Εξερευνώντας κρυμμένες ιστορίες

Victoria and Albert Museum, Λονδίνο, 15 Νοεμβρίου 2012 – 3 Φεβρουάριου 2013 | Η παρουσίαση των περίπου 100 αντικειμένων από τις συλλογές του V&A προσδοκεί στην ουσία στην εξερεύνηση του εδάφους, όπως δεν έχει μόνιμη αίθουσα, για την ενασχόληση του μουσείου με την τέχνη και τον σχεδιασμό – design – από τις χώρες της Αφρικής, που έχει στην κατοχή του το μουσείο από την ίδρυση του στα 1850 μέχρι και σήμερα.  Ήταν και είναι η πρώτη σε μια σειρά εκθέσεων που εστίαζε στα σημαντικά αντικείμενα τέχνης από την Αφρική και επίσης ήταν η πρώτη φορά που τα αντικείμενα αυτά παρουσιαζόταν στο κοινό.

Η έκθεση Εξερευνώντας κρυμμένες ιστορίες (Exploring Hidden Histories) έχει σκοπό να αποκαλύψει μερικές από τις πολλές ιστορίες που κρύβονται πίσω από την απόκτηση τους από το μουσείο. Και τα αντικείμενα αυτά κοσμήματα, υφάσματα και γλυπτά. Η παρουσίαση τους είναι, μάλιστα, το αποτέλεσμα ενός επταετούς προγράμματος με την υποστήριξή του Heritage Lottery Fund με επιπλέον συνεισφορά του  Arts and Humanities Research Council για την έρευνα πάνω στα αφρικανικά υφάσματα.

Οι παραδοσιακές αντιλήψεις και οι διαχωρισμού ανάμεσα σε «τέχνη» και «εθνογραφία» και ανάμεσα σε Βόρεια Αφρική και υπο-Σαχάριες περιοχές οδήγησαν στην αντιμετώπιση πολλών, αν όχι όλων, των αφρικάνικων αντικειμένων ως ανθρωπολογικών τεκμήριων και να βρίσκονται μόνο σε τέτοιες συλλογές στη Βρετανία.   Όταν και όπου το V&A συνέλλεγε αντικείμενα από τις υπο-Σαχάριες περιοχές της Αφρικής ήταν, υποστηρίζουν οι επιμελητές, επειδή ήθελαν να δείξουν την αρτιότητα κάποιας τεχνικής – ξυλογλυπτικής – ή ακόμα την μοναδικότητα των ίδιων των υλικών. Για να δώσουν οι επιμελητές έμφαση στις ιστορικά προσδιορισμένες διαφορές ανάμεσα στην «τέχνη» και στην «εθνογραφία», η έκθεση αρχίζει με 36 ασπρόμαυρες φωτογραφίες από τον φωτογράφο Γουόκερ Έβανς (Walker Evans, 1903 – 1975). Ο Έβανς ήταν απεσταλμένος στην Αφρική του μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Νέας Υόρκης (Museum of Modern Art, ΜΟΜΑ) για να τραβήξει φωτογραφίες για να πλαισιώσει την πρώτη του έκθεση με αφρικάνικη τέχνη. Μερικές από αυτές τις φωτογραφίες παρουσιάζονται σε κάδρα ως έργα τέχνης οι ίδιες και άλλες απλά φέρουν μια εθνογραφική λεζάντα όπου καταγράφεται το είδος του αντικειμένου και ο αρχικός τόπος προέλευσης. 

Το V&A έχει επίσης και μια πλούσια συλλογή από βόρειο-αφρικάνικα κοσμήματα. Και αυτό, γιατί παραδοσιακά η βόρειος Αφρική θεωρούνταν ως μέρος της Μέσης Ανατολής, όπου τα κοσμήματα, και οι διακοσμητικές της τέχνες, ήταν αυτά που επαινούνταν και αυτά που όλοι κυνηγούσαν και συνέλεγαν.  Μερικά από τα κομμάτια που παρουσιάζονται στην έκθεση κατασκευάστηκαν στην Αιθιοπία του 19^ου αιώνα και άλλα από την περιοχή Asante της Γκάνα, περίφημη για το χρυσό της.

Η έκθεση των αντικειμένων αντανακλά και το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την αφρικάνικη τέχνη και πολιτισμό κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960, τότε ακριβώς που πολλές χώρες της Αφρικής κέρδιζαν την ελευθερία τους. Αλλά ακόμα και σε αυτές τις δεκαετίες ο οπλισμός, η γλυπτική και τα υφάσματα δεν σταμάτησαν να « συλλέγονται » και να εκθέτονται  σε κολλέγια και μουσεία.

 Εικόνα: Γυναικείο Φόρεμα από την Αιθιοπία, περ. 1860,Victoria and Albert Museum, London.