16 Δεκεμβρίου 1928: Για τον Φίλιπ Ντικ, 91 χρόνια από τη γέννησή του

Ο Φίλιπ Ντικ (Philip Kindred Dick) γεννήθηκε σα σήμερα, 16 Δεκεμβρίου 1928 , στο Σικάγο. Ήταν ένας από τους πιο γνωστούς Αμερικάνους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας.

Αν και φτωχός και σχετικά άγνωστος στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, σήμερα θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς και ανανεωτές του είδους, ενώ τα τελευταία χρόνια γνωρίζει πλατιά επιτυχία λόγω της προσαρμογής αρκετών έργων του σε ταινίες (όπως οι Blade Runner καιMinority Report.

Το έργο του χαρακτηρίζεται από δυο θεμελιώδη ερωτήματα που προσπάθησε, σχεδόν με αγωνία, να απαντήσει όχι μόνο στα γραπτά του αλλά και στη ζωή του: Τι είναι πραγματικό; και Τι είναι ανθρώπινο; Στα έργα του η πραγματικότητα συχνά παρουσιάζεται σαν κάτι υποκειμενικό και ευμετάβλητο, ενώ η πλαστοπροσωπία, η κατάρρευση του πολιτισμού και η απειλή του ολοκληρωτισμού παραμονεύει παντού, συχνά σ’ ένα καταθλιπτικό και κλειστοφοβικό σκηνικό, όπως ήταν κι η ίδια η ζωή του. Η μεταφυσική, η φιλοσοφία, η ψυχανάλυση, η πολιτική και, στο ύστερο έργο του, ο γνωστικισμός, η πρωτοχριστιανική φιλοσοφία και η θεολογία είναι κατευθυντήριες γραμμές στο έργο του.

Γεννήθηκε στο Σικάγο, γιος του Έντγκαρ Ντικ και της Ντόροθυ Κίντρεντ Ντικ. Γεννήθηκε πρόωρα, μαζί με τη δίδυμη αδελφή του Τζέιν που πέθανε στις 26 Ιανουαρίου 1929. Ο θάνατος της αδελφής του άρχισε να στοιχειώνει τον Ντικ από πολύ μικρή ηλικία, προκαλώντας του ενοχές και εμφανιζόμενη ως θέμα σε κάποια από τα έργα του, ένας θάνατος που σημάδεψε την ζωή και τα γραπτά έργα του Φίλιπ Ντικ. Το 1932 οι γονείς του χωρίζουν και η μητέρα του με τον Φίλιπ Ντικ μετακομίζουν στην Ουάσινγκτον. Επιστρέφουν στο Μπέρκλεϋ στην Καλιφόρνια το 1938 μέρος που έγινε σκηνικό για πολλά από τα μετέπειτα γραπτά του Ντικ. Πήγε σχολείο στοΜπέρκλεϋ και έγινε δεκτός στο εκεί πανεπιστήμιο για σπουδές στα Γερμανικά και τη Μεταφυσική, αποβλήθηκε όμως πριν τελειώσει το πρώτο εξάμηνο επειδή αρνήθηκε να παρακολουθήσει ένα (υποχρεωτικό τότε στα Κολέγια της Αμερικής) μάθημα στρατιωτικής εκπαίδευσης. Μετά από έναν εξάμηνο γάμο, στα είκοσί του, με τη Ζανέτ Μαρλίν το 1948, παντρεύτηκε την ελληνικής καταγωγής Κλειώ Αποστολίδου το 1950, με την οποία θα έμενε μέχρι το 1958. Την περίοδο εκείνη εργαζόταν σε δισκοπωλείο, ενώ είχε και τη δική του ραδιοφωνική εκπομπή κλασικής μουσικής. Αναμίχθηκε στην πολιτική και το ριζοσπαστικό κίνημα της εποχής και το FBI και η αστυνομία θ’ ασχολούνταν αρκετά συχνά μαζί του, ειδικά στη δεκαετία του ’50.

Διάβασε επιστημονική φαντασία για πρώτη φορά στην ηλικία των δώδεκα ετών, στο περιοδικό Stirring Science Stories, και τον επόμενο κιόλας χρόνο έγραψε το πρώτο του σύντομο μυθιστόρημα με τίτλο Επιστροφή στη χώρα των Λιλλιπούτειων. Στην αρχή της δεκαετίας του 1950 άρχισε να δημοσιεύει διηγήματα στο περιοδικόFantasy and Science Fiction του Σαν Φρανσίσκο, που διευθυνόταν από το μέντορα και φίλο του Άντονυ Μπουσέ. Το πρώτο διήγημα επιστημονικής φαντασίας που πούλησε, το φθινόπωρο του 1951, ήταν το Ρουγκ (Roog), ενώ το πρώτο που δημοσιεύτηκε ήταν το Πίσω Παραμονεύει το Γουμπ (Beyond Lies the Wub) το 1952. Την τριετία 1952-1954 δημοσίευσε 62 διηγήματα (τα μισά απ’ τη συνολική του παραγωγή διηγημάτων). Τον Ιούνιο του 1953, επτά διηγήματα του Ντικ εμφανίστηκαν ταυτόχρονα σε διάφορα περιοδικά. Η υπερπαραγωγή αυτή ήταν αποτέλεσμα όχι μόνο του πάθους του για την επιστημονική φαντασία, μα και της δύσκολης οικονομικής του κατάστασης: στην εισαγωγή της συλλογής διηγημάτων Ο Χρυσός Άντρας, περιγράφει το πώς αυτός κι η γυναίκα του ήταν αναγκασμένοι συχνά να τρέφονται με κιμά αλόγου, που κανονικά χρησιμοποιείται για σκυλοτροφή. Η αντιμετώπιση της επιστημονικής φαντασίας, την εποχή εκείνη, ως περιθωριακό είδος είχε ως αποτέλεσμα το ουσιαστικά ανύπαρκτο δίκτυο διανομής και την αδυναμία ελέγχου των δικαιωμάτων. Έτσι το έργο αυτής της περιόδου, δημοσιευμένο σε μικρά περιοδικά, του απέφερε δυσανάλογα μικρά ποσά σε σχέση με την παραγωγή του. Παρ’ όλα αυτά ο Ντικ όχι μόνο δεν σταμάτησε να γράφει, αλλά εγκατέλειψε και τη δουλειά του στο δισκοπωλείο, αποφασισμένος να γίνει επαγγελματίας συγγραφέας. Τα διηγήματα αυτής της περιόδου, μπροστά απ’ την εποχή τους, είναι μια μεταβατική φάση ανάμεσα στη space opera της δεκαετίας του ’50 και τη “σοβαρή”, εναλλακτική επιστημονική φαντασία που θα άνθιζε την επόμενη δεκαετία.

Το 1954, μετά από μια συνάντηση με το είδωλό του Α. Ε. Βαν Βογκτ, αποφάσισε να στραφεί στη συγγραφή μυθιστορημάτων, πουλώντας το πρώτο από αυτά, τοSolar Lottery, το 1955. Γράφοντας τα μυθιστορήματά του με τον ίδιο πυρετώδη ρυθμό, εκδίδει δεκάξι μυθιστορήματα μεταξύ 1955 και 1964. Τέσσερα έμειναν αδημοσίευτα: ήταν μυθιστορήματα συμβατικής λογοτεχνίας που όλα απορρίφθηκαν, γεγονός που στοίχισε πολύ στον Ντικ. Το 1959 παντρεύεται στο Μεξικό την τρίτη γυναίκα του Άνι Γουίλιαμς Ρουμπενστάιν (Anne Williams Rubenstein) με την οποία αποκτά την πρώτη του κόρη Λώρα Άρτσερ Ντικ (Laura Archer Dick) το 1960, γάμος που κράτησε μέχρι το 1964 (το διαζύγιο βγήκε το 1965). Αποκορύφωμα αυτής της δημιουργικής περιόδου, που ουσιαστικά συνδύασε την επιστημονική φαντασία με την πειραματική και εναλλακτική λογοτεχνία, ήταν το Ο Άνθρωπος στο Ψηλό Κάστρο (The Man In The High Castle), βιβλίο γραμμένο με τη βοήθεια του Ι Τσινγκ (το οποίο παίζει και κεντρικό ρόλο στην υπόθεση), που του απέφερε το βραβείο Hugo του 1963. Παρά τη βράβευση όμως, και την ολοένα μεγαλύτερη αναγνώριση από κριτικούς και κοινό, τα οικονομικά του δεν καλυτέρευσαν, εν μέρει λόγω της επιμονής του να δουλεύει χωρίς συμβόλαιο με εκδότη. Όπως έγραφε ο ίδιος αργότερα, ήταν αναγκασμένος να γράφει σε τρελούς ρυθμούς, τελειώνοντας ως κι εξήντα σελίδες τη μέρα, και για να τα καταφέρει στηρίχτηκε στις αμφεταμίνες, που θα τον συντρόφευαν ως το τέλος της ζωής του. Το αποτέλεσμα της φτώχειας, της απογοήτευσης αλλά και της αμφεταμίνης ήταν τόσο να διαλυθεί ο γάμος του όσο και κάτι άλλο, που θα άλλαζε την οπτική του για τον κόσμο.

Η προτελευταία αλήθεια

Το 1963, κατά τη διάρκεια ενός περιπάτου, ο Φίλιπ Ντικ στρέφει το βλέμμα του στον ουρανό κι αντικρίζει ένα μοχθηρό, απαίσιο πρόσωπο με σκιστά μάτια. Το όραμα τον καταδιώκει για ένα μήνα, και σ’ αυτό ο Ντικ αναγνωρίζει το απόλυτο κακό, την εντροπία που κυβερνά το σύμπαν και καταστρέφει τα πάντα. Καρπός της μεταφυσικής αυτής εμπειρίας είναι το μυθιστόρημα Τα Τρία Στίγματα του Πάλμερ Έλντριτς, ενώ η ιδέα του πανταχού παρόντος εντροπικού κακού διαποτίζει το έργο του -και τη ζωή του- για την επόμενη δεκαετία. Στρέφεται για βοήθεια στο Χριστιανισμό και αργότερα στο Βουδισμό, ενώ αρχίζει και κατασκευάζει ένα δικό του κόσμο (idios kosmos), μέσα στον οποίο σε λίγα χρόνια θα χαθεί. Τα μυθιστορήματά του γίνονται σκοτεινότερα, οι ήρωές του πιο απελπισμένοι, η πραγματικότητα πιο εύθραυστη. Στα μυθιστορήματα αυτής της περιόδου, όπως στα Αντίστροφος Κόσμος και Ubik, η ροή του χρόνου αντιστρέφεται και η πραγματικότητα επηρεάζεται τόσο απ’ το παρόν όσο κι απ’ το μέλλον, έτοιμη να καταρρεύσει ανά πάσα στιγμή.

Ο ίδιος αρχίζει να πίνει, παίρνοντας πάντα και αμφεταμίνες, και να βυθίζεται στην κατάθλιψη. Παντρεύεται ξανά το 1966, την Νάνσυ Χάκετ (Nancy Hackett) (τέταρτος γάμος) με την οποία θα αποκτήσει το 1967 την δεύτερη κόρη του Ιζόλδη Φρέια Ντικ (Isolde Freya Dick) και η οποία τον εγκαταλείπει το 1970 και τελικά χωρίζει το 1972. Σταματάει το γράψιμο και πέφτει για τα καλά στα ναρκωτικά (LSD), και για ένα διάστημα οι παρέες του είναι πρεζόνια κι έμποροι. Εγκαθίσταται στο Βανκούβερ, προσπαθώντας ν’ αλλάξει τα πράγματα, αλλά καταλήγει, μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας (1972), σε κλινική αποτοξίνωσης. Γυρίζοντας στο Όραντζ, καθαρός πια, παντρεύεται τον Απρίλιο του 1973 την Τέσσα Μπάζμπυ, την τελευταία του γυναίκα, με την οποία αποκτούν το τρίτο του παιδί Κρίστοφερ, το πρώτο αγόρι, και ξαναρχίζει να γράφει.

Θεϊκή εισβολή

Στις 20 Φλεβάρη του 1974 η ζωή του Φίλιπ Ντικ άλλαξε – για πάντα. Εκείνη τη μέρα, παραλαμβάνοντας ένα πακέτο με παυσίπονα, πρόσεξε ότι το κορίτσι που έκανε την παράδοση φορούσε ως μενταγιόν τον Ιχθύ, το σύμβολο των πρώτων χριστιανών για τον Ιησού. Μετά τη συνάντηση αυτή είχε ένα όραμα, όπου το κορίτσι κι αυτός ζούσαν στα πρώτα μετά Χριστό χρόνια. Σε λίγες μέρες άρχισε να έχει παραισθήσεις, όπως φωτιές που έβγαιναν απ’ το πουθενά και φωνές, που μεταξύ άλλων τον προειδοποίησαν για μια εκ γενετής ανατομική ανωμαλία του γιου του Κρίστοφερ. Μετά την επιμονή του Ντικ να γίνουν εξετάσεις στο παιδί, αποδείχτηκε ότι όντως είχε βουβωνική κήλη. Επίσης, ισχυρίστηκε ότι έζησε για ένα χρόνο τη ζωή των πρώτων χριστιανικών χρόνων μέσα απ’ τα μάτια του Θωμά, ενός χριστιανού της πρώτης μετά Χριστό εποχής, που έγινε το alter ego του σ’ εκείνα τα χρόνια. Κατά τους ισχυρισμούς της γυναίκας του, εκείνο τον καιρό μιλούσε κατά καιρούς την Κοινή Ελληνική, μια αρχαία ελληνική διάλεκτο που ποτέ πριν δεν είχε μελετήσει ή μάθει.

Αυτό που κυρίως έβλεπε ο Ντικ όμως ήταν μια δέσμη ροζ φωτός, που το Μάρτιο του 1974 τον επισκεπτόταν συχνά και τον τροφοδοτούσε με πληροφορίες για τη φύση του κόσμου και του θεού. Αυτή η οντότητα νιώθει ότι τον έχει κυριεύσει και ελέγχει τις πράξεις του. Τη δέσμη αυτή πληροφοριών ο Ντικ ονόμασε Valis και, χωρίς ποτέ να σταματήσει να αμφισβητεί την αντικειμενική ύπαρξή της ή και την ίδια του την ψυχική υγεία, υποστήριξε ότι ήταν μια προσπάθεια επικοινωνίας από εξωγήινους μέσω ενός αρχαίου δορυφόρου που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη. Ο Λόγος του θεού, κατά τη θεωρία αυτή, κοιμήθηκε για δυο χιλιάδες χρόνια στους κώδικες του Ναγκ Χαμαντί και τώρα επέστρεφε με τη μορφή του Valis στη Γη για να βάλει τέλος στην “Αυτοκρατορία που ποτέ δεν τελείωσε”, τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία που συνέχιζε στις μέρες μας με τη μορφή των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ρίτσαρντ Νίξον.

Τις συναντήσεις του με το Valis και τις σκέψεις του πάνω στην εμπειρία του αυτή κατέγραψε σ’ ένα ημερολόγιο 8.000 σελίδων με τίτλο Εξήγησις (Exegesis) και θεολογικό/γνωστικιστικό τόνο. Εκ των υστέρων μάλιστα ανακάλυψε ότι το Valis του είχε “υπαγορεύσει” μια προφητεία για την επιστροφή του Χριστού, που ήταν κρυμμένη στο μυθιστόρημα του 1974 Κυλήστε Δάκρυά Μου, Είπε ο Αστυνόμος. Η εμπειρία του περιγράφεται με λεπτομέρεια και στο ομώνυμο μυθιστόρημα Valis, ένα απ’ τα τελευταία έργα του, που γράφτηκε μέσα σε επτά μόνο μέρες το 1979. Το Valis είναι αρκτικόλεξο που σημαίνει Vast Active Living Intelligence System, Αχανές Ενεργό Ζωντανό Σύστημα Νοημοσύνης.

Την περίοδο αυτή επίσης άρχισε να φοβάται όλο και περισσότερο συνωμοσίες της CIA και του FBI εναντίον του, με αποτέλεσμα αρκετές φορές να μη βγαίνει απ’ το σπίτι του για μέρες και να κλονιστεί ο γάμος του. Τόσο ήταν το δόσιμό του στη μυστικιστική αυτή εμπειρία που, όταν το 1976 το Valis – αλλά και η γυναίκα του με το παιδί του – τον εγκατέλειψαν, προσπάθησε ξανά να αυτοκτονήσει. Τον επόμενο χρόνο, στο συνέδριο επιστημονικής φαντασίας στο Μετς της Γαλλίας του επιφυλάχθηκε υποδοχή μεγάλου συγγραφέα. Εκεί σόκαρε τους παρευρισκόμενους εκφωνώντας ένα δίωρο ακατανόητο λόγο (κάτι που αναγνωρίζει πλήρως αργότερα), βασισμένο στις πληροφορίες που είχε αντλήσει από το Valis. Παρ’ όλα αυτά, ο γραπτός του λόγος παρέμεινε σαφής, καθαρός και δυνατός όπως και πριν, μέχρι το τέλος της ζωής του. Τα μυθιστορήματα αυτής της περιόδου είναι κυρίως αυτοβιογραφικά και, εκτός απ’ το Έρευνα στο Σκοτάδι (A Scanner Darkly), που βασίζεται στις εμπειρίες του με τα ναρκωτικά, και το Deus Irae που ξεκίνησε να γράφει μαζί με τον Ρότζερ Ζελάζνυ, έχουν να κάνουν με τα γεγονότα που ο ίδιος ονόμασε 2-3-74 (Φλεβάρης-Μάρτιος 1974). Μέχρι το θάνατό του πάντως, ο ίδιος δεν ήταν σίγουρος τι ακριβώς ήταν αυτό που βίωσε.

Το τέλος

Στα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Ντικ γνώρισε την αναγνώριση και την οικονομική άνεση που τόσο στερήθηκε το προηγούμενο διάστημα. Εκδόθηκε επιτέλους ένα συμβατικό μυθιστόρημά του, το Πριν από το Τέλος του Κόσμου, και μεγάλα ποσά άρχισαν να φτάνουν απ’ τις αυξανόμενες πωλήσεις των βιβλίων του. Χάρισε αρκετά απ’ αυτά τα χρήματα σε φιλανθρωπίες και συνέχισε να ζει λιτά, αφοσιωμένος στην ολοκλήρωση της θεολογικής τριλογίας μυθιστορημάτων Valis, Θεϊκή Εισβολή και Η Μετεμψύχωση του Τίμοθυ Άρτσερ. Το 1978 πεθαίνει η μητέρα του. Το 1980 άρχισε το γύρισμα σε ταινία του βιβλίου του Ονειρεύονται τα ανδροειδή ηλεκτρικά πρόβατα; με τον τίτλο Blade Runner, μια υπόθεση που τον άγχωσε υπερβολικά και τον έφερε αρχικά σε αντιπαράθεση με το σκηνοθέτη Ρίντλεϊ Σκοτ. Η ταινία θα του χάριζε φήμη στο πλατύ κοινό· μια φήμη όμως που δεν πρόλαβε να χαρεί. Η υπερπροσπάθεια και οι καταχρήσεις των προηγούμενων χρόνων, μαζί με το άγχος του για την ταινία, άρχισαν να κλονίζουν σοβαρά την υγεία του. Στα μέσα του Φλεβάρη του 1982 έπαθε εγκεφαλικό. Δεν συνήλθε ποτέ, και στις 2 Μαρτίου1982 πέθανε στο Σάντα Άνα της Καλιφόρνια από καρδιακή ανεπάρκεια. Το Blade Runner βγήκε στις αίθουσες μόλις τέσσερις μήνες μετά.

Η σορός του μεταφέρθηκε από τον πατέρα του στο Φορτ Μόργκαν του Κολοράντο, όπου ήταν θαμμένη η δίδυμη αδελφή του. Όταν είχε πεθάνει η Τζέιν, στον τάφο είχαν χαραχτεί τα ονόματα και των δυο τους, με έναν κενό χώρο για την ημερομηνία θανάτου του Φιλ. Μετά από πενήντα τρία χρόνια, η ημερομηνία αυτή χαράχτηκε κι ο Φίλιπ Ντικ ενώθηκε ξανά με την αδερφή του.

Το έργο του

Ο Φίλιπ Ντικ θεωρείται από τις πιο σημαντικές και πολυσυζητημένες παρουσίες στο είδος του. Συνδύασε την εναλλακτική λογοτεχνία με την επιστημονική φαντασία, ανοίγοντας το δρόμο στους σημαντικούς συγγραφείς του είδους που ακολούθησαν τη δεκαετία του ’60, όπως ο Ρότζερ Ζελάζνυ, ο Χάρλαν Έλλισον, ο Νόρμαν Σπίνραντ. Θεωρείται δε πρόδρομος του Cyberpunk, του παρακλαδιού της επιστημονικής φαντασίας που θα αναπτυσσόταν στις δεκαετίες ’70 και ’80.

Σε αντίθεση με τους περισσότερους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας της γενιάς του, που έγραφαν για αστραφτερά διαστημόπλοια, επικές μάχες και όμορφες εξωγήινες, ο Ντικ προτίμησε για ήρωες στα διηγήματα και μυθιστορήματά του απλούς, καθημερινούς ανθρώπους, που όμως γίνονται ξαφνικά μάρτυρες μιας αποκάλυψης κοσμικών διαστάσεων ή βρίσκονται να κρατούν την τύχη του κόσμου στα χέρια τους, συχνά χωρίς να καταφέρουν να φανούν αντάξιοι. Στα έργα του, η πραγματικότητα αποσυντίθεται ή αποδεικνύεται ότι είναι ένα όνειρο μέσα σ’ ένα όνειρο μέσα σ’ ένα άλλο όνειρο. Διαθέτοντας μια αεικίνητη και σπινθηροβόλα φαντασία, κατάφερε να παρουσιάζει, συχνά με πικρή ειρωνεία, το εξωπραγματικό ως εντελώς οικείο και το ανάποδο, σε μια πλοκή γεμάτη ανατροπές: ένα μικροσκόπιο επιτίθεται στο χειριστή του· ο Χριστός των εξωγήινων τρώει το σώμα των πιστών του κι όχι το αντίθετο· πεταλούδες επιτίθενται στους ανθρώπους οπλισμένες με σιδεροπρίονα· μεταλλαγμένα ποντίκια ασχολούνται με τη λογιστική· αυτό που ενεργοποιεί την βόμβα στο σώμα ενός ρομπότ είναι η συνειδητοποίηση ότι είναι ρομπότ κι όχι άνθρωπος. Οι φιλοσοφικοί, πολιτικοί και υπαρξιακοί προβληματισμοί που εκφράζονται στα έργα του, τον κατατάσσουν ανάμεσα στους διανοητές σύγχρονους συγγραφείς. Από αρκετούς θεωρείται ο σημαντικότερος Αμερικανός λογοτέχνης του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα.

Για πολλούς, ο Φίλιπ Ντικ ακροβάτησε στη λεπτή γραμμή που χωρίζει την ιδιοφυΐα από την τρέλα, πότε στην από δω μεριά και πότε στην από κει. Υπάρχουν αυτοί που τον τοποθετούν σαφώς σε μια από τις δυο πλευρές. Όπως κι αυτοί που αναγνωρίζουν έναν “άγιο Φιλ” στα έργα του των τελευταίων χρόνων. Σε κάθε περίπτωση, ο Φίλιπ Ντικ έγραψε μυθιστορήματα και διηγήματα που όχι μόνο συνεχίζουν να κερδίζουν φανατικούς αναγνώστες, μα που άλλαξαν και το είδος της επιστημονικής φαντασίας, φτάνοντάς το στην ωριμότητά του. Χάρη και σε αυτόν, η επιστημονική φαντασία βγήκε απ’ το περιθώριο και καθιερώθηκε ως σοβαρό λογοτεχνικό είδος· αυτός, όμως, πλήρωσε το μεγαλύτερο τίμημα γι’ αυτή την αλλαγή.

Βραβεία και τιμητικές διακρίσεις

• 1963 Ο Άνθρωπος στο Ψηλό Κάστρο (The Man in the High Castle), πρώτο βραβείο στα Βραβεία Hugo.^[2]
• 1965 Δόκτωρ Μπλάντμάνεϊ (Dr. Bloodmoney) και Τα Τρία Στίγματα του Πάλμερ Έλντριτς (The Three Stigmata of Palmer Eldritch), υποψηφιότητα για τα Βραβεία Nebula.^[3]
• 1968 Το Ηλεκτρικό Πρόβατο (Do Androids Dream of Electric Sheep?), υποψηφιότητα για τα Βραβεία Nebula.^[4]
• 1974 Κυλήστε Δάκρυά μου Είπε ο Αστυνόμος (Flow My Tears, the Policeman Said), υποψηφιότητα για τα Βραβεία Nebula.^[5]
• 1975 Κυλήστε Δάκρυά μου Είπε ο Αστυνόμος, υποψηφιότητα για τα Βραβεία Hugo και τα Βραβεία Locus SF, πρώτο βραβείο στα Βραβεία John W.Campbell.^[6]
• 1978 Έρευνα στο Σκοτάδι (A Scanner Darkly), πρώτο βραβείο στα Βραβεία British Science Fiction Award και τρίτο Βραβείο στα Βραβεία John W.Campbell.^[7]
• 1982 Η Μετεμψύχωση του Τίμοθυ Άρτσερ (The Transmigration of Timothy Archer), υποψηφιότητα για τα Βραβεία Nebula και Θεϊκή Εισβολή ( The Divine Invasion), υποψηφιότητα για τα Βραβεία British Science Fiction Award.^[8]
• 1983 Η Μετεμψύχωση του Τίμοθυ Άρτσερ, υποψηφιότητα για τα Βραβεία Locus F.^[9]

Ταινίες βασισμένες σε βιβλία του

Ο Φίλιπ Ντικ είναι στις μέρες μας, μετά τον Στίβεν Κινγκ, ο συγγραφέας φανταστικής λογοτεχνίας με τις περισσότερες μεταφορές έργων του στον κινηματογράφο. Οι ταινίες που βασίστηκαν σε έργα του είναι:

• Blade Runner (1982) σε σκηνοθεσία Ρίντλεϊ Σκοτ και βασισμένη στο βιβλίο Ονειρεύονται τα ανδροειδή ηλεκτρικά πρόβατα;(Το Ηλεκτρικό Πρόβατο) Αν και ελεύθερη διασκευή του βιβλίου, είναι μάλλον η πιο πιστή μέχρι σήμερα μεταφορά έργου του Ντικ. Σήμερα θεωρείται καλτ ταινία.
• Ολική Επαναφορά (Total Recall, 1990) σε σκηνοθεσία Πωλ Βερχόφεν. Βασισμένο στο διήγημα We can remember it for you wholesale. Απ’ το διήγημα έχει διατηρηθεί μόνο η αρχική ιδέα και κάποια λίγα στοιχεία της πλοκής.
• Confessions d’un Barjo (1992), βασισμένο στο μυθιστόρημα Πριν από το Τέλος του Κόσμου.
• Screamers (1995), βασισμένη στο διήγημα Δεύτερη ποικιλία (Second Variety).
• Minority Report (2002) του Στίβεν Σπίλμπεργκ, βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα Το μειοψηφικό πόρισμα.
• Impostor (Πλαστοπροσωπία) 2002, βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα.
• Η επιταγή (Paycheck, 2003) του Τζον Γου, βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα.
• A Scanner Darkly (2006), βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα Έρευνα στο σκοτάδι.
• Next (2007), βασισμένη στο διήγημα Ο Χρυσαφένιος άντρας.

Κάποια έργα του έχουν διασκευαστεί και για το θέατρο, ενώ έχει γραφτεί και μια όπερα βασισμένη στο Valis.

Μέλλον

Ταινίες που είναι στο στάδιο των συζητήσεων:

• Radio Free Albemuth – βασισμένη στο διήγημα Ελεύθερη Ραδιοφωνία Άλμπεμουθ^[10] σχεδιάζεται να δημιουργηθεί από τον John Alan Simon συγγραφέα, παραγωγό.^[11]
• King of the Elves – βασισμένη στο διήγημα Ο βασιλιάς των ξωτικών αναμενόταν να κυκλοφορήσει το χειμώνα του 2012 από την Walt Disney Animation Studios.^[12]
• Ubic – βασισμένη στο διήγημα Ούμπικ σχεδιάζεται να δημιουργηθεί από τον Hengameh Panahi και την Isolde Freya Dick (τώρα Isa Dick Hackett).^[13]
• Flow My Tears, the Policeman Said – βασισμένη στο διήγημα Κυλήστε δάκρυά μου, είπε ο Αστυνόμος. Υιοθετήθηκε η παραγωγή της από την Halcyon Company.^[14]

Αποφθέγματα

Martian Time-Slip (Εμείς οι Αρειανοί) 1964

• Καταλαβαίνω πια τι σημαίνει ψύχωση: είναι η πλήρης αλλοτρίωση των πραγμάτων του εξωτερικού κόσμου, ιδίως όσων σημαίνουν πολλά για μας· είναι η αποξένωση από τα ανθρώπινα πλάσματα που κατοικούν σ’ αυτόν τον κόσμο.

• Το κάθε παιδί έπρεπε να μάθει να ζει παρατηρώντας όσους βρίσκονταν γύρω του, τους γονείς και τους καθηγητές του, τους αντιπροσώπους γενικά κάθε μορφής εξουσίας … Συνεπώς, ο αληθινός αυτισμός, δεν ήταν σε τελευταία ανάλυση παρά η αδιαφορία απέναντι στη συλλογική προσπάθεια, η ατομικιστική συμπεριφορά που υπονοούσε ότι ο κάθε άνθρωπος ήταν αυτεξούσιος δημιουργός αξιών και όχι παθητικός δέκτης την κληρονομούμενων αξιών της κοινότητας.

• Ο σκοπός της ζωής είναι άγνωστος, και ως εκ τούτου το αληθινό είναι κρυμμένο από τα μάτια των ζωντανών πλασμάτων. Ποιος μπορεί να πει με σιγουριά ότι δεν είναι οι σχιζοφρενείς που έχουν το δίκιο;

Το ηλεκτρικό πρόβατο (1968)

• Η συμπάθεια, προφανώς, υπάρχει μόνο μέσα στην ανθρώπινη κοινότητα, ενώ η νοημοσύνη μπορεί να βρεθεί σε κάθε οικογένεια και συνομοταξία, συμπεριλαμβανομένων και των αραχνιδών. Αν μη τι άλλο, η συμπαθητική ικανότητα απαιτεί ένα αμείωτο ομαδικό ένστικτο.

• Συμπάθεια απέναντι σε μια τεχνητή κατασκευή; ρώτησε τον εαυτό του. Σε κάτι που προσποιείται μόνο ότι είναι ζωντανό; […] Πάει η διάκριση μεταξύ αυθεντικών ζωντανών ανθρώπων και ανθρωποειδών κατασκευών.

• Όταν έχεις κατάθλιψη δεν σ’ ενδιαφέρει. Γίνεσαι απαθής, γιατί χάνεις την αίσθηση της αξίας. Δεν έχει νόημα αν θα νιώσεις καλύτερα γιατί αν δεν έχει για σένα αξία…

• Ο Μέρσερ είπε: Θα χρειαστεί να κάνεις αυτό που δεν είναι σωστό όπου και να πας. Είναι ο βασικός όρος της ζωής, να χρειάζεται να παραβιάσεις την ταυτότητά σου. Σε κάποια στιγμή, κάθε ζωντανό πλάσμα πρέπει να το κάνει αυτό. Είναι η έσχατη σκιά, η ήττα της δημιουργίας· αυτή είναι η κατάρα που τρέφεται από τη ζωή. Παντού στο σύμπαν.

• «Λένε τώρα ότι ο Μέρσερ είναι απάτη» (παρατηρεί στο τελευταίο κεφάλαιο η μις Μάρστεν), «Ο Μέρσερ δεν είναι απάτη», απαντά ο Ντέκαρτ, «εκτός κι αν η πραγματικότητα είναι απάτη».

A Scanner Darkly (Έρευνα στο σκοτάδι) 1977

• Όταν είσαι τρελός μαθαίνεις να μη μιλάς.

• Κανενός τα βάσανα δεν είναι για πλάκα.

• Μια από τις πιο αποτελεσματικές μορφές βιομηχανικού ή πολιτικού σαμποτάζ πρέπει να περιορίζεται σε καταστροφές που δεν μπορούν να αποδειχθούν ποτέ ξεκάθαρα -ή ακόμα και καθόλου- ότι έγιναν σκόπιμα. Είναι σαν μια αόρατη πολιτική κίνηση· ίσως να μην υπάρχει καν.

• Το ασυνείδητο είναι επιλεκτικό· μαθαίνει τι είναι αυτό που πρέπει ν’ ακούει.

• Συνήθιζαν να λένε ότι βλέπουμε μόνο “αντανακλάσεις” της πραγματικότητας, είπε ο ψυχολόγος. Όχι την ίδια την πραγματικότητα. Το σοβαρότερο λάθος μιας αντανάκλασης δεν είναι ότι δεν είναι πραγματική, αλλά ότι είναι αντεστραμμένη.

• Μου φάνηκε σαν να είπαν ότι η παθητική ζωή είναι καλή. Αλλά δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα, άκου παθητική ζωή. Είναι αντίφαση.

• Η κατάχρηση των ναρκωτικών δεν είναι αρρώστια, είναι απόφαση. Όπως όταν αποφασίζεις να πηδήξεις έξω από ένα αμάξι που τρέχει. Θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε εσφαλμένη κρίση· όχι αρρώστια. – (Σημείωμα του Συγγραφέα στο τέλος του διηγήματος)

Πώς να φτιάξεις ένα σύμπαν που να μην καταρρεύσει σε δύο μέρες (1978)

Αρχικά γράφτηκε ως ομιλία, το 1978 και εκδόθηκε στην συλλογή Ελπίζω να φτάσω σύντομα. Διαθέσιμη στο διαδίκτυο

• Οι συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας, λυπάμαι που το λέω, πραγματικά δεν ξέρουν τίποτα. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για την επιστήμη επειδή η σχετική μας γνώση είναι περιορισμένη και εκλαϊκευμένη, και συνήθως η φαντασία μας είναι φριχτή.

• Τα δύο βασικά θέματα που με ενθουσιάζουν είναι «Τι είναι πραγματικότητα;» και «Από ποια στοιχεία αποτελείται η αυθεντική ανθρώπινη ύπαρξη;»

• Πραγματικότητα είναι αυτό που ακόμα κι αν σταματήσεις να πιστεύεις σε αυτό δεν χάνεται.

• Γιατί σήμερα ζούμε σε μια κοινωνία όπου οι πλαστές πραγματικότητες κατασκευάζονται από τα ΜΜΕ, τις κυβερνήσεις, τις μεγάλες εταιρίες, τις θρησκευτικές οργανώσεις, τις πολιτικές οργανώσεις […] Έτσι λοιπόν ρωτώ, μέσα από τα γραπτά μου, τι είναι αληθινό; Γιατί συνεχώς βομβαρδιζόμαστε με ψευτοπραγματικότητες, κατασκευασμένες από σοφούς ανθρώπους που χρησιμοποιούν πολύ σοφούς ηλεκτρονικούς μηχανισμούς. Δεν δισπιστώ για τα κίνητρά τους, δισπιστώ για την δύναμή τους. Έχουν πολλή. Και είναι μια εκπληκτική δύναμη: αυτή της δημιουργίας ολόκληρων συμπάντων· συμπάντων του μυαλού. Δικαιούμαι να το ξέρω. Κάνω εξάλλου το ίδιο πράγμα.

• Ψεύτικες πραγματικότητες θα δημιουργήσουν ψεύτικους ανθρώπους. Ή ψεύτικοι άνθρωποι θα γεννήσουν ψεύτικες πραγματικότητες και μετά θα τις πουλήσουν σε άλλους ανθρώπους, μετατρέποντάς τους τελικά σε πλαστογράφους των εαυτών τους. Έτσι καταλήγουμε με πλαστούς ανθρώπους που επινοούν πλαστές πραγματικότητες και μετά τις ξεπουλάνε σε άλλους πλαστούς ανθρώπους. Είναι απλώς μια μεγάλη εκδοχή της Disneyland.

• Το βασικό εργαλείο για τον χειρισμό της πραγματικότητας είναι ο χειρισμός των λέξεων. Αν μπορείς να ελέγξεις το νόημα των λέξεων, μπορείς να ελέγξεις τους ανθρώπους που πρέπει να χρησιμοποιούν τις λέξεις.

• Αλλά ένας άλλος τρόπος να ελέγχεις το μυαλό των ανθρώπων είναι το να ελέγχεις την αντίληψή τους. Αν μπορείς να τους καταφέρεις να δουν τον κόσμο όπως και εσύ, θα σκέφτονται όπως κι εσύ.

• Η αυθεντική ανθρώπινη ύπαρξη είναι ένας από εμάς που ενστικτωδώς ξέρει τι δεν πρέπει να κάνει και ταυτόχρονα αρνιέται να το κάνει. Θα αρνηθεί να το κάνει ακόμα κι αν επιφέρει τρομερές συνέπειες σε αυτόν τον ίδιο και σε αυτούς που αγαπά. Αυτό είναι για μένα το έσχατο ηρωικό χαρακτηριστικό των συνηθισμένων ανθρώπων: λένε όχι στον τύρρανο και δέχονται ήρεμα τις συνέπειες της αντίστασής τους.

• Υπάρχει τεράστια δύναμη στη δυνατότητα των παιδιών να αντιστέκονται στο απατηλό, στο ψεύτικο. Ένα παιδί έχει το πιο καθαρό βλέμμα και το πιο σταθερό χέρι.

Εισαγωγή στο “Ο χρυσαφένιος άντρας” (1980)

• Αυτό ήταν και είναι το πρόβλημά μου: η ανάρμοστη συμπεριφορά. Κοντολογίς, φοβάμαι την εξουσία, αλλά ταυτόχρονα απορρίπτω κι αυτήν και το φόβο μου κι επαναστατώ. Το να γράφεις επιστημονική φαντασία είναι ένας τρόπος να επαναστατείς.

• Η συμπεριφορά μου αυτή κρύβεται στα θέματα που υπάρχουν στα γραπτά μου, όπως “Ο κόσμος είναι πραγματικός;” ή ” Είμαστε όλοι άνθρωποι ή μήπως μερικοί είναι απλά μηχανές αντανακλαστικών;”

• Έχω μέσα μου θυμό. Πάντα είχα. Ο θάνατος με τρελαίνει. Το μαρτύριο των ανθρώπων και των ζώων με τρελαίνει.

• Θέλω να γράψω για τους ανθρώπους που αγαπώ και να τους τοποθετήσω μέσα στους φανταστικούς κόσμους που έχω στο μυαλό μου. Όχι μέσα στον κόσμο που ζούμε, αυτός ο κόσμος δεν ικανοποιεί τις προδιαγραφές μου.

• Στην πραγματικότητα, τελικά, η κατάστασή μας, η ανθρώπινη κατάσταση, δεν είναι θλιβερή ή γεμάτη βαθιά νοήματα, αλλά αστεία.

• Η μουσική είναι ο μόνος δεσμός που κρατάει τη ζωή μου σε συνοχή.

• Είναι η δουλειά μου και το ψώνιο μου που διασταυρώνονται και αναμιγνύονται. Δεν μπορείς να ζητήσεις τίποτα καλύτερο: Να είναι η δουλειά σου κι η αμαρτία σου ένα κράμα.

• Να γιατί αγαπω την ε.φ. Μ’ αρέσει να τη διαβάζω, μ’ αρέσει να τη γράφω. Ο συγγραφέας ε.φ. δεν βλέπει απλώς τις πιθανότητες. Βλέπει τις τρελές πιθανότητες. Δεν είναι μονάχα το “Κι αν —”, είναι το “Θεέ μου, κι αν —”. Με φρενίτιδα κι υστερία.

• Αυτό που κατά τη γνώμη μου βοηθάει -αν τέλος πάντων υπάρχει από κάπου βοήθεια- είναι η προσπάθεια να βρεις το μικροσκοπικό σπόρο του αστείου μέσα τον πυρήνα του τρομακτικού και του μάταιου. […] Μονάχα ένας τρόπος υπάρχει να τη βγάλεις καθαρή: να βλέπεις σε κάθε τι ό,τι, τελικά, είναι αστείο.

VALIS (1981)

• Μερικές φορές η κατάλληλη αντίδραση στην πραγματικότητα είναι να παραφρονήσεις.

• Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ λογικής και παραφροσύνης είναι πιο λεπτή κι από κόψη ξυραφιού, πιο κοφτερή κι από δόντια κυνηγόσκυλου, πιο ευμετάβλητη κι από σύννεφο. Είναι πιο φευγαλέα κι από φάντασμα. Ίσως να μην υπάρχει· ίσως να είναι φάντασμα.

• 1) Αυτοί που συμφωνούν μαζί σου είναι τρελοί.

2) Αυτοί που δε συμφωνούν μαζί σου είναι στην εξουσία.

• Ο άνθρωπος και ο κόσμος είναι αμοιβαίως δηλητηριώδεις.

• Όταν πολεμάς την Αυτοκρατορία, μολύνεσαι από την παραφροσύνη της. Αυτό κι αν είναι παράδοξο. Όποιος καταβάλλει ένα τμήμα της Αυτοκρατορίας, γίνεται η Αυτοκρατορία· εξαπλώνεται σαν ιός, επιβάλλει τη μορφή της στους εχθρούς της. Έτσι μεταβάλλεται στους εχθρούς της.

Διάσπαρτα

• Μην προσπαθείς να λύσεις σοβαρά προβλήματα μέσ’ στα μαύρα μεσάνυχτα. – What The Dead Men Say (1964)

• Όποιον προσέξουν οι θεοί τον καταστρέφουν. Παραμένοντας ταπεινός γλυτώνεις από την ζήλεια των θεών. – Ο Άνθρωπος Στο Ψηλό Κάστρο (1962)

• Ο δημιουργός αυτού του κόσμου είναι παράφρων. – Εξήγησις (Exegesis) 1974

• Φίλος είναι κάποιος που δεν σου λέει αυτό που θέλεις ν’ ακούσεις. Ένας φίλος σου λέει την αλήθεια. – Hour 25: A Talk With Philip K. Dick hosted by Mike Hodel KPFK-FM, North Hollywood, California. June 26, 1976

Διαβάστε: Κάποιο Ρομπότ Που Μ’ Είδε Με Θυμήθηκε

el.wikipedia.org

"google ad"