“Ενσωμάτωση, ικεσία και απειλή”: Η αναδρομική έκθεση του Γιάννη Μαρκαντωνάκη

Άκουσες, λοιπόν, την ιστορία μου.

“ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ, ΙΚΕΣΙΑ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΗ”” είναι ο τίτλος της έκθεσης του Γιάννη Μαρκαντωνάκη, που εγκαινιάστηκε την Παρασκευή, 17 του Νοέμβρη, στον Χώρο Τέχνης Χανίων. Η έκθεση με τις τρισδιάστατες εγκαταστάσεις, που αντλεί την έμπνευση από το βιβλίο της Πέπης Ρηγοπούλου “Σώμα, Ικεσία και Απειλή” και πλαισιώνεται από τη φιλική συμμετοχή 50 καλλιτεχνών, θα διαρκέσει μέχρι τις 8/2/2024. Επιμελητές της είναι η Πέπη Ρηγοπούλου και ο Δημήτρης Αγγελάκος.

Το χρονικό διάστημα λειτουργίας της έκθεσης θα επιτρέψει στο κοινό της πόλης  (και όχι μόνο) την προσέγγιση στην οπτική και τη φιλοσοφία της όλης σύνθεσης και των επιμέρους ενοτήτων της, την επαναπροσέγγιση και την επεξεργασία των συναισθημάτων και μηνυμάτων που εκπέμπει. Η συγγραφέας του βιβλίου Πέπη Ρηγοπούλου σημειώνει:

“…ένα ταξίδι από την Προϊστορία…..στο πολύμορφο και αινιγματικό σήμερα. Ταξίδι στον χρόνο και στον χώρο, συνάντηση και συνομιλία με θρησκείες, αισθητικές θεωρίες, ιδεολογίες και καλλιτεχνικά ρεύματα που με διάφορους τρόπους έχουν το σώμα στο επίκεντρό τους. Είκοσι χρόνια μετά την έκδοση του βιβλίου υλοποιείται, στην έκθεση αυτή, ο διάλογός του με το έργο του Γιάννη Μαρκαντωνάκη και των άλλων καλλιτεχνών που εκείνος επέλεξε. Για το πολύτιμο δώρο τους, ευχαριστώ”.

Ο συνεπιμελητής της έκθεσης Δημήτρης Αγγελάκος στο προλογικό του σημείωμα αναφέρει, μεταξύ άλλων:

“Οι πλαστικές πυκνώσεις αυτού του σώματος-πληγής μεταξύ ικεσίας και απειλής διασπείρονται ποικιλοτρόπως στο τρισδιάστατο περιβάλλον του Μαρκαντωνάκη, εκθέτοντας εντέλει αποτροπαϊκές μορφές του Κακού… εγκολπωμένου ή, ακριβέστερα, εν- σωμα-τωμένου σε πολιτικά και κοινωνικά μορφώματα, τυφλά απέναντι στη διαμορφούμενη εξάλειψη των βιο-κοσμικών συνθηκών ύπαρξης, όπως το προβάλλουν οι κυμάνσεις του δριμύτατου πολιτικού σχολίου του καλλιτέχνη στον τίτλο της εγκατάστασής του, υποδεικνύοντας τους κλυδωνισμούς της αύρας του Πολυτεχνείου, που φτάνουν σεισμικώ τη τρόπω στις μέρες μας: στις μέρες του επαπειλούμενου οικολογικού αφανισμού…”.

Περιφρονημένα, ως τα χτες, υλικά με τα στοιχεία της φθοράς και της οξείδωσης, το αδιαμφισβήτητο αποτύπωμα του χρόνου και τις πληγές των εποχών, παίρνουν θέση αναγνώρισης στις εικαστικές συνθέσεις του καλλιτέχνη που έχει αφήσει τη διακριτή προσωπική σφραγίδα του με έργα εμβληματικά σε όλο το νομό Χανίων. Η συγκεκριμένη έκθεση υπενθυμίζει, μεταξύ άλλων, την ανεκτίμητη προσφορά του Γιάννη Μαρκαντωνάκη ως Δασκάλου, και μάλιστα ως πρωτοπόρου στον τομέα εικαστικής ανακύκλωσης της ύλης. Επειδή, ποιος θα μπορούσε να συνταιριάξει καλύτερα τα ξ’ύλινα καλαπόδια με το κουρδιστό επιτραπέζιο ρολόι,  τα θραύσματα οστών και παλιού ξύλου, τον απόηχο της φωνής του Walter Benjamin με τα παλαιά ασημένια αναθήματα, ρόδακες και τροχούς με κομμάτια υφαντού;

Η ελαιογραφία με τη μορφή της Μητέρας, το ολοζώντανο και ενεργά παρόν στον χωροχρόνο βλέμμα της, δεσπόζει και κυριαρχεί με μιαν ιδιαίτερη έκφραση έγνοιας.

Πήλινες προσωπίδες/εκμαγεία της μορφής του καλλιτέχνη και οικόσχημα λυχνάρια συντροφεύουν μεγάλο μέρος των εκθεμάτων. Αλλού, συσσωματωμένοι πλίνθοι που κάποτε παραδόθηκαν στη φωτιά, και δίπλα τους το έργο-ορόσημο, η ικεσία/απειλή, όπου το ανθρώπινο σώμα, τυλιγμένο σε λωρίδες (δεσμά/σάβανα)΄,  υψώνει τα αποσαθρωμένα χέρια του και με γοερή κραυγή, που διατρέχει τα ουράνια, αντιστέκεται στην αποδόμησή του.

Η αναδρομική περιήγηση περιλαμβάνει τις δρακοντοειδείς φιγούρες  με τις αλλόκοτες φτερούγες και τις ουρές, καθώς και τα δίποδα όντα που αναζητούν τον βηματισμό τους σε ένα φόντο που παραπέμπει σε εδάφια της “Αποκάλυψης”.

Η έκθεση, της οποίας τα αντιπολεμικά μηνύματα είναι σαφή, λειτουργεί ως έναυσμα θεμελιώδους φιλοσοφικού στοχασμού. Στο φαινομενικά μετέωρο υπαρξιακό ερώτημα σχετικά με το αληθινό νόημα της ζωής, την απάντηση έχει ήδη δώσει ο καλλιτέχνης μέσα από μια συνεκτική,συνεπή διαδρομή στα μονοπάτια της εικαστικής και πνευματικής δημιουργίας.