Της Αντριάνας Βασίλα
Η επιδημία του κορωνοϊού φέρνει ζημιές και στην ελληνική οικονομία. Ωστόσο οι τελικές διαστάσεις δεν έχουν ακόμη καταγραφεί. Σύμφωνα με πληροφορίες, την περίοδο αυτή το οικονομικό επιτελείο επεξεργάζεται τρία σενάρια: το ήπιο με απώλειες στο ΑΕΠ γύρω στα 500 εκατ. ευρώ, το μεσαίο με ζημιές 1 δισ. ευρώ και το δυσμενές, το οποίο ανεβάζει το κόστος στα 2 δισ. ευρώ (δηλαδή πάνω από το 1% του ΑΕΠ).
Οικονομολόγοι εκτιμούν ότι, αν ο κορωνοϊός διαρκέσει και μετά το πρώτο τρίμηνο, τότε θα ισχύσει το χειρότερο σενάριο για την ελληνική οικονομία και η μείωση του ρυθμού ανάπτυξης θα είναι μεγαλύτερη.
Ο τουρισμός είναι ο πρώτος τομέας της ελληνικής οικονομίας που ήδη καταγράφει ζημιές (αγορά Κίνας, ματαιώσεις μεγάλων εκδηλώσεων κ.λπ.) από τον κορωνοϊό. Αν μάλιστα δεν ανακοπεί η εξάπλωσή του παγκοσμίως, τότε θα πληγούν και άλλοι κλάδοι της οικονομίας (εμπόριο, εξαγωγές, εισαγωγές υλών κ.λπ.) και οι οικονομικές συνέπειες θα διογκωθούν.
Και μόνο όμως οι επιπτώσεις στον τουρισμό είναι ικανές να καταστήσουν αμφίβολη την επίτευξη του στόχου της κυβέρνησης για αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,8% φέτος (η πρόβλεψη της Κομισιόν κατεβάζει την ανάπτυξη στο 2,4%). Σημειώνεται ότι το 2019 οι ταξιδιωτικές εισπράξεις εμφάνισαν αύξηση κατά 12,8% σε σύγκριση με το 2018 και διαμορφώθηκαν στα 18,2 δισ. ευρώ, από 16,1 δισ. ευρώ το 2018 και 14,6 δισ. ευρώ το 2017. Φέτος, με τις επιπτώσεις του κορωνοϊού, οι περυσινές ταξιδιωτικές εισπράξεις – ρεκόρ φαντάζει πολύ δύσκολο να προσεγγιστούν.
Η κυβέρνηση επιχειρεί να «θωρακίσει» την ελληνική οικονομία, παρ’ όλο που μέχρι στιγμής ο κορωνοϊός δεν έχει εξαπλωθεί σε σημείο που οι συνέπειές του να επιβαρύνουν την οικονομία. Τα μέτρα που εξετάζει το υπουργείο Οικονομικών, σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, είναι:
● Ενίσχυση όσων δεν απολύουν.
● Έκτακτες επιχορηγήσεις.
● Άτοκα δάνεια με περίοδο χάριτος.
● Αναστολή πληρωμής φόρων και εισφορών.
● Φοροελαφρύνσεις και ρυθμίσεις χρεών.
● Επιδοτήσεις εισφορών.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ενδεχόμενων παρεμβάσεων αποτελεί η στήριξη των επιχειρήσεων σε όλη τη χώρα, οι οποίες, μετά την ακύρωση των καρναβαλικών εκδηλώσεων το προηγούμενο τριήμερο, είναι βέβαιο πως θα υποστούν σημαντική οικονομική ζημιά.
Ήδη, η ζημιά για την τοπική οικονομία της Πάτρας είναι ανυπολόγιστη μετά την ακύρωση του φημισμένου καρναβαλιού, ενώ αντίστοιχες είναι οι ζημιές και σε άλλες πόλεις της χώρας όπου πραγματοποιούνται κάθε χρόνο αποκριάτικες εκδηλώσεις, όπως η Σκύρος, η Ξάνθη, η Νάουσα, η Κοζάνη και το Ρέθυμνο.
Οι ξενοδόχοι τονίζουν ότι θα έχουν σοβαρό οικονομικό πρόβλημα και διπλή ζημιά, επειδή τα ξενοδοχεία έχουν λάβει προκαταβολές, μέρος των οποίων θα πρέπει να επιστραφεί, ενώ έχουν προμηθευτεί τα απαραίτητα εμπορεύματα, τα οποία σε διαφορετική περίπτωση δεν θα προμηθεύονταν και φυσικά δεν θα καταναλωθούν στο σύνολό τους.
Με λίγα λόγια οι επιχειρήσεις στις περιοχές αυτές έχουν στοκάρει εμπορεύματα προκειμένου να καλύψουν την αυξημένη ζήτηση των ημερών υπό κανονικές συνθήκες, ενώ μένει να φανεί το μέγεθος των αναμενόμενων ακυρώσεων σε ξενοδοχεία και καταλύματα.
Κριτήριο το Πάσχα
Τα επόμενο κρίσιμο τεστ για την ελληνική τουριστική βιομηχανία είναι η περίοδος του Πάσχα, αλλά μέχρι τότε θα παρακολουθούμε με αγωνία την πορεία των προκρατήσεων για την καλοκαιρινή περίοδο, που είναι το μεγάλο στοίχημα του τουρισμού.
Από παράγοντες του κλάδου, οι οποίοι εμφανίζονται μουδιασμένοι, τονίζεται ότι όλα θα κριθούν από την ταχύτητα εξάπλωσης του κορωνοϊού, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη και στον κόσμο γενικά.
Ήδη έχουν διακοπεί οι πτήσεις της Airchina από το Πεκίνο, που σημαίνει αυτόματη μείωση της εισροής τουριστών από την τεράστια αγορά της Κίνας. Σημειώνεται ότι το 2019 επισκέφθηκαν την Ελλάδα 200.000 Κινέζοι, οι οποίοι έχουν περί το 30% υψηλότερη μέση κατά κεφαλήν δαπάνη από τις υπόλοιπες εθνικότητες.
Ένας άλλος ορατός κίνδυνος είναι τα σοβαρά πλήγματα στον συνεδριακό τουρισμό, καθώς οι πιθανότητες ακύρωσης εκδηλώσεων, συνεδρίων κ.λπ., αυξάνονται όσο πολλαπλασιάζονται τα κρούσματα κορωνοϊού στη χώρα μας, αλλά και σε εκείνες των επισκεπτών. Κυρίως την άνοιξη πραγματοποιούνται δεκάδες συνέδρια με χιλιάδες συμμετέχοντες από το εξωτερικό. Αν για λόγους δημόσιας υγείας ματαιωθούν, οι οικονομική ζημιά στα ξενοδοχεία θα είναι πολύ μεγάλη. Σημειώνεται ότι ήδη αναβλήθηκε το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.
Το οικονομικό επιτελείο δηλώνει έτοιμο, όταν και εφόσον χρειαστεί, να λάβει έκτακτα μέτρα, όχι απαραίτητα στο ίδιο μοτίβο με αυτά που εφαρμόστηκαν το περασμένο φθινόπωρο με τη χρεοκοπία της Thomas Cook, αλλά ενδεχομένως παραπλήσια. Τονίζει ότι έχει ήδη έτοιμη μια βεντάλια περίπου είκοσι παρεμβάσεων προκειμένου να υπάρξει άμεση ενεργοποίηση έκτακτων μέτρων στήριξης της οικονομίας.
Το δημοσιονομικό κόστος των πρόσθετων παρεμβάσεων αποτελεί ξεχωριστό κεφάλαιο.
Οι δαπάνες αντιμετώπισης των έκτακτων περιστατικών εξαιρούνται από την κατά ESA μέτρηση του πρωτογενούς πλεονάσματος. Το επόμενο διάστημα αναμένονται συνεννοήσεις με τους θεσμούς ώστε να υπάρξει εξαίρεσή τους και από τη μέτρηση του κατά πρόγραμμα αποτελέσματος, όπως άλλωστε επιδιώκεται για τις δαπάνες αντιμετώπισης του μεταναστευτικού. Τα έκτακτα μέτρα θα κλιμακώνονται ανάλογα με την τροπή που θα πάρουν οι εξελίξεις στο μέτωπο του κορωνοϊού.
Οι επιπτώσεις παγκοσμίως
Ο νέος κορωνοϊός όμως αποτελεί τροχοπέδη και για την παγκόσμια οικονομία, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ο οποίος αναθεώρησε προς τα κάτω την πρόβλεψή του για την ανάπτυξη, στο 2,4% (από 2,9%), και προειδοποίησε ότι η κατάσταση μπορεί να γίνει ακόμη χειρότερη, αν η επιδημία εξαπλωθεί.
● Η Κίνα, η ατμομηχανή της παγκόσμιας ανάπτυξης εδώ και τρεις δεκαετίες, φέτος θα δει την ανάπτυξή της να μειώνεται κατά 0,8 της μονάδας και να πέφτει στο 4,9%, παρασέρνοντας έτσι και όλες τις άλλες μεγάλες οικονομίες, εκτιμά ο ΟΟΣΑ.
● Η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη θα μειωθεί κατά 0,3 της μονάδας, στο 0,8%.
● Η Ιταλία, η μεγαλύτερη εστία του Covid-19 στην Ευρώπη, θα καταγράψει μηδενική ανάπτυξη.
● Οι ΗΠΑ αντιστέκονται καλύτερα, καθώς εκτιμάται ότι θα χάσουν μόνο 0,1 της μονάδας, ενώ το ΑΕΠ τους θα αυξηθεί κατά 1,9%.
«Ο περιορισμός της παραγωγής στην Κίνα είχε επιπτώσεις σε ολόκληρο τον κόσμο, κάτι που μαρτυρά την αυξανόμενη σημασία της Κίνας στις παγκόσμιες αλυσίδες ανεφοδιασμού και στις αγορές πρώτων υλών» εξηγεί ο Οργανισμός.
Η πρόβλεψη περί απώλειας μισής μονάδας στην παγκόσμια ανάπτυξη βασίζεται στην υπόθεση ότι η επιδημία θα φτάσει στο αποκορύφωμά της στην Κίνα εντός του πρώτου τριμήνου του 2020 και ότι στις άλλες χώρες θα είναι πολύ πιο περιορισμένης έκτασης. Ο ΟΟΣΑ προειδοποιεί επίσης ότι μια επιδημία μεγαλύτερης διάρκειας, που θα εξαπλωνόταν στην Ασία, τον Ειρηνικό, την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, θα μπορούσε να μειώσει ακόμη και στο μισό την προβλεπόμενη παγκόσμια ανάπτυξη.
Σημαντικό πάντως να αναφερθεί είναι ότι ο ευρωπαϊκός τουριστικός τομέας ήδη έχασε «δύο εκατομμύρια διανυκτερεύσεις» σε ξενοδοχεία από τον Ιανουάριο, λόγω της επιδημίας του νέου κορωνοϊού. Σύμφωνα με τον Ευρωπαίο επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν, εκτιμάται ότι οι απώλειες για τη βιομηχανία αυτήν ανέρχεται «τουλάχιστον στο ένα δισεκατομμύριο ευρώ ανά μήνα».
«Από τον Ιανουάριο χάθηκαν τουλάχιστον δύο εκατομμύρια διανυκτερεύσεις και περίπου ένα δισεκατομμύριο ευρώ τον μήνα» για τον τουριστικό τομέα, ανέφερε ο Γάλλος επίτροπος σε συνέντευξη που μετέδωσαν τα τηλεοπτικά κανάλια BFMTV και RMC. Ο Μπρετόν σημείωσε ότι λαμβάνονται μέτρα σε επίπεδο χωρών – μελών, φέρνοντας ως παράδειγμα τα 3,2 δισ. ευρώ που αποδεσμεύτηκαν στην Ιταλία.
Στις 25 Ιανουαρίου η Κίνα απαγόρευσε τα οργανωμένα ταξίδια στο εξωτερικό σε μια προσπάθεια να αναχαιτίσει την εξάπλωση της επιδημίας. Η χώρα αυτή είναι ο μεγαλύτερος «παραγωγός» τουριστών στον κόσμο, με περίπου 150 εκατομμύρια ταξίδια στο εξωτερικό το 2018. «Από τον Ιανουάριο, οι Κινέζοι τουρίστες δεν έρχονται πλέον στην Ευρώπη» λόγω των ταξιδιωτικών περιορισμών, υπενθύμισε ο Μπρετόν.
Οι Κινέζοι προτιμούν να ταξιδεύουν σε χώρες της Ασίας, όμως, όταν επιλέγουν πιο μακρινά ταξίδια, οι αγαπημένοι προορισμοί τους είναι η Ευρώπη, η Αυστραλία και οι ΗΠΑ. Στην Ευρώπη η πρώτη χώρα προορισμού είναι η Γαλλία, που το 2018 υποδέχτηκε 2,2 εκατομμύρια τουρίστες.