Εσπερινά ΓΕ.Λ.: Τα πολλά πρόσωπα μια συνεχιζόμενης αδικίας

της Κατερίνας Βλοντάκη

Το κείμενο της εκπαιδευτικού Δ.Ε.-φιλολόγου Κατερίνας Βλοντάκη που ακολουθεί διαβάστηκε το Σάββατο 29 Ιουνίου 2019, πρώτη μέρα των εργασιών του 19ου Συνεδρίου της ΟΛΜΕ, και κατατέθηκε ως πρόταση στο προεδρείο από τον εκλεγμένο αντιπρόσωπο καιμέλος του ΔΣ της ΕΛΜΕ Χανίων συνάδελφο Δημήτρη Δαμασκηνό, για να υιοθετηθεί -ομόφωνα ή κατά πλειοψηφία- από τους συνέδρους ως απόφαση του σώματος. Το προεδρείο, ωστόσο, του 19ου Συνεδρίου αποφάσισε να το παραπέμψει για συζήτηση στο νέο ΔΣ της ΟΛΜΕ.

Προς: τους Συνέδρους του 19^ου  Συνεδρίου ΟΛΜΕ

Πριν λίγες μέρες όλα σχεδόν τα ΜΜΕ αναδημοσίευσαν την – δικαιολογημένα γεμάτη λύπη, θυμό και αγανάκτηση- ανάρτηση της Δ/ντριας του Εσπερινού ΓΕΛ Χανίων για εργοδότες που δεν επέτρεψαν σε κάποιους μαθητές – εργαζόμενους του σχολείου να συμμετάσχουν στις Πανελλαδικές εξετάσεις. Ήταν η πρώτη φορά που συνέβαινε κάτι τέτοιο, από την έναρξη λειτουργίας του σχολείου το 2005, και ήταν φυσικό να αποτελέσει σοκ για όλους μας.

Αφού καταλάγιασε κάπως ο θόρυβος, αλλά και για να μην καταλαγιάσει εντελώς (δικαιώνοντας τους ίδιους τους μαθητές, που, χωρίς ψευδαισθήσεις, πιστεύουν ότι σε λίγο θα ξεχαστεί κι αυτό, όπως τόσα άλλα), και για να μην εκληφθεί η αγωνία μας ως «συναισθηματική εκφόρτιση» ή φαινομενική ευαισθησία, επανερχόμαστε στο ίδιο θέμα, με αφορμή το συνέδριο της ΟΛΜΕ, για να συμπληρώσουμε κάποιες παραμέτρους που ίσως φωτίζουν αυτή τη θλιβερή πορεία, κυρίως όμως για να ενημερώσουμε και όσους συναδέλφους αγνοούν ή διατελούν σε σύγχυση σχετικά με τα Εσπερινά ΓΕΛ – και τονίζουμε, ΓΕΛ, που όσες μετονομασίες κι αν γνώρισαν, παραμένουν από την ίδρυσή τους μέχρι σήμερα Γενικά Λύκεια.

Γενικά Λύκεια: για μαθητές εργαζόμενους, για ενήλικες επίσης διαφόρων ηλικιών που -για πολλούς και διαφορετικούς λόγους και όχι πάντα με τη θέλησή τους- δεν ολοκλήρωσαν τις εγκύκλιες σπουδές τους. Γι’ αυτό και το πνεύμα του Νόμου ήταν όχι μόνο να δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές αυτούς να φοιτούν σε Εσπερινά Γενικά Λύκεια, αλλά και «μέσω ειδικών διατάξεων» να συμμετέχουν στη διαδικασία εισαγωγής τους στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Το ιδιαίτερο πλαίσιο λειτουργίας τους είχε ως εξής:

1. Τετραετής φοίτηση, με σκοπό να καλυφθεί η ύλη της Α΄ τάξης -βασική για τις επόμενες τάξεις- σε δυο χρόνια.
2. Χωριστές Πανελλαδικές εξετάσεις σε ώρες αντίστοιχες της λειτουργίας των Εσπερινών (19.00-22.00).
3. Λιγότερη εξεταστέα ύλη Πανελλαδικών εξετάσεων από τα αντίστοιχα Ημερήσια κατά το 1/7 περίπου (π.χ. ένα κεφάλαιο λιγότερο στην Ιστορία, 3 κείμενα λιγότερα στα Λατινικά, κλ.π.).
4. Διαφορετικά θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων από τα Ημερήσια.

5. Διατήρηση χωριστού ποσοστού εισακτέων σε ΑΕΙ και ΤΕΙ (1%), με αποκλεισμό όμως πρόσβασης σε κάποιες σχολές. 

Τι απέμεινε από αυτές τις «ειδικές διατάξεις για τα Εσπερινά ΓΕΛ»; 

1. Από το 2011 και μετά οι μαθητές των Εσπερινών ΓΕΛσυνεξετάζονταιμε τους μαθητές των Ημερησίων (ίδιες ώρες και στα ίδια εξεταστικά κέντρα).
   2. Σταδιακά η ύλη αυξήθηκε και τα θέματα των Εσπερινών διαφοροποιούνταν ως προς ένα ερώτημα ή υποερώτημα από τα αντίστοιχα των Ημερησίων, ενώ τα θέματα της Γλώσσας έγιναν -εντέλει και εντελώς- κοινά.
   3. Από το σχολικό έτος 2018-19 η φοίτηση στα Εσπερινά ΓΕΛ έγινε τριετής (Νόμος 4547/2018), με «θυσία» φυσικά κάποιων μαθημάτων.
   4.Από το σχολικό έτος 2019-20 η εξεταστέα ύλη (επομένως και τα θέματα) των Πανελλαδικώς εξεταζομένων μαθημάτων, όπως ανακοινώθηκε επισήμως στις 31-5-2019, είναι εντελώς κοινή για Ημερήσια και Εσπερινά ΓΕΛ.
   5. Η μόνη «ειδική διάταξη» που απέμεινε για τους μαθητές των Εσπερινών ΓΕΛ είναι η διατήρηση του ξεχωριστού ποσοστού εισαγωγής τους στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Αυτή η πορεία εξίσωσης των Εσπερινών ΓΕΛ με τα Ημερήσια, με κριτήρια κυρίως ποσοτικά, λειτουργεί ήδη ως εμπόδιο για πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι αυτή η πορεία εξίσωσης δεν συνοδεύεται από αντίστοιχη εξίσωση στο ωρολόγιο και στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών Εσπερινών και Ημερησίων ΓΕΛ, αναντιστοιχίες που, ακολουθώντας την υπηρεσιακή οδό, δεν σταματούσαμε να επισημαίνουμε στους αρμοδίους:

1. Στην Α΄ Τάξη Εσπερινών τα Αρχαία Ελληνικά διδάσκονται 2 ώρες, ενώ στα Ημερήσια 5 ώρες.
2. Στη Β΄ Τάξη Εσπερινών τα Αρχαία ΓΠ διδάσκονται 1 ώρα ενώ στα Ημερήσια 2, όπως και τα μαθήματα «Σύγχρονος Κόσμος», Γεωμετρία, Χημεία, Βιολογία, ενώ η Φιλοσοφία έχει εξοβελιστεί από τα Εσπερινά ΓΕΛ ήδη προ διετίας, κι ας είναι μια απαραίτητη προπαίδεια για τον ιδιαίτερα απαιτητικό Φιλοσοφικό Λόγο της επόμενης τάξης.
3. Με το νέο πρόγραμμα σπουδών στη Γ΄ Τάξη κάθε μάθημα ΟΠ διδάσκεται στα Ημερήσια 6 ώρες + 1 φροντιστηριακή, ενώ στα Εσπερινά 6 ώρες (προφανώς κρίνεται ότι δεν χρειάζονται φροντιστήριο). Επιπλέον, τα Λατινικά δεν προσφέρονται καν στα Εσπερινά ΓΕΛ ως μάθημα επιλογής (μάλλον κρίνεται ότι δεν επιτρέπεται ή δεν μπορούν να στοχεύουν σε υψηλόβαθμες σχολές).

Επομένως, η σταδιακή εξίσωση των μαθητών των Εσπερινών με τους μαθητές των Ημερησίων ΓΕΛ ως προς τον τρόπο εισαγωγής τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, σε συνδυασμό με το απαξιωτικά επιλεκτικό, υποβαθμισμένο -στις πρώτες τάξεις ιδιαίτερα- αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών στα Εσπερινά ΓΕΛ, αν δεν είναι παραλογισμός, τότε κατατείνει συντονισμένα ώστε να μην έχουν οι μαθητές των Εσπερινών ΓΕΛ ούτε δικαίωμα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση αλλά ούτε και εφόδια.

Δεν είναι, λοιπόν, μόνο οι προσωπικές δυσκολίες και εμπόδια που έχουν να υπερβούν οι μαθητές των εσπερινών ΓΕΛ, δεν είναι μόνο το εργασιακό καθεστώς που τους τσακίζει το σώμα και συνθλίβει την ψυχή με διλήμματα ανυπέρβλητα, ιδιαίτερα σε εποχές μεγάλης οικονομικής κρίσης και σε περιοχές τουριστικής εξάρτησης-εξόντωσης και νοοτροπίας. Μάλιστα, ούτε το εργασιακό καθεστώς είναι ίδιο για όλους, ούτε καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις, όταν άλλοι πληρώνονται με την ώρα, για άλλους η βάρδια διαρκεί 12-14 ώρες, για άλλους δεν υπάρχει ωράριο για την ολοκλήρωση ενός έργου, άλλοι βρίσκουν δουλειά ένα μήνα μόλις πριν τις εξετάσεις. Ούτε και οι εργοδότες, βέβαια, είναι όλοι ίδιοι. Η παιδεία και η ευαισθησία δεν επιβάλλονται με κανένα νόμο.

Κάτω από τέτοιες συνθήκες «εργασιακού μεσαίωνα», και όταν ακόμα και η φοίτηση απλώς στο Εσπερινό αντιμετωπίζεται πολύ συχνά με ειρωνεία, η «άδεια» δεν αποτελεί νόμιμο και αναφαίρετο δικαίωμα για ανθρώπους που θέλουν να προσέλθουν «αξιοπρεπώς» -όπως απαιτούν από τον εαυτό τους και με βάση τις θυσίες που έχουν κάνει – στις εξετάσεις. Αλλά ακόμα και αν αποτελούσε, κανένας νόμος δεν τους προστατεύει από τον ψυχολογικό πόλεμο και τον εργασιακό εκφοβισμό και στιγματισμό. Μια Υπεύθυνη Δήλωση για συμμετοχή στις εξετάσεις θα έπρεπε να είναι αρκετή.

Όσοι από μας υπηρέτησαν ή υπηρετούν με οργανική θέση και κυρίως με οργανική σχέση με αυτά τα σχολεία και τους μαθητές τους, βρισκόμαστε καθημερινά αντιμέτωποι με αυτόν τον παραλογισμό και την αντίφαση: ύλη και απαιτήσεις Ημερησίου σε ωράριο και σε μαθητές Εσπερινού. Ταυτόχρονα, ως παιδαγωγοί, υποστηρίζουμε με συνέπεια τις αξίες (ουτοπίες;) της γνώσης, της επιλογής, της δημοκρατίας, της ισότητας, της αλληλεγγύης και οι μαθητές μας εντέλει μας δίνουν μαθήματα υψηλού ήθους, αγωνιστικότητας αλλά και κοινωνικού ρεαλισμού.

  Αυτό το χάσμα πώς μπορεί να γεφυρωθεί;

Κατερίνα Βλοντάκη,

εκπαιδευτικός κλ. ΠΕ02, του Εσπερινού ΓΕΛ Χανίων

"google ad"