Ελληνορωσικός “πόλεμος” για το φυσικό αέριο

Άρχισε σύμφωνα με πληροφορίες η διαδικασία της Διεθνούς Διαιτησίας στην οποία έχει προσφύγει η ΔΕΠΑ Εμπορίας για τη σύμβαση με τη Gazprom, με την πρώτη φάση ακρόασης από το Διαιτητικό Δικαστήριο και την ανταλλαγή εγγράφων.

Όπως αναφέρουν πηγές της ΔΕΠΑ Εμπορίας, η απόφαση προβλέπεται να εκδοθεί τον Σεπτέμβριο του 2025, με την ελληνική πλευρά να διαθέτει ισχυρότατα επιχειρήματα υπέρ της και να αναμένει να δικαιωθεί.

Τα σημεία διαφωνίας αφορούν τις (υψηλές) τιμές με τις οποίες πωλούν οι Ρώσοι το αέριο στη ΔΕΠΑ. Η ΔΕΠΑ Εμπορίας υποστηρίζει μεταξύ άλλων πως η Gazprom δεν τηρούσε όρο της σύμβασης προμήθειας για πώληση φυσικού αερίου στην ελληνική εταιρεία σε τιμή ανταγωνιστική έναντι οποιουδήποτε εναλλακτικού καυσίμου αλλά και άλλου ανταγωνιστή της δημόσιας επιχείρησης αερίου. Αυτό είναι και το δυνατό της χαρτί ενόψει της διαιτησίας.

Με την προσφυγή, η ελληνική εταιρεία ζητά την αναδρομική αναπροσαρμογή της τιμής από την έναρξη ισχύος της σύμβασης, δηλαδή από το 2022. Όλο αυτό το χρονικό διάστημα, εξακολουθεί να παραλαμβάνει τις ελάχιστες συμβασιοποιημένες ποσότητες που υποχρεούται βάσει του συμβολαίου, πληρώνοντάς τις στην τιμή που προβλέπει η σύμβαση. Επομένως, αν το Διαιτητικό Δικαστήριο αποφασίσει υπέρ της, τότε θα ανοίξει ο δρόμος να της επιστραφούν «αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ», όπως σημειώνουν τα ίδια στελέχη.

Σύμφωνα με τις πηγές της ΔΕΠΑ Εμπορίας, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κανενός είδους οφειλή προς τη Gaprom, με τη ρωσική εταιρεία να μην έχει ζητήσει να εξοφληθεί για τις συμβασιοποιημένες ποσότητες ρωσικού αερίου που δεν παρέλαβε η ΔΕΠΑ το 2022 και το 2023 – κάτι που έγινε λόγω τόσο της τιμής τους όσο και της κατάστασης της εγχώριας αγοράς.

Οι ποσότητες αυτές, όπως και η τιμή τους, θα οριστικοποιηθούν με την απόφαση του Διαιτητικού Δικαστηρίου. Σε κάθε περίπτωση, το συγκεκριμένο θέμα δεν συνιστά οφειλή, αλλά προαγορά καυσίμου – το οποίο θα εισαχθεί στη συνέχεια και θα αξιοποιηθεί. «Προξενεί εντύπωση που κάποιοι μιλούν για οφειλές προς την Gazprom, τη στιγμή που είναι σε εξέλιξη η διαιτησία», σημειώνουν τα ίδια στελέχη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως προέβλεπε η σύμβαση με τη Gazprom, υπήρξε διαπραγμάτευση στην πορεία για τις τιμές και τις ποσότητες αερίου, η οποία δυστυχώς κράτησε πολύ (μία διετία). Καθώς δεν είχε αίσια έκβαση, η ΔΕΠΑ Εμπορίας αποφάσισε τελικά να προσφύγει στη διαιτησία.

Η σύμβαση ΔΕΠΑ Εμπορίας – Gazprom εκπνέει το 2026. Αυτή τη στιγμή, δεν μπορεί να προβλεφθεί αν θα επιχειρηθεί να ανανεωθεί ή όχι, καθώς δεν είναι δυνατόν να εκτιμήσει κανείς ποια θα είναι τα γεωπολιτικά δεδομένα σε μία 2ετία.

Παρόλα αυτά, τα στελέχη της εταιρείας επισημαίνουν ότι η πιθανότητα ολικής διακοπής της προμήθειας ρωσικού φυσικού αερίου αποτελεί ζήτημα που πρέπει να αποφασιστεί πανευρωπαϊκά και να εφαρμοστεί καθολικά σε όλες τις χώρες και από όλες τις εταιρείες εμπορίας. Η εφαρμογή μιας τέτοιας απαγόρευσης φαίνεται να είναι πιο εφικτή για το LNG, σε σχέση με το αέριο αγωγού από τη Μόσχα.

Το ρωσικό φυσικό αέριο αυτή τη στιγμή «πλημμυρίζει» αρκετές ευρωπαϊκές αγορές. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, εκτιμάται ότι πέρυσι και φέτος το μερίδιό του κινείται στο 65%, σημειώνοντας ιστορικό ρεκόρ. Επίσης, σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης τα ποσοστά είναι εξαιρετικά υψηλά. Ακόμη και κράτη όπως η Ισπανία, το Βέλγιο και η Γαλλία εισάγουν σημαντικές ποσότητες ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Παρ΄ όλα αυτά, δύο σημαντικά γεγονότα είναι πιθανό να επηρεάσουν σημαντικά την τρέχουσα κατάσταση. Το ένα είναι οι αμερικανικές εκλογές, η έκβαση των οποίων μπορεί να επηρεάσει την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία. Το δεύτερο είναι η ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ από την Πολωνία, μια χώρα που έχει εκφράσει την επιθυμία για αυστηρότερες κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι το μερίδιο του αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου δεν πρόκειται να χάσει τα ποσοστά που έχει αποκτήσει στην ευρωπαϊκή αγορά.