Η Ανάληψη και το έθιμο της “μαλλιαρής” στη Κρήτη

Του Ιωάννη Ε. Παντερμαράκη

Ζώντας στην εποχή του νεοπλουτισμού και του άκρατου καταναλωτισμού ο σημερινός άνθρωπος, νοιώθει πολλές φορές την ανάγκη να θυμάται τις χωρίς γυρισμό εικόνες των παιδικών και νεανικών του χρόνων. Εικόνες που αναπνέουν ζωντάνια, δύναμη, ποιότητα ζωής αλλά και ποιότητα ανθρώπων.

Σαράντα μέρες πέρασαν από την Ανάσταση του Κυρίου. Χθες Τετάρτη γιορτάσαμε την απόδοση της εορτής του Πάσχα και σήμερα Πέμπτη, μαζί με την εορτή των Ισαποστόλων (όπως τους αποκαλεί η εκκλησία μας), Κωνσταντίνου και Ελένης, γιορτάζουμε και την εορτή της Ανάληψης του Χριστού.

Από μικροί περιμέναμε με λαχτάρα αυτή τη γιορτή κι εκείνο το χαρακτηριστικό κι αλησμόνητο απόγευμα. Δεν νομίζω ότι σε άλλο μέρος της Ελλάδας υπήρχε το ίδιο έθιμο. Το θυμάμαι πάντα. Δυστυχώς κι αυτό, όπως και τόσα άλλα, σήμερα έχει σχεδόν λησμονηθεί.

Κάθε χρόνο, λοιπόν, ανήμερα της Αναλήψεως, ημέρα Πέμπτη, από νωρίς το απόγευμα, όλοι οι Καστρινοί, με ιδιαίτερο σεβασμό και μ’ έναν ξεχωριστό πανηγυρικό χαρακτήρα, κατέβαιναν στις κοντινές παραλίες σε μεγάλες παρέες, από συγγενείς, φίλους και γείτονες.

Φτάνοντας στην παραλία, άπλωναν πατανίες κι επάνω σ’ αυτές τοποθετούσαν οι νοικοκυρές ένα σωρό νοστιμότατες λιχουδιές, κεφτεδάκια, ντολμαδάκια, τυριά, αυγά βραστά, ομελέτα, κρέας ψητό, αγγουράκια, ντομάτες, πολλά φρούτα κ.ά. Το κρασί ήταν πάντα δροσερό, επειδή η φιάλη του “κολυμπούσε” στο κύμα δίπλα μας όπως και οι γκαζόζες. Ο κόσμος καθόταν γύρω από τα φαγητά, πάνω στα βράχια και στην άμμο. Αν καθυστερούσες να κατεβείς δεν έβρισκες χώρο να καθίσεις.

Όλο το παραλιακό μέτωπο του Ηρακλείου  από το μέγαρο του Φυτάκη (στο λιμάνι σήμερα), μέχρι το “τρυπητό χαράκι” στο Πόρο, αλλά και στον κόλπο του Δερματά, από την “Ηλεκτρική” μέχρι το “Περίπτερο” (Glass-House) και από το «Καράβολα» μέχρι το «Λίντο» γέμιζε από Ηρακλειώτες. Εμείς πηγαίναμε στο «Καράβολα» απ όπου και η φωτογραφία με τον παππού μου Ιωάννη Παντερμαράκη  τους θείους, συγγενείς και φίλους.

Οι νέοι και τα παιδιά, ευκαιρίας δοθείσης έκαναν το πρώτο τους θαλάσσιο μπάνιο. Οι μεγαλύτεροι βουτούσαν  για να βγάλουν την πυκνότερη «μαλλιαρή».

Άλλοι, όσοι δεν ήθελαν να κολυμπήσουν, ανασήκωναν τα πανταλόνια και σκύβοντας στην ολοκάθαρη θάλασσα “έπιαναν τη μαλλιαρή”. Μια πέτρα από το βυθό, επάνω στην οποία είχαν προσκολληθεί πολλά φύκια, σκούρα ή ξανθά. Όσο περισσότερα φύκια, τόσο το καλύτερο, τόσο πιο ευνοϊκή τύχη, “γούρι” για την οικογένεια. Τη φύλαγαν για να την πάρουν στο σπίτι το βράδυ όπου ο  οικοδεσπότης κρατώντας τη “μαλλιαρή πέτρα” έμπαινε μέσα λέγοντας: «Όξω ψύλλοι και κορ(γ)ιοί και στα όρη οι ποντικοί» και την τοποθετούσε σε μια γωνιά του σπιτιού.

Έθιμα ωραία μα λησμονημένα, που ευτυχώς πολλοί φροντίσαμε και κλείσαμε στις καρδιές μας μέχρι σήμερα.

Αν κατόρθωσα να ζωντανέψω ξανά, να “φρεσκάρω” τις αναμνήσεις σας, να σας κάμω να αναπολήσετε, να νοσταλγήσετε εκείνη την εποχή πριν επιστρέψετε στις συμπληγάδες της καθημερινότητας, τότε πέτυχα!

Όσο για τη σημερινή νεολαία, με λίγη φαντασία και καλή πρόθεση, ας σκιαγραφήσει μια από τις όμορφες εκείνες εικόνες της απογευματινής διασκέδασης της εποχής των σημερινών παππούδων, όπως αυτές περιγράφονται, ξεφεύγοντας από τα μπαράκια και την τηλεόραση που ισοπεδώνει κάθε προσπάθεια συμμετοχής και μετατρέπει τους πάντες, ακόμη και τον παραδοσιακό θαμώνα του καφενείου σε άβουλο… τηλεθεατή!

Και του χρόνου!