Ελλάδα και Αργεντινή: Μοιάζουν, αλλά δεν είναι ίδιες

Δύο κόσμοι, δύο παράλληλες – όσο και διαφορετικές – σκληρές ιστορίες: Η σύγκριση Ελλάδας και Αργεντινής έρχεται ξανά στο προσκήνιο, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη στιγμή για την χώρα μας, την ώρα που δίνεται η μάχη εθνικής επιβίωσης στις Βρυξέλλες. Την ίδια ακριβώς ώρα “φίλοι” κι “εχθροί” επαναφέρουν στο προσκήνιο τα σενάρια και τις απειλές του Grexit. Και πάνω σ’ αυτά ακριβώς τα σενάρια το think tank Stratfor δημοσιεύει μια νέα ανάλυση υπό τον τίτλο “Ελλάδα και Αργεντινή, μοιάζουν αλλά δεν είναι ίδιες”.

Ολόκληρη η ανάλυση του Stratfor:

Η Ελλάδα μπαίνει σε μια ακόμη καθοριστική φάση της οικονομικής κρίσης, με την έναρξη των επίσημων διαπραγματεύσεων για την πληρωμή του χρέους της, στο Eurogroup της 11ης και τη σύνοδο κορυφής της 12ης Φεβρουαρίου. Παρ’΄ότι και η Ελλάδα και οι πιστωτές της έχουν εκφράσει τη βούληση να υπάρξει συμφωνία, οι θέσεις τους εξακολουθούν να απέχουν μακράν και υπάρχει ρεαλιστική πιθανότητα να οδηγηθεί η Ελλάδα σε στάση πληρωμών και να εγκαταλείψει το ευρώ. Μια ελληνική χρεοκοπία θα προκαλούσε γενικευμένο σοκ στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά δεν θα ήταν κι ένα παντελώς άνευ προηγουμένου γεγονός. Πολλοί είναι οι Ελληνες που γνωρίζουν για την χρεοκοπία και την υποτίμηση στην Αργεντινή το 2002 και αναρωτώνται εάν η Ελλάδα μπορεί να πάρει τον ίδιο δρόμο. Παρ’ ότι οι δύο περιπτώσεις έχουν αρκετά κοινά σημεία, έχουν επίσης και καθοριστικές διαφορές που εγείρουν σημαντικά ερωτήματα.

Οπω;ς η σημερινή Ελλάδα, έτσι και η προ χρεοκοπίας Αργεντινή δεν είχε τη δυνατότητα να ασκήσει νομισματική πολιτική. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, η κυβέρνηση της Αργεντινμής εισήγαγε τον σταθερό συναλλαγματικό δεσμό του πέσο με το δολάριο για να αντιμετωπίσει τον υπερπληθωρισμό. Το μέτρο αποδείχθηκε επιτυχές βραχυπρόθεσμα – ο πληθωισμός εξαφανίστηκε σχεδόν αμέσως – αλλά ακύρωσε την δυνατότητα της Αργεντινής να αντιμετωπίζει τις οικονομικές κρίσεις μέσω της διαχείρισης του νομίσματός της. Ως συνέπεια, όταν η Αργεντινή άρχισε να πλήττεται από τις χρηματοοικονομικές κρίσεις στα τέλη της δεκαετίας του ’90, η μόνη επιλογή που είχε το Μπουένος Αίρες ήταν να επιστρατεύσει δημοσιονομικε΄ς πολιτικές διαχείρισης – με άλλα λόγια, λιτότητα.

Οπως και η Ελλάδα, και η Αργεντινή πιέστηκε από τους πιστωτές της να εισάγει σκληρές περικοπές δαπανών σε αντάλλαγμα για τα πακέτα διάσωσης. Οπως και η Αθήνα, έτσι και το Μπουένος Αιρες δεχόταν τακτικά τις επισκέψεις αντιπαθητικών ξένων επιθεωρητών που ξεσκόνιζαν τα λογιστικά βιβλία της χώρας ως προαπαιτούμενο για τη συνέχιση των δανειακών προγραμμάτων. Οπως και στην Ελλάδα, η οικονομία της Αργεντινής συρρικνώθηκε ενώ η ανεργία εκτοξεύτηκε. Κι όπως συνέβη και στην Ελλάδα, η κυβέρνηση της Αργεντινής που επέβαλε την αντιλαϊκή λιτότητα έπεσε μέσα σε ένα μίγμα μαζικής κοινωνικής αναταραχής και ακραίας πολιτικής αστάθειας.

Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η ιστορία της Αργεντινής ελκύει πολλούς Ελληνες, κυρίως μέσα στο κυβερνών κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Η χρεοκοπία της Αργεντινής λειτουργεί ως ως υπενθύμιση του ότι το χρέος αποτελεί ένα συμβόλαιο, και τα συμβόλαια μπορούν να σπάζουν όταν φθάνουν να έχουν υπερβολικό κόστος για τη μία εκ των δύο πλευρών. Ακόμη πιο σημαντικό, η περίπτωση της Αργεντινής έρχεται να καταδείξει το γεγονός ότι υπάρχει ζωή ακόμη και μετά από μια χρεοκοπία. Ανάμεσα στο 2003 και το 2007, η οικονομία της Αργεντινής εμφάνιζε μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης κοντά στο 8%, ενώ η ανεργία έπεσε από το 20% περίπου στο 8%. Η ζωή, βεβαίως, δεν ήταν εύκολη για την Αργεντινή – η χώρα απομονώθηκε από τις αγορές και ο πληθωρισμός, πολύ γρήγορα, έγινε ξανά πρόβλημα. Ομως η χρεοκοπία της Αργεντινής και η νομισματική υποτίμηση εκτόνωσαν προσωρινά μια εξαιρετικά περίπλοκη κοινωνική, πολιτική και οικονομική κατάσταση.

Οσο εντυπωσιακή κι αν είναι όμως, η σύγκριση ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αργεντινή έχει συγκεκριμένα όρια. Η Αργεντινή είχε ένα σταθερό συναλλαγματικό δεσμό, αλλά ποτέ δεν είχε εγκαταλείψει το εθνικό της νόμισμα όπως έκανε η Ελλάδα όταν υιοθέτησε το ευρώ. Πολλοί Αργεντίνοι έχασαν τις καταθέσεις τους σε δολάρια και κατέβηκαν σε μαζικές διαδηλώσεις – ενίοτε και βίαιες – όταν η χώρα μετέτρεψε τους λογαριασμούς τους σε πέσος χρησιμοποιώντας την επίσημη ισοτιμία, αλλά για τους περισσότερους πολίτες η ζώη παρέμεινε σχετικά φυσιολογική. Εξακολουθούσαν να παίρνουν τους μισθούς τους σε πέσος και να αγοράζουν αγαθά χρησιμοποιώντας το εθνικό νόμισμα. Στην περίπτωση της Ελλάδας, η εγκατάλειψη του ευρώ θα απαιτούσε την επιστροφή στη δραχμή, μια επιστροφή που ισοδυναμεί με λογιστικό και πολιτικό εφιάλτη για την Αθήνα. Η εγκατάλειψη του ευρώ θα οδηγούσε επίσης σε εκτεταμένους ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων και σε μια προβληματική μετατροπή των καταθέσεων σε δραχμές, μια κίνηση που θα προκαλούσε υψηλή κοινωνική αναταραχή.

Μια δεύτερη μεγάλη διαφορά είναι ότι η Αργεντινή μπορούσε να επωφεληθεί τότε από ένα ευνοϊκό εξωτερικό περιβάλλον. Η υποτίμηση στην Αργεντινή συνέπεσε με μια παγκόσμια έκρηξη στην αγορά εμπορευμάτων. Η Κϊνα και άλλες αναδυόμενες αγορές αναπτύσσονταν γρήγορα και η ζήτηση και η ζήτηση για προϊόντα της Αργεντινή από τους κλάδους της γεωργίας και της εξόρυξης ήταν ισχυρή. Εκτοτε το διεθνές οικονομικό περιβάλλον έχει αλλάξει. Σήμερα, η Ελλάδα θα επέστρεφε στη δραχμή σε μια συγκυρία κατά την οποία πολλοί από τους οικονομικούς εταίρους της, συμπεραλαμβανομένων των ευρωπαίων καταναλωτών και των ρώσων τουριστών, διανύουν κρίση παρά τις χαμηλές πετρελαϊκές τιμές, ενώ το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας απελευθερώνει μια μεγάλη ποσότητα ρευστού στις ευρωπαϊκές αγορές.

Η Αργεντίνη βρήκε επίσης έναν σύμμαχο-κλειδί στην Βενεζουέλα του Ούγκο Τσάβες – του ηγέτη πυ έγινε ένας από τους μεγαλύτερους ευεργέτες τυ Μπουένος Αιρες. Ακριβή στοιχεία είναι δύσκολο να δοθούν, αλλά ανάμεσα στο 2003 και το 2008, εκτιμάται ότι η Βενεζουέλα αγόρασε περίπου 5,6 δισ. δολάρια από το χρέος της Αργεντινής, ένα αξιοσημείωτο ποσό σε μια περίοδο που δεν υπήρχαν πολλοί  επενδυτές πρόθυμοι να αγοράσουν αργεντίνικα ομόλογα. Τούτο εγείρει μια ενδιαφέρουσα ερώτηση για την Ελλάδα: Σε ένα σενάριο μετα-χρεοκοπίας, μπορεί η Αθήνα να βρει τον δικό της Τσάβες; Πρόσφατα, η Αθήνα έκανε μια προσπάθεια να δείξει στην Ευρώπη ότι έχει στενούς δεσμούς με τη Ρωσία, αλλά παρ’ ότι η Μόσχα σαφώς και ενδιαφέρεται να διατηρήσει στενές σχέσεις με την Αθήνα – έστω και μόνον για να ενισχύσει τον πολιτικό κατακερματισμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης – δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι η Ρωσία μπορεί να γίνει ο χορηγός που θα χρειαζόταν η Ελλάδα.

Η Ρωσία ενδιαφέρεται και για έναν ακόμη λόγο: Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η Αργεντινή ήταν αυτάρκης σε όρους ενέργειας. Η Ελλάδα δεν είναι. Ενα από τα ελάχιστα πλεονεκτήματα που δίνει στην Ελλάδα το γεγονός ότι διαθέτει ισχυρό νόμισμα είναι η σημερινή δυνατότητά της να πληρώνει σε ευρώ το κόστος της ενέργειας. Μια επιστροφή στη δραχμή θα έκανε πολύ ακριβές τις εισαγωγές ενέργειας, καθιστώντας τη σύνδεση με τη Ρωσία ακόμη πιο σημαντική για την Ελλάδα. Αυτή η αναγκαιότητα είναι, πιθανώς, ο βασικός λόγος πίσω από το φλερτ της Αθήνας με τη Μόσχα.

Τέλος, ένας καθοριστικός παράγοντας σε ένα πιθανό σενάριο εκτός ευρώ είναι το εάν η Ελλάδα θα επιστρέψει στον προστατευτισμό. Η Αργεντινή, μετά τη χρεοκοπία και την υποτίμηση του νομίσματός της, εισήγαγε υψηλούς δασμούς στις εισαγωγές για να προστατεύσει τις εθνικές βιομηχανίες και επέβαλε υψηλή φορολογία στις αγροτικές εξαγωγές για να επωφεληθεί από την υψηλή ζήτηση που υπήρχε για εμπορεύματα. Και τα δύο μέτρα απέδωσαν μεγάλα έσοδα στο Μπουένος Αϊρες και επέτρεψαν στην κυβέρνηση να χρηματοδοτήσει μια μακρά λίστα κοινωνικών προγραμμάτων και επιδοτήσεων.

Οπως και η Αργεντινή, ο ΣΥΡΙΖΑ υπόσχεται περισσότερες δημόσιες δαπάνες και επιδόματα στα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, προγράμματα για τα οποία όμως δεν διαθέτει τα χρήματα. Οι πολιτικές αυτές της Αργεντινής προκάλεσαν τριβές με την Βραζιλία, τη βασική της εταίρο στην Mercosur, αλλά το πρόβλημα θα ήταν μεγαλύτερο στην περίπτωση της Ελλάδας. Η επιβολή εισαγωγικών δασμών θα παραβίαζε τις ιδρυτικές αρχές της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αναγκάζοντάς την να εκδιώξει την Ελλάδα.

Παρ’ ότι στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ χρησιμοποίησαν την την περίπτωση της Αργεντινής ως παράδειγμα κατά την προεκλογική εκστρατεία, και πολλοί Ελληνες γνωρίζουν την ιστορία της χώρας, η Αθήνα έχει σημαντικά λιγότερα περιθώρια κινήσεων απ’ όσα είχε το Μπουένος Αϊρες. Πολλές από τις κινήσεις του Μπουένος Αϊρες μετά το 2001 ξεκίνησαν στραβά και εφαρμόστηκαν λάθος, αλλά σε αντίθεση με την Ελλάδα η Αργεντινή ήταν μία πλήρως κυρίαρχη χώρα όταν τις δρομολογούσε. Οι Ελληνες εξέλεξαν τον ΣΥΡΙΖΑ για να λύσει το πρόβλημα του χρέους της χώρας χωρίς να εγκαταλείψει την ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ενωση. Το βασικό πρόβλημα για την Ελλάδα είναι ότι θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να πετύχει και τους δύο αυτούς στόχους ταυτόχρονα.

tvxs.gr

"google ad"