είναι ότι ένα φυσικό σύστημα που κινείται εντός των ορίων της ισορροπίας του, μπορεί και απορροφά τις όποιες διαταραχές, και επανέρχεται σύντομα στην ισορροπία του. Αυτό σημαίνει πως εντός ενός τέτοιου συστήματος δεν γεννιόνται νέα φαινόμενα. Ο Prigogine υποστηρίζει λοιπόν, πως μόνο Μακράν της Ισορροπίας εμπεριέχεται η δυνατότητα γέννησης του Καινούριου. Συμπερασματικά, μόνο τα Χαοτικά Συστήματα, δηλαδή αυτά που βρίσκονται Μακράν της Ισορροπίας, έχουν τη δυνατότητα να γεννούν Καινούρια Φαινόμενα.
Κρατούμενο τέταρτο λοιπόν:
- Αν είναι να βρεθεί πραγματική λύση, αυτή η λύση έχει ως προϋπόθεση το Χάος.
Κι ερχόμαστε στην πιο σοβαρή κριτική, αυτή που έρχεται εξ’ αριστερών:
Μα το σημερινό Κατεστημένο κάνει ό,τι έκανε και το προηγούμενο. Αυτό το δημοψήφισμα είναι ψευτοδίλημμα. Θα πούμε ΟΧΙ στα χειρότερα για να νιώσουμε ευχαριστημένοι και νικητές, με το επιχείρημα από την πλευρά του Κατεστημένου: “το μη χείρον βέλτιστον”.
Πολύ σωστά τα λες σύντροφε, αλλά εδώ ακριβώς είναι και η ομορφιά αυτού του ρεφορμιστικού, κατά τη γνώμη σου, και ωφελιμιστικού, κατά τη γνώμη μου, ΟΧΙ:
Αν το Κατεστημένο μας έστησε τέτοια παγίδα, πρώτο αυτό θα πέσει μέσα.
Μιλάω για ένα ΟΧΙ που υπερβαίνει την ειλικρίνεια ή την ανεντιμότητα του Κατεστημένου.
Από τη στιγμή που έδωσε στους πολίτες τη δυνατότητα να πάρουν θέση,
από τη στιγμή που οι πολίτες πίστεψαν πως μπορούν να αποφασίζουν,
αυτό το δικαίωμα δεν θα μπορέσουν να το πάρουν πίσω.
Οι ίδιοι που ψήφισαν ΟΧΙ θα είναι οι πιο ισχυροί πολέμιοι του Κατεστημένου που τους πρόδωσε.
Καμία ανατροπή, εξέγερση, επανάσταση δεν ξεκίνησε, και δεν εξελίχθηκε, ελεγχόμενη από κάποιους ανέραστους ιδεολογικούς γραφειοκράτες με τo blueprint της επανάστασης παραμάσχαλα.
Αυτό που εννοώ, είναι πως ένα δημοψήφισμα απελευθερώνει το φαντασιακό των πολιτών.
Οι πολίτες εκπαιδεύονται σε πιο αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες.
Βήμα-βήμα.
Και από τη στιγμή που θα δοκιμάσουν το δημοψήφισμα,
μπορεί να τους αρέσει, και να ζητήσουν κάτι αντίστοιχο και από τους εργοδότες τους.
Ποιος ξέρει;
Πολύ πιθανόν να ζητήσουν στο μέλλον να γράψουν και καινούριο Σύνταγμα.
Ποιος ξέρει;
Και μετά μπορεί να ζητήσουν το αδιανόητο.
Ποιος ξέρει;
Και μπορεί το πρώτο βήμα για όλα αυτά να είναι ένα απλό
ΟΧΙ