Σα βόμβα έσκασε στις ΗΠΑ της ανάπτυξης και της μη κρίσης, η είδηση που έκανε τον κύκλο του Internet. Στην εκπομπή της Opra Whinfrey, υποτιθέμενης φιλελεύθερης και προασπίστριας των ανθρώπινων δικαιωμάτων, ζητάνε από καλλιτέχνες να εμφανίζονται …δωρεάν με αντάλλαγμα τη δημοσιότητα.
Το κατήγγειλε η χορεύτρια Revolva που της ζητήθηκε να κάνει μια hoola hoop παράσταση δωρεάν στο talk show της διάσημης αφρoαμερικανίδας παρουσιάστριας. Μετά άρχισε να ξετυλίγεται ένα κουβάρι ανομολόγητων υπόγειων εργασιακών σχέσεων που νομίζαμε ότι ταιριάζουν μόνον σε υποανάπτυκτες οικονομίες ή σε κράτη σε βαθιά κρίση (οποιαδήποτε ομοιότητα με την Ελλάδα θεωρείται συμπτωματική…).
Ο ιός της απλήρωτης εργασίας έναντι δήθεν προβολής κτυπάει καλλιτέχνες, μουσικούς, εικαστικούς, κειμενογράφους, φωτογράφους… Στον απόηχο όλων αυτών των συγκλονιστικών και πρωτόγνωρων για το Νέο Κόσμο καταστάσεων, έκανε την εμφάνισή του ένα απρόσμενο άρθρο στους New York Times. “Slaves of the Internet Unite!” Το υπογράφει ο χρονογράφος Τim Kreider o oποίος λέει τα προφανή όσο και επαναστατικά:
“Eνώ κανείς δεν περιμένει δωρεάν κούρεμα ή τζάμπα ένα κουτάκι σόδα, εν τούτοις υπάρχουν πολλοί που θα σε κοιτάξουν κατάματα με καθαρή συνείδηση και θα σου προτείνουν να γράψεις ένα άρθρο χωρίς αμοιβή. Aρχίζουν τη κουβέντα λέγοντας πόσο εκτιμούν τη δουλειά σου αλλά δυστυχώς πάντα δεν έχουν προϋπολογισμό για να καλύψουν το κόστος. Το κακό είναι ότι αρκετοί από αυτούς λένε την αλήθεια. Δεν έχουν λεφτά να πληρώσουν τους συνεργάτες τους. Είναι εκδότες περιοδικών ή blogs ένα βήμα πριν το κλείσιμο. H πραγματική οικονομία κείτεται σε ερείπια εξ αιτίας των στελεχών της Wall Street που τζογάρουν σε μια εικονική πραγματικότητα και δεν μένει χρήμα για τους κανονικούς ανθρώπους…”
Οι φωτογράφοι αποτελούν μια από τις πιο ευπρόσβλητες επαγγελματικές ομάδες στην εποχή της κρίσης, ειδικά σε χώρες με βαθιά κρίση όπως η Ελλάδα, χωρίς όμως να εξαιρείται ο υπόλοιπος κόσμος. Επιζητούν με πολλούς τρόπους την προβολή που θα φέρει πελάτες και αισθάνονται ανασφάλεια για το μέλλον εξ αιτίας του σκληρού ανταγωνισμού, του υπερεπαγγελματισμού και όχι μόνον.
Μπαίνουν λοιπόν στον πειρασμό να υποκύψουν σε μια “ανήθικη” πρόταση περί συνεργασίας άνευ πληρωμής ή χειρότερα εξαναγκάζονται, ελπίζοντας ότι η κίνηση μακροπρόθεσμα θα αποφέρει έσοδα.
Στο http://whopaysphotogs.tumblr.com/ μπορεί κανείς να βρει πληροφορίες για τις συνθήκες αμοιβής (ή μη) διάφορων φορέων που απασχολούν φωτογράφους. Η λίστα περιλαμβάνει τίτλους με διεθνή εμβέλεια που σε κάνουν να παραξενεύεσαι. Αν αυτοί φέρονται έτσι, τότε τι θα έπρεπε να συμβαίνει σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και φορείς;
Όμως το πραγματικό ερώτημα είναι: Κερδίζει πραγματικά ο φωτογράφος, o δημοσιογράφος ή οποιοσδήποτε άλλος αν έστω προσωρινά δεχθεί την ταπεινωτική όσο και δυσμενή σχέση με το άλλο μέρος, το περιοδικό, την εφημερίδα, το site; Αυξάνει τις πιθανότητές του να διεισδύσει στην αγορά; Έχει περισσότερες ελπίδες; Λυπάμαι, αλλά η απάντηση είναι ένα κατηγορηματικό όχι…
Όποιος αποτιμά τη δουλειά του στο μηδέν, καταβαραθρώνει την αυτοεκτίμησή του. Καταστρέφει τον ανταγωνισμό. Αν σχεδόν όλα είναι δωρεάν, γιατί μεθαύριο να τον προσλάβουν με αμοιβή όταν θα υπάρξει άλλος ένας “δουλοπάροικος” πρόθυμος να καταλάβει την θέση του με παρόμοιο σκεπτικό. Διαπράττοντας το ολίσθημα ο φωτογράφος παρασύρει όλο το επάγγελμα στον φαύλο κύκλο της απαξίωσης όπου τέλος δεν υπάρχει..
Δυστυχώς.