Διαφωτισμός και καπιταλισμός

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΜΑΝΟΥΣΟΣ Γ. ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ
«Εάν οι άνθρωποι ήταν φιλόσοφοι δεν θα είχαν ανάγκη τον Θεόν»
ΠΟΛΥΒΙΟΣ

Ελληνιστική εποχή 202 π.χ Όταν η Ευρώπη περνούσε από αναγέννηση και διαφωτισμό η Ελλάδα κοιμόταν στην τσιφλικάδικη αγκαλιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το ότι υπήρξαν λόγιοι από τον 13ο αιώνα και μετά που διακήρυξαν την μοναδικότητα του Ελληνισμού και την αυτοσυνειδησία ότι «Έλληνες εσμέν» δηλαδή ένα ξεχωριστό έθνος εντός της Ανατολικής {βυζαντινής» Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, είναι η εξαίρεση του κανόνα. Στην Κρήτη όμως όπου κατάγομαι και διαμένω υπήρξε για 400 χρόνια ενετοκρατία, και ως εκ τούτου η «Κρητική αναγέννηση».Η «Ερωφίλη» του Γ. Χορτάτζη και ο «Ερωτόκριτος» του Β. Κορνάρου υπήρξαν έργα εκείνης της περιόδου. Γράφει ο φιλόσοφος Στέλιος Ράμφος σε άρθρο στο βιβλίο του «η λογική της παράνοιας» ότι ¨ « Όταν περί το 1200 στην Ευρώπη άρχισε να ωριμάζει η ατομικότητα, ο άνθρωπος δηλαδή , να μπορεί να επιβιώνει εσωτερικά, ανεξάρτητα από τι λένε οι άλλοι η ανατολική Χριστιανοσύνη δεν το δέχτηκε, και έτσι η ατομικότητα μας, έμεινε ανώριμη. Η αναγνώριση έρχεται από τους άλλους ,οπότε πρέπει να μην υστερούμε για να την έχουμε.» Ο μεγάλος ψυχολόγος -κοινωνιολόγος Έριχ Φρομ γράφει σε βιβλίο του ότι η ανάπτυξη του καπιταλισμού είναι αυτή που έφερε στην επιφάνεια την ατομικότητα, και τοποθέτησε τον άνθρωπο μόνο του απέναντι των ευθυνών του.
Ο Γερμανός κοινωνιολόγος Μαξ Βέμπερ δίνοντας θρησκευτική ερμηνεία της ανάπτυξης του καπιταλισμού στο βιβλίο του «Προτεσταντική ηθική και ανάπτυξη του καπιταλισμού» υποστηρίζει ότι επειδή οι προτεστάντες απέρριψαν τον καθολικισμό και την διαμεσολάβηση των ιερέων , αποφάσισαν να ζήσουν μοναστική ζωή εντός της πόλεως. Να ζήσουν δηλαδή εφαρμόζοντας ένα ασκητικό τρόπο ζωής, όχι όμως με μοναχικό αναχωρητισμό όπως οι ορθόδοξοι, αλλά ως πολίτες στην πόλη και την ζωή. Ζώντας με λιτότητα αποταμίευσαν και ανάπτυξαν τον καπιταλισμό.
Ο Στέλιος Ράμφος εδώ βλέπω ότι συμφωνεί με τον Βέμπερ γιατί γράφει ότι¨ « ο βορειοευρωπαίος κατεξοχήν άνθρωπος της προτεσταντικής ηθικής, έχει εμβαθύνει στον εσωτερικό εαυτόν του, και παίρνει εκ των έσω την ικανοποίηση και αυτοπραγμάτωση.»Η αναγέννηση και ο διαφωτισμός για να μην αγιοποιούμε τις εποχές, δεν έφερε μόνο τον ορθό λόγο, που είναι κληρονομιά της αρχαίας Ελλάδας, αλλά και τον καπιταλισμό με όλη του την αγριότητα, και τον ιμπεριαλισμό. Η μετανεωτερικότητα στον 20ου αιώνα προκάλεσε δύο παγκόσμιους πολέμους άπειρες δικτατορίες, και τοπικούς πολέμους. Τον εικοστό αιώνα ο Ουμπέρτο Έκο τον ονόμασε¨ «αιώνα του εμφράγματος» λόγω της ταχύτητας των επιστημονικών ανακαλύψεων, και ο φιλόσοφος Εντγκάρ Μορέν¨ «αιώνα πολιτισμού και βαρβαρότητας στην Ευρώπη» λόγω των δύο πανευρωπαϊκών πολέμων στο έδαφος της. Εντάξει μπορεί να έχουμε τα προβλήματα της Ελληνικής υστέρησης στον διαφωτισμό και στον ορθό λόγο. Να έχουν μετατρέψει τα κόμματα το κράτος ως κομματικό λάφυρο ,και τον λαό ως υποτελή πελάτη. Γιατί όμως είναι υπερχρεωμένος όλος ο δυτικός κόσμος; Από την κραταιά Αμερική ως την Γερμανία και την Αγγλία;
Δεν ευθύνεται η αναρχία του καπιταλισμού και η προσπάθεια για ικανοποίηση του ανθρώπινου εγωισμού με την επινόηση συνεχώς κατασκευασμένων αναγκών; Δεν ευθύνεται ότι οι μητροπόλεις του καπιταλισμού άφησαν ασύδοτο το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο να ληστεύει τις οικονομίες των κρατών στα χρηματιστήρια και να δημιουργεί οικονομίες φούσκες;