Για τον Γιώργο Γραμματικάκη: Από τη γειτονιά μας, στις γειτονιές των άστρων

Των Νίκου Παρασκευόπουλου και Χαράλαμπου Πουλόπουλου

Φεύγοντας από τη γειτονιά μας στις γειτονιές των άστρων, όπως συνήθιζε να λέει ο Γιώργος Γραμματικάκης, άφησε πίσω του στους αγαπημένους του ανθρώπους και σε όσους γνώρισαν το έργο και την προσωπικότητά του, ένα πρότυπο που μπορεί να εμπνέει κάθε επιστήμονα και κάθε πολίτη: Του εξαίρετου, σπάνιου ανθρώπου που, αντί να περιχαρακωθεί καταξιωμένος στην τόσο σημαντική ειδικότητά του, έδωσε τη σοφία του απλόχερα. Συνέβαλε στη βελτίωση της παιδείας, στη διαμόρφωση της πολιτικής, στην ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών, στην αλληλεγγύη για τους ανθρώπους που βρίσκονται σε ευάλωτη θέση, στην προαγωγή του πολιτισμού και της μουσικής.

Ήταν φυσικό η επιστημονική, η πολιτική και κοινωνική του δραστηριότητά να απευθύνονται συμβολικά και πραγματικά τόσο στην εγγύς του κοινότητα, όσο και στο διεθνή χώρο. Γι΄ αυτό και τον αναγνώριζαν με σεβασμό και αγάπη τόσο πολλοί, από τους γείτονες στο αγαπημένο του Μετς και στο Ηράκλειο της Κρήτης, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μέχρι και τη διεθνή κοινότητα των επιστημόνων. Όλα αυτά μάλιστα, χωρίς ούτε στιγμή να χάσει την ταπεινότητά του. Σε αυτές του τις περιπλανήσεις είχαμε την τύχη να τον συναντήσουμε σε πολλές περιπτώσεις ταυτόχρονα, γι΄αυτό η κοινή εδώ υπογραφή του χαιρετισμού.

Δεν ήταν ένας τεχνοκράτης καθηγητής, ούτε ένας επαγγελματίας πολιτικός. Ήταν ένας άνθρωπος με ήθος και βαθύ ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο και γι αυτό μετέφερε με απλό τρόπο τις γνώσεις του από την πολυπλοκότητα της αστροφυσικής και την εμπειρία του από τα πανεπιστημιακά έδρανα στην καθημερινότητα. Ο Γιώργος Γραμματικάκης σεβόταν τον μη ειδικό αναγνώστη ή τον πρωτάρη μαθητή, συνομιλούσε μαζί τους και μέσα από τα βιβλία του βοήθησε πολλούς ανθρώπους, ιδίως νέους, να καταλάβουν δύσκολες έννοιες: Από την αριστοτελική πρώτη ύλη ως το αχανές σύμπαν. Η συλλογή και η επεξεργασία της γνώσης, από τη βιβλιοθήκη ή το εργαστήριο ή από το θαλάσσιο τηλεσκόπιο του «Νέστορα» της Πύλου, είχε προορισμό τον συνάνθρωπο. Η διαλογική διδασκαλία του δεν ήταν μόνο γραπτή αλλά και προφορική σε αμφιθέατρα, συνέδρια και στην κοινότητα, όπου είχε το χάρισμα συνδυάζοντας την εικόνα με τη μουσική να μεταφέρει στον απλό ακροατή τις επιστημονικές έννοιες.

Το ενδιαφέρον του για την παιδεία τον ώθησε να ασχοληθεί με το ελληνικά πανεπιστήμιο στην Κρήτη ως πρύτανης δύο φορές και στο Ιόνιο, ως πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής, στο νεοσύστατο πανεπιστήμιο, προσφέροντας πέρα από το εκπαιδευτικό και το ερευνητικό έργο, προτάσεις και πρακτικές για την ουσιαστική αναβάθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης.

Με την πραότητα και την ευφυία που τον χαρακτήριζαν, έκανε σημαντικές αλλαγές, δαμάζοντας οργανωτικά και διοικητικά τις πάντα ιδιότροπες ακαδημαϊκές δυνάμεις.
Η δημοκρατική του συνείδηση τον ώθησε επίσης να ασχοληθεί για ένα διάστημα με την πολιτική, εκλεγόμενος Ευρωβουλευτής με το Ποτάμι (θητεία 2014 – 2019). Ας θυμίσουμε εδώ :

Η πολιτική είναι μια πολύ δύσκολη και υπεύθυνη δραστηριότητα, όταν ασκείται όπως στην περίπτωση του Γιώργου Γραμματικάκη με ευσυνειδησία και ευθύνη, κι όχι σαν άνετη και εκμεταλλεύσιμη εξουσία. Ο Γιώργος επεδίωκε το διάλογο, τη συναίνεση και τη σύνθεση σε δύσκολα θέματα και πολλές φορές το κατάφερνε φέρνοντας σε επαφή αντίθετες δημοκρατικές δυνάμεις, που μπορούσαν να συνυπάρξουν για το κοινό καλό.

Τα έργα του είναι αναλυτικά αποτυπωμένα στο χώρο και στο χρόνο σε πολλές πηγές και ανθρώπινες μνήμες. Ο Γιώργος Γραμματικάκης αγάπησε την επιστήμη, την τέχνη και την πολιτική, και όπως έλεγε έπαιρνε συχνά «δρόμους αποκλίνοντες αλλά και ουσιαστικούς» και για αυτό δεν πρόκειται να ξεχαστεί .