Το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου (IPI) και άλλες έξι μεγάλες διεθνείς οργανώσεις για την Ελευθερία του Τύπου, απέστειλαν επιστολή στον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, τους αρμόδιους υπουργούς της κυβέρνησης αλλά και αξιωματούχους της Ε.Ε. για την υπόθεση παρακολούθησης από την ΕΥΠ του δημοσιογράφου, Θανάση Κουκάκη.
«Είναι βαθύτατα ανησυχητικό το γεγονός ότι μια υπηρεσία υπό τον έλεγχο του γραφείου του Πρωθυπουργού κατασκόπευε έναν δημοσιογράφο που ερευνούσε τη διαφθορά στον επιχειρηματικό και οικονομικό κόσμο … Οι περιπτώσεις παρακολούθησης από την ΕΥΠ είχαν ανατριχιαστικό αποτέλεσμα στη δημοσιογραφία δημοσίου συμφέροντος στην Ελλάδα και θέτουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την εντολή της ΕΥΠ, την εγγύτητά της με το γραφείο του πρωθυπουργού και το κράτος δικαίου στην Ελλάδα», αναφέρει χαρακτηριστικά η επιστολή του Διεθνούς Ινστιτούτου Τύπου (IPI) και άλλων 6 διεθνών οργανώσεων.
«Διεθνείς οργανώσεις για την Ελευθερία του Τύπου και διεθνείς δημοσιογραφικές οργανώσεις, εκφράζουμε τη σοβαρή μας ανησυχία για την πρόσφατη παρακολούθηση του Έλληνα δημοσιογράφου, Θανάση Κουκάκη χρησιμοποιώντας το ισχυρό νέο εργαλείο spyware, Predator. Οι οργανώσεις μας ανησυχούν εξίσου από κρατικά έγγραφα που αποκαλύπτουν ότι ένα χρόνο πριν από την παρακολούθηση με το spyware, οι ιδιωτικές επικοινωνίες του ίδιου δημοσιογράφου υποκλέπτονταν από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ), ένα όργανο που εποπτεύεται από το γραφείο του Πρωθυπουργού», συμπληρώνει, μεταξύ πολλών άλλων.
Ολόκληρη την επιστολή του Διεθνούς Ινστιτούτου Τύπου και άλλων διεθνών οργανώσεων για την ελευθερία του Τύπου:
Αγαπητέ Κυριάκο Μητσοτάκη, Πρωθυπουργέ της Ελλάδας
Παναγιώτη Πικραμένε, Αντιπρόεδρε της Κυβέρνησης,
Τάκη Θεοδωρικάκο, Υπουργό Προστασίας του Πολίτη,
Κωνσταντίνε Τσιάρα, Υπουργέ Δικαιοσύνης,
Δημήτρη Γαλαμάτη, Γενικέ Γραμματέα Επικοινωνίας και Ενημέρωσης,
Παναγιώτη Κοντολέων, Διοικητή της ΕΥΠ
Κοινοποίηση:
Sophie in ‘t Veld, MEO, Εισηγήτρια της Εξεταστικής Επιτροπής για τη διερεύνηση της χρήσης του Pegasus και ισοδύναμου λογισμικού κατασκοπείας παρακολούθησης
Jeroen Lenaers, Πρόεδρος της Εξεταστικής Επιτροπής για τη διερεύνηση της χρήσης του Pegasus και ισοδύναμου λογισμικού παρακολούθησης Didier Reynders — Ευρωπαίος Επίτροπος για τη Δικαιοσύνη.
Διεθνείς οργανώσεις για την Ελευθερία του Τύπου και διεθνείς δημοσιογραφικές οργανώσεις, σας γράφουμε για να εκφράσουμε τη σοβαρή μας ανησυχία για την πρόσφατη παρακολούθηση του Έλληνα δημοσιογράφου, Θανάση Κουκάκη χρησιμοποιώντας το ισχυρό νέο εργαλείο spyware, Predator.
Οι οργανώσεις μας ανησυχούν εξίσου από κρατικά έγγραφα που αποκαλύπτουν ότι ένα χρόνο πριν από την παρακολούθηση με το spyware, οι ιδιωτικές επικοινωνίες του ίδιου δημοσιογράφου υποκλέπτονταν από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ), ένα όργανο που εποπτεύεται από το γραφείο του Πρωθυπουργού.
Υπό το φως αυτών των αποκαλύψεων, προτρέπουμε τις ελληνικές αρχές να παράσχουν πρώτον, περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την πηγή της επίθεσης spyware και δεύτερον, να εξηγήσουν αμέσως την κρατική παρακολούθηση ενός δημοσιογράφου και να υποδείξουν ξεκάθαρα εάν αυτά τα δύο περιστατικά συνδέονται.
Στις 11 Απριλίου αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά ότι ο Κουκάκης, ένας ερευνητής δημοσιογράφος του CNN Greece που γράφει για πολλές διεθνείς εκδόσεις, συμπεριλαμβανομένων των Financial Times και CNBC, ανακάλυψε ότι το κινητό του τηλέφωνο «μολύνθηκε», μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 2021 από το Predator, ένα προηγμένο εργαλείο spyware που αναπτύχθηκε από μία Βορειομακεδονική εταιρεία που ονομάζεται Cytrox.
Στον απόηχο των αρχικών αποκαλύψεων, στις 12 Απριλίου, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου, ισχυρίστηκε ότι το χακάρισμα από το Predator είχε πραγματοποιηθεί από «ιδιώτη» ή ιδιωτικό παράγοντα και αρνήθηκε ότι η ελληνική κυβέρνηση είχε οποιοδήποτε ρόλο στην παρακολούθηση του Κουκάκη χρησιμοποιώντας το συγκεκριμένο εργαλείο παρακολούθησης.
Μέρες αργότερα, ωστόσο, αποκαλύφθηκε ότι η ίδια η ΕΥΠ είχε παρακολουθήσει τον Κουκάκη τον Ιούνιο, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2020 για, όπως είπε, «λόγους εθνικής ασφάλειας».
Έγγραφα αποδεικνύουν ότι όταν ο δημοσιογράφος ζήτησε από την ανεξάρτητη Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) να επιβεβαιώσει αν το τηλέφωνό του υποκλοπή, η ΕΥΠ διέκοψε την παρακολούθηση την ίδια μέρα.
Όταν ο Θανάσης Κουκάκης προσπάθησε να επιβεβαιώσει τις υποψίες του για υποκλοπή, δεν έλαβε απάντηση από την ΑΔΑΕ για ένα χρόνο.
Σε αυτό το διάστημα, τον Μάρτιο του 2021, η ελληνική κυβέρνηση ψήφισε μια τροπολογία που εμπόδιζε την ΑΔΑΕ, με αναδρομική ισχύ, να ενημερώνει τους πολίτες εάν είχαν παρακολουθηθεί εάν είχε πραγματοποιηθεί για λόγους εθνικής ασφάλειας, πράγμα που σημαίνει ότι ο δημοσιογράφος δεν μπορούσε να γνωρίζει εάν ή όχι το τηλέφωνό του είχε παραβιαστεί.
Αυτές οι δύο περιπτώσεις παρακολούθησης είναι ανησυχητικές σε πολλά επίπεδα.
Είναι βαθύτατα ανησυχητικό το γεγονός ότι μια υπηρεσία υπό τον έλεγχο του γραφείου του Πρωθυπουργού κατασκόπευε έναν δημοσιογράφο
Οι οργανώσεις μας απαιτούν από την ελληνική κυβέρνηση να παράσχει πρώτα μεγαλύτερη σαφήνεια και απαντήσεις σχετικά με το πώς και από ποιον καταχράστηκε το Predator για να στοχοποιήσει τον Θανάση Κουκάκη.
Η Intellexa, στην οποία ανήκει η Cytrox, υποστηρίζει ότι πουλά τις υπηρεσίες της σε υπηρεσίες επιβολής του νόμου – όχι σε ιδιώτες. Επιπλέον, όπως και άλλα προηγμένα προϊόντα spyware, το Predator είναι εξαιρετικά ακριβό στην αγορά, καθιστώντας το απρόσιτο σε πολλούς ιδιωτικούς φορείς. Οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να λάβουν όλα τα μέτρα για να προσδιορίσουν εάν ένας ιδιωτικός παράγοντας ή άτομο ήταν υπεύθυνος, διασφαλίζοντας πλήρη και ανεξάρτητη έρευνα με σκοπό να οδηγηθούν οι φερόμενοι δράστες στη δικαιοσύνη.
Ωστόσο, οι οργανώσεις μας σημειώνουν ότι η επιβεβαιωμένη κρατική παρακολούθηση του Κουκάκη μόλις ένα χρόνο πριν από την «επίθεση» του Predator υπονομεύει τον ισχυρισμό ότι οι κρατικές υπηρεσίες πληροφοριών δεν είχαν κανένα ρόλο στην πρόσφατη παρακολούθηση.
Είναι βαθύτατα ανησυχητικό το γεγονός ότι μια υπηρεσία υπό τον έλεγχο του γραφείου του Πρωθυπουργού κατασκόπευε έναν δημοσιογράφο που ερευνούσε τη διαφθορά στον επιχειρηματικό και οικονομικό κόσμο.
Οι λόγοι για την παρακολούθηση το 2020, οι οποίοι εγκρίθηκαν από εισαγγελέα της ΕΥΠ, φαίνονται εντελώς αβάσιμοι και παραπέμπουν σε ενδεχόμενη παράνομη παρακολούθηση από την υπηρεσία.
Ως εκ τούτου, χαιρετίζουμε την προανάκριση που ξεκίνησε ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών, η οποία πρέπει να διαπιστώσει γιατί εγκρίθηκε η απόφαση παρακολούθησης του Κουκάκη και εάν παραβίαζε τη νομοθεσία περί απορρήτου των τηλεπικοινωνιών.
Σε ευρύτερο επίπεδο, το χρονοδιάγραμμα της αναδρομικής νομοθετικής αλλαγής το 2021 για την ΕΥΠ θέτει επίσης ερωτήματα για το εάν η κυβέρνηση άλλαξε τον νόμο για να εμποδίσει τη δημοσιοποίηση της επιτήρησης Κουκάκη.
Σημειώνουμε με ανησυχία ότι δεν είναι η πρώτη φορά που εμφανίζονται πιθανά στοιχεία ότι η ΕΥΠ υποκλέπτει ιδιωτικές επικοινωνίες δημοσιογράφων και των πηγών τους. Αυτές οι περιπτώσεις είχαν ανατριχιαστικό αποτέλεσμα στη δημοσιογραφία δημοσίου συμφέροντος στην Ελλάδα και θέτει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την εντολή της ΕΥΠ, την εγγύτητα της με το γραφείο του πρωθυπουργού και το κράτος δικαίου στην Ελλάδα.
Πιστεύουμε ότι είναι σημαντικό η Ελλάδα να λάβει άμεσα μέτρα για την καλύτερη ρύθμιση της τεχνολογίας παρακολούθησης, ώστε να μην γίνεται κατάχρησή της στο μέλλον.
Όπως είδαμε τον περασμένο χρόνο, οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στην ΕΕ, χρησιμοποίησαν αυτού του είδους το λογισμικό κατασκοπείας για να κατασκοπεύσουν δημοσιογράφους, θέτοντας σοβαρές απειλές για το απόρρητο των πηγών και την ασφάλεια των δημοσιογράφων.
Ως εκ τούτου, καλούμε την ελληνική κυβέρνηση να επιβεβαιώσει ή να αρνηθεί ξεκάθαρα εάν οι δικές της υπηρεσίες επιβολής του νόμου ή οι υπηρεσίες πληροφοριών έχουν αποκτήσει το Predator ή άλλα ιδιωτικά αναπτυγμένα προϊόντα spyware, τώρα ή στο παρελθόν, συμπεριλαμβανομένου του spyware Pegasus που πωλείται από την ισραηλινή εταιρεία NSO Group.
Η μεγαλύτερη διαφάνεια σχετικά με το εμπόριο αυτών των τεχνολογιών εντός της ΕΕ είναι επίσης ζωτικής σημασίας για την κατανόηση της κλίμακας της βιομηχανίας παρακολούθησης προς μίσθωση και για την παροχή λογοδοσίας όταν συμβαίνουν καταχρήσεις.
Υπό το πρίσμα αυτών των ισχυρισμών σε σχέση με την Intellexa, μια ελληνική εταιρεία, οι εθνικές αρχές πρέπει επίσης να διασφαλίσουν την πλήρη συμμόρφωση με τον νέο Κανονισμό Διπλής Χρήσης Recast της ΕΕ, ο οποίος επιδιώκει να αποτρέψει τη βλάβη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προκύπτουν από την ψηφιακή παρακολούθση με τη θέσπιση ελέγχων στις εξαγωγές τεχνολογίας επιτήρησης από εταιρείες της ΕΕ, μεταξύ άλλων παρέχοντας διαφάνεια σχετικά με τις άδειες εξαγωγής και πλήρεις αξιολογήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε χώρες-στόχους για εξαγωγή.
Καθώς τα ερωτήματα σχετικά με την παρακολούθηση αυξάνονται τόσο στην Ελλάδα όσο και στις Βρυξέλλες, οι οργανώσεις μας πιστεύουν ότι είναι σημαντικό να προστεθεί μεγαλύτερη σαφήνεια σε αυτήν την υπόθεση.
Αναμένουμε την απάντησή σας.
Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου (IPI)
Επιτροπή Προστασίας Δημοσιογράφων (CPJ)
Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ελευθερία του Τύπου και των Μέσων Ενημέρωσης (ECPMF)
Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων (EFJ)
Ελεύθερος Τύπος (FPU)
Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF)
OBC Transeuropa (OBCT)