Παπά Γιώργης Χιωτάκης, ο βράχος των Λευκών Ορέων

Είναι ηλιοψημένος και θυμίζει ασκητή από τοιχογραφία βυζαντινού εξωκκλησιού. Στα Σφακιά πασίγνωστος, και πέρα απ’ τα Σφακιά. Τον εκτιμούσαν όχι μόνο οι πιστοί, αλλά κι εκείνοι που αγαπούν την κρητική πολιτισμική παράδοση, γνήσιος εκφραστής της οποίας θεωρούταν ο παπά Γιώργης. Τα Σφακιά, ας σημειωθεί, υπάγονται στη μητρόπολη Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων, που περιλαμβάνει το νότιο τμήμα του νομού Ρεθύμνης και την επαρχία Σφακίων. Δεν περιλαμβάνει καμία πόλη, μόνο ταπεινά χωριά, και θεωρείται η πιο φτωχή μητρόπολη μέσα στο ελληνικό κράτος.

Ο παπά Γιώργης ήταν φτωχός και απλός. Ευγενής και πιστός, ευφυής, αλλά και σοφός, σχετικά μικρόσωμος, αλλά με μεγαλοπρέπεια που σοκάρει, με τον φαινομενικά απελέκητο τρόπο ενός ιθαγενούς, δηλ. ενός Έλληνα ιθαγενούς, απ’ αυτούς που η Ευρώπη τους θαυμάζει και τους φωτογραφίζουν οι τουρίστες, που απ’ αυτούς τους τουρίστες ζουν σε μεγάλο βαθμό τα παραθαλάσσια κομμάτια των Σφακιών κι όλης της Κρήτης… Τίμιος, ανεπιτήδευτος, ανόθευτος εκφραστής ενός πολιτισμού διαφορετικού απ’ αυτόν, στον οποίο ξημεροβραδιαζόμαστε εμείς οι πολιτισμένοι και δυτικοποιημένοι –εξευρωπαϊσμένοι– αστοί.

Η παρουσία αυτού του παπά, το βλέμμα του, η φάτσα του, η κουβέντα του αλλά και η σιωπή του σε έφερνε σε επαφή με μια σοφία και μια πνευματική κληρονομιά υψηλού επιπέδου και αποδεικνύει πως ο “δικός του” πολιτισμός (ο ρωμέικος και ορθόδοξος – και δικός μας θα μπορούσε να είναι και ήταν κάποτε) παραδόξως δεν έχει ανάγκη ετούτον τον πολιτισμό για να διαθέτει ποιότητα ζωής, ομορφιά, αυτάρκεια, ευγένεια και αγάπη. Όλα αυτά τα αγαθά τα είχε και τα εξέφραζε η συμπεριφορά του παπά Γιώργη.

Ο παπά Γιώργης Χιωτάκης ανήκει στο ίδιο είδος ανθρώπων όπου ανήκαν ο Παπαδιαμάντης και ο Κόντογλου. Δεν είναι σαν εμένα π.χ., που μου αρέσει να διαβάζω Παπαδιαμάντη και Κόντογλου, αλλά είμαι ένα “τρυφερό πόδι” της Ενωμένης Ευρώπης – εκείνος είναι ό,τι ήταν οι δυο εκείνοι άνθρωποι της δικής μας παράδοσης. Τι είναι, δηλαδή; Έλληνας του παλιού καιρού, να το πω απλά, όχι Εγγλεζάκι, ούτε Αμερικανάκι. Απ’ αυτούς τους Έλληνες, την καλή εκδοχή, που δεν έχουν ανάγκη το Δ.Ν.Τ. και την Ε.Ε. και που τώρα είναι υπό εξαφάνισιν.

Το γράφει και στο Internet μια ταξιδιώτισσα:

Αν σταθείτε τυχεροί θα συναντήσετε τον παπά-Γιώργη Χιωτάκη που η κουβέντα μαζί του θα σας συνεπάρει… ακόμα κι αν τον βρείτε υπερβολικό…

Ο πόνος του για το συνάνθρωπο τον οδήγησε να γίνει μέλος της Ένωσης Σφακιανών Παπάδων, μιας συντροφιάς ορεσίβιων ιερέων της περιοχής του, που έκανε πολιτικές και κοινωνικές παρεμβάσεις, ιδίως τις δεκαετίες του ’80 και ’90.

 

Το 15αύγουστο 2010 ο Λαογραφικός Όμιλος Χανίων είχε τιμήσει τον παπά Γιώργη ως έναν από τους γνήσιους εκφραστές της κρητικής πολιτισμικής κληρονομιάς. Ο παπάς ανέβηκε στο βήμα και, αν και δεν είναι λόγιος, διάβασε ένα κομμάτι από αρχαίο εκκλησιαστικό κείμενο για την Κοίμηση της Θεοτόκου, από το πρωτότυπο.

Εκτός από σοφός και στοχαστικός, ήταν επίσης μερακλής και τραγουδιστής, τραγουδώντας μαντινάδες και ριζίτικα. Το λέει και ο ταξιδιώτης:

Μια καλή ημερομηνία για να επισκεφτείτε το φαράγγι [της Σαμαριάς] (και μάλιστα πριν ανοίξει επίσημα για το κοινό) είναι το πρώτο Σαββατοκύριακο του Απριλίου, όταν γίνεται το διήμερο πανηγύρι στη μικρή βυζαντινή εκκλησία της Οσίας Μαρίας, στο εγκαταλελειμμένο χωριό Σαμαριά στην καρδιά του φαραγγιού. Αυτή είναι επίσης και η μία και μοναδική ευκαιρία σας να διανυκτερεύσετε μέσα στο φαράγγι, αλλά πρέπει προηγουμένως να συνεννοηθείτε με τον ΕΟΣ. Χοροστατεί ο εκπληκτικός παπά Γιώργης Χιωτάκης, ένας αντάρτης σφακιανός παπάς, ένας γλεντζές αλλά ταυτόχρονα άγιος άνθρωπος, και ακολουθεί γλέντι με παραδοσιακούς μεζέδες (γραβιέρα και σαρδέλες) (Στέφανος Ψημένος, από εδώ)

Ο παπά Γιώργης δεν λέω πως ήταν άγιος (ο Θεός ξέρει), αλλά είχε ευλογηθεί με αρκετές ξεχωριστές επισκέψεις της θείας χάριτος. Θα αναφέρω τρεις.

Πριν λίγα χρόνια, σε Θεολογικό Συνέδριο στο Σπήλι (έδρα της μητρόπολης), κατά τη συζήτηση με το κοινό, είπε πως το πρώτο του παιδί πέθανε –ή, μάλλον, κοιμήθηκε– σε μικρή ηλικία. Ο ίδιος και η παπαδιά του ήταν, φυσικά, συντετριμμένοι, όμως το είδε στον ύπνο του και του είπε: «Μη στενοχωριέσαι, μπαμπά. Τώρα που η μαμά μου θα κάνει άλλο παιδί, θα με αντικαταστήσει στο σπίτι μας». Παπάς και παπαδιά δεν ήξεραν πως η παπαδιά ήταν ήδη έγκυος. «Έτσι» κατέληξε ο παπά Γιώργης «έμαθα για την εγκυμοσύνη στο δεύτερο παιδί μου από την ψυχή του πρώτου παιδιού μου».

 

Κάποια στιγμή ο παπά Γιώργης φιλοξένησε και το Γέροντα Πορφύριο, που βρέθηκε για λίγες μέρες στις Σφακιανές Μαδάρες χωρίς κανείς να καταλάβει πώς ήρθε και πώς έφυγε. Επισκέφτηκαν μερικά χωριά και είχαν σημαντικές πνευματικές συζητήσεις.

Μυθικά είναι όλα αυτά άραγε;

Για τον παπά Γιώργη γράφει ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Νίκος Ψιλάκης στο άρθρο του Γέννηση, η ανατολή των πραγμάτων:

Ξένος τοκετός εκ κόρης θεόπαιδος…

Η φωνή που ραγίζει τη σκοτεινή νύχτα του Δεκέμβρη με λάμψεις φωτός, η ετήσια επανάληψη που μοιάζει καταφυγή. Ακούω πάλι το Λόγο καθώς ξεφυλλίζω το συναξάρι της μνήμης. Σε κάθε ναό γεννιέται κι ένας Χριστός. Προαιώνια η ελπίδα που γίνεται σάρκα, σαν την ανθρώπινη. Ταξινομώ και πάλι τις στιγμές και τις εικόνες. Σπήλαιο, φάτνη, ποιμένες· εικόνες – αρχέτυπα. Ένας παπάς ταπεινός, ένα παλιό βιβλίο κι ένα καντήλι. Βλέπω το χέρι του που ακουμπά στο χαρτί για να μη χάσει τις γραμμές στη γλυκιά (και κάποτε νοσταλγική) αρχαΐζουσα· δεν χρειάζεται να ξέρεις γράμματα πολλά για να καταλάβεις, αρκεί να ξέρεις να διαβάζεις τα σημάδια των ημερών, να τα καταφέρνεις στην ανάγνωση του κόσμου. Μου αρέσει που κάποτε οι παπάδες ήταν και ποιμένες μαζί, να, όπως γίνεται τώρα με τις εξαιρέσεις, πως ήξεραν από σπήλια και λέσκες, πως κατηφόριζαν στα χειμαδιά το φθινόπωρο, τυροκομούσαν, έσπερναν, θέριζαν· ήξεραν τι σημαίνει ζεστασιά στις κρύες νύχτες του χειμώνα. Κοιτάζω τον παπά Γιώργη να μετρά τα Γράμματα με το δάκτυλο, να συλλαβίζει τον προαιώνιο Λόγο, Αυτόν που γνωρίζει ως άδηλη γραφή. Κάπου εκεί στην αυγή του κόσμου υπήρξε μια γέννηση. Ο παπά Γιώργης ξέρει την ιστορία όπως την άκουγε από παιδί.

Ναι, μια γέννηση, που άλλοι τη λένε Μεγάλη Έκρηξη, άλλοι βλέπουν το σκότος που διαλύεται. Από μια γέννηση αρχίζει ο κόσμος…

o-nekros.blogspot.gr

"google ad"