Του Θέμη Τζήμα
Στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ είχαμε δύο σημαντικά γεγονότα: το πρώτο είναι ότι δύο εξελιγμένες υποτίθεται αστικές δημοκρατίες, δέχτηκαν να βάλουν «δερβέναγα» στα νομικά και πολιτικά τους συστήματα την Τουρκία, ελέω ΗΠΑ και ΝΑΤΟ. Θα το πληρώσουν ακριβά και κάποτε οι πολίτες τους θα συνειδητοποιήσουν τι έπραξαν οι ολίγιστοι ηγέτες των δύο κρατών, αλλά αυτό αποτελεί κατά βάση δικό τους πρόβλημα και σε κάθε περίπτωση, όχι τη σημαντικότερη εξέλιξη της συνόδου.
Το δεύτερο και σημαντικότερο γεγονός έχει να κάνει με το (στην πραγματικότητα όχι και τόσο) νέο δόγμα του ΝΑΤΟ, το οποίο ορίζει ως απειλή εναντίον του τη Ρωσία και περιγράφει με τον ίδιο κατ’ ουσίαν τρόπο και την Κίνα.
Περιττεύει να παραθέσουμε τις στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ πέριξ και των δύο κρατών, όπως και την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα σύνορα της Ρωσίας, προκειμένου να καταδειχθεί ποιος απειλεί ποιον. Το ίδιο περιττό είναι να μιλήσουμε για το ιστορικό του ΝΑΤΟ ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα και το διεθνές δίκαιο.
Ακόμα και αν κανείς δεν θέλει να τα θυμάται ή δεν τα γνωρίζει, αρκεί να δει τι υπέγραψαν Σουηδία και Φινλανδία προκειμένου να ενταχθούν ή να ακούσει τον Έλληνα πρωθυπουργό να μιλά με συγκίνηση για τις απειλές από την τρομοκρατία (βλ. κουρδικό και αριστερό κίνημα) που αντιμετωπίζει η Τουρκία.
Εδώ μας απασχολεί κάτι άλλο ωστόσο. Η κυρίαρχη προσέγγιση συνίσταται στο ότι με την εν λόγω σύνοδο του ΝΑΤΟ «επισημοποιείται» τρόπον τινά, η επιστροφή σε ένα μοντέλου Ψυχρού Πολέμου. Πρόκειται για βαθιά λανθασμένη θεώρηση των πραγμάτων. Ο Ψυχρός Πόλεμος ήλθε και παρέμεινε σταθερός σε ένα περιβάλλον ειρηνικής Ευρώπης ή τουλάχιστον Ευρώπης χωρίς ενεργά πολεμικά μέτωπα. Υπήρξε το αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο τελείωσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Σε περιβάλλον ενεργών πολεμικών μετώπων, στα οποία εμπλέκονται οι μείζονες, πλανητικές στρατιωτικές δυνάμεις, η όποια αντιπαράθεση είναι αδύνατον να οδηγήσει σε Ψυχρό Πόλεμο. Θα οδηγήσει σε σύγκρουση, με νικητή και με ηττημένο και κατόπιν σε μια νέα σχετικώς μακρόχρονη ή συντομότερη ισορροπία, αναλόγως του αν η νίκη και η ήττα αντιστοίχως θα αποδειχτούν ολοκληρωτικές.
Η σημερινή λοιπόν συσχέτιση μεταξύ Ρωσίας-Κίνας από τη μια και ΗΠΑ-συμμάχων τους, από την άλλη προσομοιάζει με τις παραμονές ή και με τα πρώτα βήματα, του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Χαρακτηριστικό αυτού είναι η σπουδή των ΗΠΑ να ανοίξουν άλλα δύο μείζονα μέτωπα: εναντίον του Ιράν στη Μέση Ανατολή και εναντίον της Κίνας δια της Ταϊβάν. Εξ ου και επιταχύνουν τις κινήσεις τους για ένα μεσανατολικό και για ένα ασιατικό ΝΑΤΟ, αντιστοίχως.
Η στρατηγική των ΗΠΑ είναι να πετύχουν ό,τι και με τους δύο Παγκοσμίους Πολέμους αλλά χωρίς να πολεμήσουν οι ίδιες, ή τουλάχιστον όχι δια των δυνάμεών τους επισήμως και επί του εδάφους.
Η πρώτη επιδίωξη είναι να νικήσουν στο πεδίο της μάχης του δύο αντιπάλους που προκαλούν την ισχύ τους, δηλαδή τη Ρωσία και την Κίνα. Αυτός είναι ο ασφαλέστερος τρόπος για να καθυποτάξουν τις τελευταίες, πολιτικώς και οικονομικώς, προωθώντας κατόπιν τον τεμαχισμό τους και ελεγχόμενες πολιτικές ηγεσίες.
Για να το κάνουν αυτό οι ΗΠΑ, χωρίς να απαιτηθεί μια άμεση σύγκρουση μαζί τους, η οποία πιθανότατα θα καταστεί και πυρηνική και η οποία, ακόμα και αν δεν πυρηνικοποιηθεί, θα προκαλέσει εκατοντάδες χιλιάδες θανάτων από πλευράς των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, πρέπει η Ουάσιγκτον να βάλει άλλους να πολεμήσουν για λογαριασμό της και μάλιστα τέτοιους που να συνδυάζουν ορισμένα χαρακτηριστικά: θα πρέπει να έχουν επαρκή πληθυσμό, ώστε να πολεμούν για πολύ καιρό, να διαθέτουν ικανοποιητικού επιπέδου ένοπλες δυνάμεις, ώστε ακόμα και αν είναι υποδεέστερες των αντιστοίχων της Ρωσίας και της Κίνας να μπορούν με τη βοήθεια των ΗΠΑ να αντισταθούν και να φθείρουν τα δύο κράτη, να αποτελούν κράτη απολύτως εξαρτημένα και με ιδεολογικό υπόβαθρο ικανό να δικαιολογεί την είσοδο σε καταστροφικούς πολέμους, καμουφλάροντας ταυτοχρόνως το ρόλο της Ουάσιγκτον. Ιδεώδη τέτοια περίπτωση αποτελούν η Ουκρανία μετά το 2014 και η Ταϊβάν.
Αυτή η επιδίωξη απαιτεί νέα μέτωπα: το ένα στη Μέση Ανατολή, με βασικό στόχο το Ιράν. Το δεύτερο στην Ασία με στόχο την Κίνα. Η εμπλοκή της τελευταίας σε μια θερμή αντιπαράθεση με την Ταϊβάν ακυρώνει την πιθανότητα χρήσης πυρηνικών από πλευράς της, ενώ ταυτοχρόνως θα μπορούσε κατά τις ΗΠΑ να την αποδυναμώσει. Το ίδιο σενάριο με την Ουκρανία: οι ΗΠΑ κινούν τα νήματα, οι ντόπιοι σκοτώνονται, οι εχθροί των ΗΠΑ ματώνουν.
Η δεύτερη επιδίωξη των ΗΠΑ είναι να ανακάμψουν ως κυρίαρχη οικονομική δύναμη δια της μόχλευσης που επιφέρει ένας παγκόσμιος πόλεμος και της «δημιουργικής καταστροφής» ή εν προκειμένω του «δημιουργικού κανιβαλισμού» των συμμάχων τους. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι παρά τα κατά καιρούς εμφανιζόμενα «θαύματα» της οικονομίας των ΗΠΑ (και όχι μόνο αυτής), η αλήθεια είναι πως η αμερικανική οικονομία βρίσκεται σε υποχώρηση της ισχύος της ήδη από τη δεκαετία του ’70.
Η δε κρίση του 2007-2008 αντιμετωπίστηκε με τον αντικοινωνικό και μη βιώσιμο τρόπο της δημιουργίας «φουσκών» στη θέση της ήδη υπάρχουσας και με τη γιγάντωση των ανισοτήτων. Δεν πρόκειται για βιώσιμη έξοδο από την κρίση, εξ ου και η κρίση έχει επανακάμψει σε όλο τον δυτικό κόσμο, παρότι το παραμύθι περί «υγειών θεμελιωδών στοιχείων» και «εξωγενών σοκ» συντηρείται από τους συστημικούς οικονομολόγους.
Ένας κόσμος σε πόλεμο αποτελεί την κατεξοχήν διέξοδο, εφόσον ο πόλεμος κερδηθεί. Οι ΗΠΑ θα καταστήσουν το στρατιωτικο-βιομηχανικό τους σύμπλεγμα κινητήρα της προσπάθειας εξόδου από την κρίση. Θα φορτώσουν το λογαριασμό πρώτα στους Ευρωπαίους και έπειτα στους υπολοίπους συμμάχους τους, ενώ στο τέλος θα λεηλατήσουν τους ηττημένους. Η Ρωσία και η Κίνα γνωρίζουν καλά ότι αυτή η μοίρα τους περιμένει, αν ηττηθούν.
Οι στρατηγικές αυτές επιδιώξεις στρώνουν το δρόμο προς την κλιμάκωση και προς την θερμή αντιπαράθεση, όχι προς τον Ψυχρό Πόλεμο. Αν λοιπόν, η Ρωσία και η Κίνα, με το κοινό ανακοινωθέν τους, της 4ης Φεβρουαρίου του 2022, ξεκαθάρισαν ότι δεν πρόκειται άλλο να ανέχονται έναν αμερικανοκεντρικό κόσμο, οι ΗΠΑ και τα προτεκτοράτα τους που αποτελούν το ΝΑΤΟ, ξεκαθάρισαν στη Μαδρίτη ότι θα κάνουν τα πάντα και ότι επομένως θα διακινδυνεύσουν και μια γενικευμένη, άμεση, κατακλυσμιαία αντιπαράθεση, προκειμένου να αναβιώσουν το δόγμα και τη φαντασίωση ενός αμερικανικού αιώνα.
Με άλλα λόγια, η σφαίρα του καλοκαιριού του 1914, έχει ξαναφύγει από τη θαλάμη του όπλου. Το αν θα επαναληφθεί η τραγωδία μένει να αποδειχτεί.