Η συζήτηση για το πρώτο εξάμηνο του 2015 είναι το μεγάλο άλλοθι της Δεξιάς […] Από τα περίφημα plan b, του Βαρουφάκη, του Σόιμπλε και εκείνο της δραχμής, κανένα δεν αποτυπώθηκε ποτέ σε κανένα χαρτί…
Ο Γιώργος Σταθάκης είναι από τους ανθρώπους που επέλεξε η Κουμουνδούρου για να αναλάβει τη σύνταξη του νέου προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ. Μιλώντας στην «Εφ.Συν.» δίνει κάποια πρώτα στοιχεία ως προς τις προτεραιότητες και το στίγμα του νέου προγράμματος, ενώ ταυτόχρονα τονίζει πως αυτό θα συνδιαμορφωθεί μέσα από συγκεκριμένες διαδικασίες, και ουσιαστικό λόγο σε αυτό θα έχει και η ίδια η κοινωνία.
Απορρίπτει τον κίνδυνο πασοκοποίησης και γενικότερης αλλοτρίωσης του ΣΥΡΙΖΑ μέσα από τη διεύρυνση που επιχειρείται και παράλληλα χαρακτηρίζει τη συζήτηση για το πρώτο εξάμηνο του 2015 ως το μεγάλο άλλοθι της Δεξιάς. Τέλος, αναφέρει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν και θα παραμείνει αριστερό κόμμα, το οποίο θα πρέπει να ανταποκριθεί στην πρόκληση να εκπροσωπήσει ένα ευρύτερο φάσμα κοινωνικών δυνάμεων.
• Εχετε αναλάβει το έργο διαμόρφωσης του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ. Θα ήθελα ένα πρώτο σχόλιο αναφορικά με το πώς το φαντάζεστε, ποιες θα είναι οι προτεραιότητες και ποιο το στίγμα του…
Το πρόγραμμα που καλείται σήμερα να ετοιμάσει ο ΣΥΡΙΖΑ, ενόψει και του συνεδρίου, εκ των πραγμάτων θα είναι ένα πρόγραμμα το οποίο θα δίνει ισχυρή ταυτότητα στο κόμμα, θα έχει δηλαδή αξιακά στοιχεία, και ταυτόχρονα θα επικεντρώνεται σε συγκεκριμένους άξονες τους οποίους η επόμενη κυβέρνηση θα κάνει κτήμα της, είτε πρόκειται για την οικονομία είτε για το κοινωνικό κράτος είτε για θέματα του περιβάλλοντος.
Υπογραμμίζω το γεγονός ότι σε αυτή τη φάση δεν πρέπει να είναι ένα προεκλογικό πρόγραμμα με την τυπική έννοια του όρου. Θα πρέπει να δίνει το στίγμα των αλλαγών που θα θέλει να κάνει στην επόμενη διακυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλαγές που είναι προς συζήτηση. Ταυτόχρονα το ας το πούμε πιο εξειδικευμένο προεκλογικό πρόγραμμα θα αποτελεί προϊόν μιας συνεχούς διαδικασίας που θα συνεχιστεί και μετά το συνέδριο.
• Ας μείνουμε λίγο στο αξιακό κομμάτι που αποτυπώνεται και πρακτικά. Στον ΣΥΡΙΖΑ έγινε κριτική για το προηγούμενο πρόγραμμά του, εκείνο του 2015, στη βάση ότι δεν εφαρμόστηκε ποτέ παρά μόνο ένα μικρό κομμάτι του και αυτό στο τέλος… Εκτός αυτού κατηγορήθηκε ότι δεν προχώρησε άλλα μεγάλα θέματα που είχε στο πρόγραμμά του, όπως π.χ. τη σχέση Κράτους-Εκκλησίας. Με δεδομένο ότι πλέον έχετε και την εμπειρία της διακυβέρνησης, τι μπορεί να περιμένει κανείς για το μέλλον;
Κοιτάξτε, η περίοδος της διακυβέρνησης είχε εκ των πραγμάτων τρία πολύ μεγάλα θέματα να αντιμετωπίσει. Βασικό θέμα ήταν η διαχείριση του τρίτου μνημονίου, είχε το τεράστιο ζήτημα του προσφυγικού και το Μακεδονικό. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες και σε αντίθεση με το τι πιστεύει πολύς κόσμος, θεωρώ ότι εφάρμοσε ένα μεγάλο μέρος του προγράμματος της Θεσσαλονίκης αναφορικά με τα θέματα αναδιανομής πλούτου, κοινωνικού κράτους και στήριξης των αδύναμων. Δεν το έκανε άμεσα αλλά το έκανε μέσα στην τετραετία. Υπό το βάρος αυτών των συνθηκών, άλλα μεγάλα θέματα που απασχολούν την κοινωνία θα βρίσκονται στην ατζέντα της επόμενης διακυβέρνησης.
• Η νέα κυβέρνηση ήρθε σαν έτοιμη από καιρό και άμεσα νομοθέτησε σειρά ζητημάτων που είχε εξαγγείλει χωρίς να σκέφτεται το κόστος. Θεωρείτε ότι κατά κάποιον τρόπο σας έδωσε ένα μάθημα για το πώς μια νέα κυβέρνηση εφαρμόζει την ατζέντα της χωρίς να υπολογίζει τις αντιδράσεις;
Δεν νομίζω ότι υπάρχει η οποιαδήποτε σύγκριση ανάμεσα στις συνθήκες του 2015 με τις συνθήκες του σήμερα. Προφανώς και οι επόμενες 100 μέρες μιας νέας διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι διαφορετικές από τότε. Η Ν.Δ. ήρθε όντως έτοιμη σε τρία βασικά θέματα: την ασφάλεια, τις επενδύσεις και τις φοροελαφρύνσεις.
Τα είχε εξαγγείλει άλλωστε και εφαρμόζει την πολιτική της. Παρ’ όλα αυτά και στα τρία θέματα υστερεί κατά πολύ των προσδοκιών και των διακηρύξεών της. Προφανώς, το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ θα κληθεί να απαντήσει στο ποιες τομές θα επιφέρει για το αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας.
• Μια και μιλάμε πάλι για τον σχεδιασμό του προγράμματος… Θα «δανειστείτε» κάποιες ιδέες από το εξωτερικό; Υπό ποιες συνθήκες θα διαμορφωθεί;
Το πρόγραμμα θα διαμορφωθεί μέσα από ένα σαφές πλαίσιο ιδεών που συζητείται αυτή τη στιγμή ευρύτερα στον ευρωπαϊκό χώρο και οι οποίες αποτελούν ένα κοινό πεδίο διαλόγου ανάμεσα στην Αριστερά, τους Πράσινους και τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα.
Συνεπώς, η συζήτηση για το πρόγραμμα συνυπολογίζει αυτά τα δεδομένα και τις ευρύτερες πολιτικές ανακατατάξεις στην Ευρώπη. Μια δεύτερη διάσταση έχει να κάνει με τον διάλογο και τη συζήτηση που θα γίνει ενόψει του συνεδρίου, ενώ το τρίτο κομμάτι θα έχει να κάνει με την επαφή που θα έχουμε με την κοινωνία (φορείς, πολίτες κ.λπ.).
• Αρα ο κόσμος που καλείτε κοντά σας θα έχει λόγο στη διαμόρφωση του προγράμματος.
Βέβαια. Διότι η ιδέα του προγράμματος θα έχει αυτόν τον χαρακτήρα. Εναν ισχυρό πολιτικό χαρακτήρα.
• Υπάρχει παρ’ όλα αυτά μια «μουρμούρα» εντός ΣΥΡΙΖΑ ενόψει της διεύρυνσης για αρκετά θέματα. Κάποιοι φοβούνται την πασοκοποίηση, άλλοι υποστηρίζουν ότι δεν θα «μολυνθείτε» από τον κόσμο που θα έρθει, άνοιξε και μια συζήτηση για το πρώτο εξάμηνο της διακυβέρνησης το 2015 με διάφορα σχόλια, μεταξύ των οποίων και το αν ήσασταν έτοιμοι να κυβερνήσετε. Πώς σχολιάζετε αυτή τη συζήτηση που έχει ανοίξει;
Κατά τη γνώμη μου, η συζήτηση για το πρώτο εξάμηνο του 2015 είναι το μεγάλο άλλοθι της Δεξιάς. Και αυτό επειδή δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι τα πρώτα δύο μνημόνια ήταν εκείνα που συρρίκνωσαν την ελληνική οικονομία, όπως και ότι το δεύτερο μνημόνιο δεν έκλεινε με κανέναν τρόπο, άρα χρειαζόταν νέο πρόγραμμα.
Η τρίτη μυθοπλασία εδώ είναι τα περίφημα plan b: του Βαρουφάκη, του Σόιμπλε και εκείνο της δραχμής. Κανένα plan b δεν αποτυπώθηκε ποτέ σε κανένα χαρτί και φανταστείτε αν το Brexit έχει κάνει ήδη τρία χρόνια να προχωρήσει, τι θα συνέβαινε στην Ελλάδα. Ολα αυτά τα θεωρώ αναξιόπιστα. Ξέρετε, στα οικονομικά είναι πολύ απλά τα μεγέθη. Από το 2010 έως το 2104 η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 25% και η ανεργία πλησίασε σχεδόν το 30%. Το 2015 η οικονομία είχε οριακή ύφεση και από εκεί και πέρα, στα επόμενα χρόνια απέκτησε ανοδική πορεία.
Αυτή είναι η πραγματικότητα. Η οικονομική μεθοδολογία να βασιζόμαστε στο «τι θα συνέβαινε αν» έχει ξεπεραστεί εδώ και καιρό και δεν την χρησιμοποιούμε.
• Αρα για ποιους λόγους γίνεται αυτή η συζήτηση τώρα;
Είναι λογικό να υπάρχουν προσωπικές αποτιμήσεις ενός θέματος που εγώ θα το χαρακτήριζα πλέον ως ιστορικό γεγονός. Προσωπικά και στη δημόσια συζήτηση που προέκυψε από το βιβλίο του Αριστείδη Μπαλτά, είπα πως ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν έτοιμος να κυβερνήσει, τουλάχιστον στο οικονομικό κομμάτι. Γνωρίζαμε την κατάσταση και το αντικείμενο της διαπραγμάτευσης. Ξέραμε τι πρέπει να κάνουμε στο κομμάτι της διακυβέρνησης.
• Το τείχος που ύψωσε η Ευρώπη το καλοκαίρι του 2015 δεν σας βρήκε απροετοίμαστους;
Αυτό ήταν μέρος της πολιτικής εξέλιξης. Πολιτική ήταν όλη η διαδικασία. Τι σίγουρο είναι πως το 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έκανε κανένα απολύτως βήμα πριν λάβει τη στήριξη των πολιτών.
• Κατά την άποψή σας ποιο ήταν το μεγαλύτερο λάθος της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ;
Δεν έχω ξεχωρίσει κάποιο.
• Τότε γιατί χάσατε τις εκλογές;
Υπάρχουν πάρα πολλές αναλύσεις για το θέμα αυτό. Εγώ αποφεύγω αυτή τη συζήτηση, ωστόσο επιμένω ότι για τις εκλογές το πιο σημαντικό πράγμα είναι η οικονομία. Αρα εδώ χρειάζεται μια διεξοδική συζήτηση για ποιον λόγο, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ είχε ηγεμονικό ρόλο σε αυτόν τον τομέα, τον έχασε, όπως έχασε και τις εκλογές.
• Αυτό που λέτε «φωτογραφίζει» την κριτική που έγινε στον ΣΥΡΙΖΑ πως έπρεπε να έχει πάρει νωρίτερα φιλολαϊκά μέτρα και μέτρα ελάφρυνσης.
Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε τη μακροοικονομική επιτυχία, ωστόσο υπάρχει και η μικροοικονομική διάσταση. Εκεί λοιπόν πρέπει να γίνει μια συζήτηση για το πόσο μπορούσαν κάποια πράγματα να έχουν γίνει καλύτερα.
• Ας γυρίσουμε στα εσωκομματικά, σε αυτό που σας ρώτησα πριν για τις διαφορετικές φωνές μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ, για τον κίνδυνο πασοκοποίησης που εκφράζεται από κάποιους. Η δική σας εκτίμηση ποια είναι;
Προσωπικά πιστεύω πως τα κόμματα εξελίσσονται και διαμορφώνονται όχι σε συνθήκες πιέσεων και εκβιασμών, αλλά μόνο όταν ανταποκρίνονται στις πραγματικές συνθήκες. Δεν έχω καμία ανησυχία για κανέναν από όλους αυτούς τους κινδύνους που εκφράζονται.
Ούτε την «πασοκοποίηση», ούτε την αλλοτρίωση, ούτε τον κίνδυνο να εισβάλουν δεν ξέρω ποιοι, να αλλάξουν το κόμμα. Τίποτε απ’ όλα αυτά δεν θα συμβεί. Φαίνεται ότι στον νέο ΣΥΡΙΖΑ θα ενσωματωθεί ένα ευρύτερο φάσμα κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που αυτή τη στιγμή είναι υπαρκτές και πρέπει να αποτυπωθούν κάπου, εν προκειμένω στο νέο πολιτικό υποκείμενο. Λελογισμένα, νομίζω, προχωράει η συζήτηση για τη διεύρυνση και ο νέος φορέας θα είναι μεγαλύτερης εμβέλειας απ’ ό,τι είναι ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα.
• Προχωράτε προς το συνέδριο λοιπόν, αλλά υπάρχει η αίσθηση πως ακόμα δεν έχετε καταλήξει στο τι θέλετε να πετύχετε. Ποια πρέπει να είναι κατά την άποψή σας τα χαρακτηριστικά αυτού του πολιτικού υποκειμένου που θα προκύψει στο συνέδριο;
Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν και θα είναι ένα αριστερό κόμμα. Σήμερα καλείται να εκφράσει ένα ευρύ φάσμα του δημοκρατικού χώρου. Σε αυτήν την πρόκληση πρέπει να ανταποκριθεί. Τα χαρακτηριστικά και η ταυτότητα του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να προσαρμοστούν στα δεδομένα – ότι πρέπει να αποτελέσει τον πόλο για τη μεγάλη δημοκρατική παράταξη. Η οποία, να υπογραμμίσω, έχει βαριές ιστορικές ρίζες. Αρα το πρόγραμμα, οι ιδέες και η πολιτική μας πρέπει να προσαρμοστούν στη δυναμική που δημιουργεί αυτή η κατάσταση.