Του Σίμου Ανδρονίδη
Πριν από λίγες ημέρες, πολεμικά αεροσκάφη της Ισραηλινής πολεμικής αεροπορίας, προχώρησαν σε βομβαρδισμό θέσεων του Μπααθικού καθεστώτος στη Συρία, εκεί όπου εξελίσσεται πλέον μία σχεδόν δεκαετής πολεμική σύγκρουση. Μάλιστα, στο στόχαστρο των Ισραηλινών πολεμικών αεροσκαφών, τέθηκαν και βάσεις φιλο-μπααθικών και φιλο-ιρανικών οργανώσεων που δρουν στη Συρία εδώ και αρκετά χρόνια, έχοντας αποκτήσει στρατηγικό αποτύπωμα.
Διαβάζουμε σχετικά με την αεροπορική επίθεση, στην ενημερωτική ιστοσελίδα ‘Protagon.gr: «Σε ό,τι αφορά αυτό καθαυτό το επιχειρησιακό σκέλος των επιθέσεων, τα αεροσκάφη του Ισραήλ εξετέλεσαν την αποστολή τους τα ξημερώματα της περασμένης Τετάρτης, βάλλοντας κατά θέσεων φιλοϊρανικών πολιτοφυλακών. Το πρακτορείο ειδήσεων της Συρίας SANA ανέφερε ως τοποθεσίες των ισραηλινών επιθέσεων περιοχές κοντά στις πόλεις Ντέιρ Ετζουρ, Αλ Μαγιαντίν, Αμπού Χαμάμ και Αλ Μπουκαμάλ, δηλαδή στη συνοριογραμμή Συρίας – Ιράκ. Επλήγησαν στρατιωτικές θέσεις του συριακού κράτους, όπως αποθήκες όπλων και πυρομαχικών, αλλά και ανάλογες θέσεις των φιλοϊρανικών οργανώσεων. Σύμφωνα με μαρτυρίες ντόπιων παρατηρητών, σκοτώθηκαν περί τα 40 άτομα, «σύμμαχοι της συριακής κυβέρνησης».[1]
Πέρα από το να είναι στοχευμένες, οι Ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές υπήρξαν και διευρυμένες, αναδεικνύοντας δραστικά το όλο περίγραμμα της Ισραηλινής στρατιωτικής εμπλοκής στο Συριακό μέτωπο, που εν προκειμένω, δεν λαμβάνει την μορφή μίας άμεσης και ανοιχτής στρατιωτικής επέμβασης στη γειτονική για το ίδιο χώρα, επέμβαση μέσω της αποστολής χερσαίων στρατιωτικών δυνάμεων, αλλά αντιθέτως, εκφράζεται μέσω των ‘χειρουργικών-προληπτικών’ χτυπημάτων σε σημαντικές υποδομές, με άξονα την πολεμική αεροπορία. Και αυτά τα πλήγματα προς ‘εχθρικούς’ στόχους, προστίθενται εντός της ευρύτερης στρατηγικής που εφαρμόζει το Ισραήλ και δεν αναπτύχθηκαν εν κενώ.
Μάλιστα, θα σημειώσουμε πως η επιδρομή έλαβε χώρα σε μία περίοδο η οποία, όσον αφορά τις εξελίξεις και τις διεργασίες σε επίπεδο Μέσης Ανατολής, σηματοδοτείται, αφενός μεν από την απόφαση της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν να προβεί σε εκ νέου εμπλουτισμό πυρηνικού ουρανίου κατά 20%, περαιτέρω υπονομεύοντας την συμφωνία για τον έλεγχο του πυρηνικού του προγράμματος, συμφωνία που μετά την λανθασμένη απόφαση των ΗΠΑ το 2018 (επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ), να αποχωρήσουν από αυτή, πασχίζει να ξαναβρεί ‘λόγο ύπαρξης’ και προωθητική δυναμική, και, αφετέρου δε, από την σύγκλιση που παρατηρήθηκε μεταξύ του Κατάρ και χωρών-μελών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, προεξαρχούσης της Σαουδικής Αραβίας. Τρία χρόνια μετά από την κρίση του 2017, που οδήγησε στην διπλωματική απομόνωση του Κατάρ από χώρες-μέλη του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, με το Κατάρ να εγκαλείται ουσιωδώς, όχι μόνο για στροφή προς το Ιράν, αλλά για την σύναψη μίας συμμαχικής σχέσης μαζί του.
Η σύγκλιση έλαβε την μορφή της συμφωνίας για την άρση της διπλωματικής απομόνωσης του Κατάρ από τους γείτονες του, και έρχεται λίγο μετά από την υπογραφή των ‘Συμφωνιών του Αβραάμ,’ εκεί όπου το Ισραήλ αναγνωρίσθηκε και επίσημα από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν.
Στις εξελισσόμενες διεργασίες με φόντο την Μέση Ανατολή, αναδεικνύεται το Ισραήλ ως σημαντικός Μεσανατολικός δρώντας, ιδίως ως προς το σκέλος που αφορά την ακολουθούμενη πολιτική απέναντι στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, με την καταγγελία και αποχώρηση των ΗΠΑ από την συμφωνία του 2015 για τον έλεγχο του Ιρανικού πυρηνικού προγράμματος,[2] να λειαίνει το έδαφος με τέτοιον τρόπο, ώστε το Ισραήλ να αναπτύξει μία γκάμα στρατηγικών επιλογών (που περιλαμβάνουν και την σύγκλιση με Αραβικές χώρες), που θέτουν ως στόχο όχι μόνο την άσκησης πίεσης προς το Ιράν αλλά και την κλιμακούμενη αύξηση της.
Το Συριακό πεδίο δεν καθίσταται αδιάφορο για το Ισραήλ,[3] στο βαθμό όπου η συμμαχία μεταξύ του Ιράν, της Χεζμπολάχ και του Συριακού καθεστώτος που εκφράσθηκε και δοκιμάσθηκε στα πεδία των μαχών, είχε ως αποτέλεσμα, αφενός μεν την σταθεροποίηση του Μπααθικού καθεστώτος, και, αφετέρου δε, το να αποκτήσουν, κύρια το Ιράν αλλά και οργανώσεις όπως η Χεζμπολάχ, στρατηγικό αποτύπωμα και βάθος εντός Συρίας.
Κάτι που το Ισραήλ εξέλαβε ως μείζονα γεω-πολιτική απειλή που φθάνει έως το μαλακό υπογάστριο του (υψίπεδα του Γκολάν), διακυβεύοντας το αίσθημα της ασφάλειας του και περαιτέρω, την κυριαρχία του και την άσκηση της κυριαρχίας του. Και σε αυτό το πλαίσιο, προσεγγίζουμε ένα κρίσιμο σημείο που θα μας βοηθήσει να αντιληφθούμε πληρέστερα την ακολουθούμενη Ισραηλινή πολιτική στη Συρία που έχει αντίκτυπο και στη Μέση Ανατολή, ακόμη και στις συμμαχίες της χώρας.
Λαμβάνοντας έντονα υπόψιν τις εξελίξεις στη Συρία, το Ισραήλ αισθάνεται ό,τι η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν με τους συμμάχους του, επιδιώκει να ενεργοποιήσει το λεγόμενο «σύνδρομο της περικύκλωσης του»[4] (encirclement), καθιστώντας το ευάλωτο και σε ένα δεύτερο επίπεδο, ‘στόχο.’ Ως εκ τούτου αντιδρά σε ό,τι ορίζει στρατηγικά και γεω-πολιτικά ως συνειδητή πολιτική «περικύκλωσης», δρώντας προληπτικά (με όρους υπέρβασης ‘μπλόκου’), με την σημαντικότητα που έχει αποκτήσει η Συρία για την Ισραηλινή πολιτική να αυξάνεται τα τελευταία χρόνια, όσο το Ιράν ευρίσκεται εκεί, ενεργοποιώντας το πλέγμα των συμμαχιών του.
Επίσης, εντοπίζουμε και έναν ακόμη λόγο της Ισραηλινής εμπλοκής στη Συρία, που καθίσταται κρίκος στην αλυσίδα του περιφερειακού ανταγωνισμού του με το Ιράν. Και ο λόγος έχει σχέση με τις μνήμες που διατηρεί το Ισραήλ από τον βραχύβιο πόλεμο με την Λιβανέζικη σιιτική οργάνωση της Χεζμπολάχ (την οποία και σπεύδει να αντιμετωπίσει εκ νέου), το καλοκαίρι του 2016, με την και με δομή στρατιωτικής οργάνωσης Χεζμπολάχ να αιφνιδιάζει το Ισραήλ, θέτοντας σε εφαρμογή μία στρατηγική ‘καταιγισμού πυρών’ σε πολλά επίπεδα.[5]
Ο αναβαθμισμένος πόλεμος που διεξήγαγε η Χεζμπολάχ το 2006, σε συνδυασμό με την ‘υπαρξιακή απειλή’ που ενσαρκώνεται από το Ιράν στη Συρία (και από τους συμμάχους του), ενεργοποιούν τα ανακλαστικά του Ισραήλ στην περιοχή που θεωρεί ως άμεσο ‘ζωτικό’ του χώρο. Γι’ αυτό και οι επιθέσεις του στοχεύουν στον άξονα Συρία (επίθεση σε στρατηγικές υποδομές), Ιράν και φιλο-Ιρανικές και φιλο-Μπααθικές οργανώσεις, όπως η Χεζμπολάχ, ώστε και να αντιμετωπισθεί προληπτικά το θεωρούμενο «σύνδρομο της περικύκλωσης» αλλά και να δοθεί το μήνυμα ό,τι το Ισραήλ έχει την δυνατότητα να αντεπιτεθεί με πολλαπλάσια ισχύ, κατοχυρώνοντας τον χώρο του.
Η άλλοτε σχέση μεταξύ Ισραήλ και Συρίας προ του εμφυλίου πολέμου, σχέση εύθραυστης ισορροπίας, έχει μεταβληθεί σε σχέση όπου τα συμφέροντα του ενός προσκρούουν στην ασφάλεια του άλλου. Ο στόχος δεν είναι η αλληλο-εξουδετέρωση, αλλά η διατήρηση της πρωτοβουλίας των κινήσεων.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Βλέπε σχετικά, ‘Νέα ισραηλινή επίδειξη πυγμής στη συριακή έρημο,’ Ενημερωτική-Ειδησεογραφική ιστοσελίδα ‘Protagon.gr,’ 15/01/2021, https://www.protagon.gr/epikairotita/nea-israilini-epideiksi-pygmis-sti-syriaki-erimo-44342206002 Η επιδείνωση των σχέσεων Τουρκίας και Ισραήλ, της οποίας τις επιπτώσεις οι δύο χώρες επεδίωξαν να εξισορροπήσουν αναζητώντας διαφορετικές συμμαχίες, δεν μεταφέρθηκε στο Συριακό μέτωπο.
[2] Το Ισραήλ εναντιώθηκε στην υπογραφή της συμφωνίας, από τις απαρχές της ακόμη, επί προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα, θεωρώντας την ως αποτέλεσμα μίας πολιτικής ‘κατευνασμού’ απέναντι στο Ιράν που δεν θα αποδώσει.
[3] Η πρόκληση ρηγμάτων τόσο στο Ιράν όσο και στον άξονα συμμαχιών με ιδιαίτερο τον ρόλο του Ιράν, αποτελεί πλέον σημαντικό επίδικο για την ασκούμενη Ισραηλινή γεω-πολιτική. Ακόμη και υπολογισμένες κινήσεις που δεν διστάζουν να φλερτάρουν έντονα με το ρίσκο. Όσο το Ιράν δεν πρέπει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα άλλο τόσο δεν πρέπει να αφεθεί να δράσει απερίσπαστο στη Συρία και στο ‘ζωτικό’ χώρο του Ισραήλ.
[4] Βλέπε σχετικά, Ιωακειμίδης Παναγιώτης, ‘Επιτεύγματα και στρατηγικά λάθη της εξωτερικής πολιτικής της Μεταπολίτευσης. Προβλήματα και λύσεις. Παθογένειες και προκλήσεις,’ Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα, 2020, σελ. 73.
[5] Όπως επισημαίνει ο Λάμπρος Καούλλας, «πριν το 2014, ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Hezbollah, το 2006, εθεωρείτο το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα υβριδικού πολέμου. Η σιιτική οργάνωση εκπαιδεύτηκε και εξοπλίστηκε από το Ιράν και αιφνιδίασε το Ισραήλ με τον ευφυή συνδυασμό συμβατικών στρατιωτικών και ανταρτικών τακτικών και με την χρήση σύγχρονου οπλισμού και συστημάτων επικοινωνίας». Βλέπε σχετικά, Καούλλας Λάμπρος, ‘Υβριδικός πόλεμος, οπλοποιημένα αφηγήματα και γνωστική ασφάλεια: Προκλήσεις για τις αστυνομικές και στρατιωτικές αρχές,’ στο: Αντωνιάδης Ευριπίδης, (επιμ.), ‘Ιστορία, κοινωνία, πολιτική & μέσα επικοινωνίας,’ Πρακτικά Β’ Επιστημονικού Συμποσίου, Εκδόσεις Κώστας Επιφανίου, Λευκωσία, 2020, σελ. 261.