Για τη σύγχρονη μετανάστευση

Γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης

Η μετανάστευση είναι μια ατομική λύση, προσωρινή κι οπωσδήποτε ανεπαρκής, απέναντι στα προβλήματα της ανεργίας και της οικονομικής εξαθλίωσης. Και όχι μόνο είναι προσωρινή αλλά το ότι θα φύγει κάποιος για μια άλλη χώρα αυτό δε σημαίνει ότι στη νέα του πατρίδα θα εξασφαλίσει μια ζωή χωρίς προβλήματα, ανεργία, φτώχεια, κοινωνική εξαθλίωση κι αγωνία για την επιβίωση του. Κι αυτό θα συμβεί γιατί οι αιτίες που οδηγούν κάποιον να μεταναστεύσει δεν έχουν τοπικό ή εθνικό χαρακτήρα αλλά αποτελούν διεθνές φαινόμενο που παράγεται από την κρίση του καπιταλισμού και από εκείνες τις πολιτικές που για να εξασφαλίσουν τα υπερκέρδη τους ισοπεδώνουν κάθε κοινωνικό κι εργασιακό δικαίωμα.

Απόδειξη αυτής της πραγματικότητας είναι αφενός η ύπαρξη και της εσωτερικής μετανάστευσης προς την αναζήτηση εργασίας κι αφετέρου οι στρατιές των ανέργων ή και των αστέγων που συγκεντρώνονται στις μητροπόλεις για τον ίδιο σκοπό: από την Ιρλανδία στις αρχές του 19ου αιώνα και την μεταπολεμική Ελλάδα μέχρι τις ΗΠΑ του Μπάρακ Ομπάμα, του Ντόναλντ Τραμπ και της στεγαστικής κρίσης και μέχρι την Ελλάδα των μνημονίων αυτή είναι μια διαδικασία με σταθερή ανάπτυξη. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχάσουμε τους πρόσφυγες που επιστρέφουν στις χώρες καταγωγής τους, γνωστό φαινόμενο σε μια χώρα υποδοχής μεταναστών όπως η δική μας, όχι γιατί τα κονόμησαν πάνω στην πλάτη των φιλότιμων κι αθώων ντόπιων όπως το θέλει η ρατσιστική ρητορεία, αλλά γιατί και στις χώρες υποδοχής η ζωή πλέον δεν υποφέρεται. Να λοιπόν γιατί η μετανάστευση δεν αποτελεί πανάκεια • μόνο η αντιμετώπιση των αιτιών της καπιταλιστικής κρίσης και όσων την δημιούργησαν, που ασφαλώς δεν ανήκουν στην εργατική τάξη, μπορεί να βάλει ένα τέλος σε αυτή την κατάσταση.

Ας είμαστε ειλικρινείς όμως ότι στη μία πιθανότητα να ζήσει καλύτερα από εδώ ο υποψήφιος μετανάστης, υπάρχουν αρκετά παραδείγματα, για να βοηθήσει τον εαυτό του και την οικογένειά του και να αναπτύξει τις πραγματικές του δυνατότητες, ότι δεν πρέπει να εμποδίζεται. Αντίθετα πρέπει να νιώσει άμεσα ως δικό του, φιλικό τόπο, τον τόπο που θα ζητήσει σωτηρία στη φυγή. Και παράλληλα να αντιληφθεί ότι οπουδήποτε πάει, η μάχη για την ανατροπή του συστήματος της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο μπορεί μόνο συλλογικά να αντιμετωπιστεί και βέβαια να ανατραπεί.

Σε αυτή την περίπτωση αναδεικνύεται πολύ προβληματικό το να παρουσιάζεται η μετανάστευση ως κοινωνικό προνόμιο, ως η μόνη λύση στην κρίση απέναντι σε εκείνους που δεν τολμούν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα γιατί δήθεν είναι συμβιβασμένοι, στην καλύτερη περίπτωση, ή στην χειρότερη γιατί είναι ηλίθιοι και συνυπεύθυνοι για όλα όσα ζούμε και διαδραματίζονται αυτή την περίοδο. Συνήθως τέτοιες απόψεις επικρατούν σε κύκλους ανθρώπων που υποστηρίζουν με μεταφυσική βεβαιότητα πως τίποτα δεν αλλάζει, πως όλα έχουν κριθεί και πως οι αγώνες που γίνονται απλά υπερασπίζονται διάφορα κεκτημένα χωρίς να έχουν την δυνατότητα να αλλάξουν τα δεδομένα. Όμως αυτή είναι μια άποψη που συμφέρει εκείνους που τους βολεύει η αδράνεια και η μοιρολατρία, φαινόμενο που συναντάμε και μέσα στην Αριστερά. Ιδιαίτερα προβληματική είναι κι άποψη που θέλει να επιβάλλει την αναγκαστική παραμονή των υποψηφίων μεταναστών στη χώρα καταγωγής τους χωρίς να προτείνει εκείνες τις κοινωνικές λύσεις που θα αντιμετωπίσουν τις αιτίες του προβλήματος.

Είναι ξεκάθαρο πιστεύω, πως η σύγχρονη, ανατρεπτική Αριστερά και κυρίως το αντικαπιταλιστικό τμήμα της, θα πρέπει να εντοπίσει αυτές τις αντιφάσεις και με το παράδειγμα της από τη μια να μην δαιμονοποιεί την μετανάστευση γιατί υποτίθεται δεν συμφέρει την παραγωγική μας ανάπτυξη, που όμως τα κέρδη άλλοι τα καρπώνονται, κι από την άλλη να αναδείξει πως χρειάζονται μόνιμες κι οπωσδήποτε συλλογικές λύσεις απέναντι στα προβλήματα της κρίσης του καπιταλισμού. Κι αυτό δεν πρόκειται να γίνει υποτιμώντας τους απεργιακούς και κοινωνικούς αγώνες που αναπτύσσονται το τελευταίο διάστημα και στην χώρα μας κάτω από ένα πρίσμα απόλυτα ηττοπαθές κι εγωιστικό που το μόνο που μπορεί να καταφέρει είναι η καλλιέργεια της ιδιωτείας και όχι της κοινωνικής, ανατρεπτικής πολιτικής που τόσο έχουμε ανάγκη σήμερα.