Η γαλάζια… παρτίδα

Του Δημήτρη Μηλάκα

Είναι ξεκάθαρο ότι τις τελευταίες βδομάδες η Αγκυρα επιχειρεί μια ακόμη κίνηση στην παρτίδα που παίζεται εδώ και δεκαετίες στην σκακιέρα του Αιγαίου. Με την κίνηση αυτή η τουρκική ηγεσία διευκρινίζει ότι δεν είναι μόνο κάποιες μικρές νησίδες και βραχονησίδες στο Αιγαίο των οποίων το καθεστώς κυριαρχίας είναι αδιευκρίνιστο, αλλά υπάρχουν και μεγάλα νησιά – το σύνολο των νησιών στο ανατολικό Αιγαίο τα οποία η Ελλάδα κατέχει παράνομα.

Η επιχειρηματολογία που αναπτύσσει και επίσημα διατυπώνει η τουρκική πλευρά είναι απλή: Τα νησιά στο ανατολικό Αιγαίο αποδόθηκαν στην Ελλάδα υπό τον όρο να είναι αποστρατιωτικοποιημένα . Από τη στιγμή, λοιπόν, που η Ελλάδα τα οχύρωσε παραβιάζει τις Συνθήκες με τις οποίες τα πήρε στην κατοχή της.

Το τουρκικό αφήγημα οικοδομείται τον τελευταίο καιρό καταρχήν με θεωρητικές «επιστημονικές» προσεγγίσεις, οι οποίες διακινούνται μέσω δημοσιεύσεων και βιβλίων, στη συνέχεια αυτές οι απόψεις υιοθετούνται και διατυπώνονται δημόσια με δηλώσεις από κορυφαία στελέχη της τουρκικής πολιτικής ζωής. Στο τελικό στάδιο, την πρακτική εφαρμογή αυτών των απόψεων, αναλαμβάνουν οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις οι οποίες επιχειρούν κινήσεις εντός περιοχών ελληνικής κυριαρχίας την οποία όπως είπαμε υπονομεύει με συστηματικό τρόπο η Αγκυρα.

Εχουμε ήδη συνηθίζει τις καθημερινές πτήσεις τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών επάνω από ελληνικά (και κατοικημένα) νησιά με τις οποίες η Αγκυρα υπενθυμίζει ή επιδεικνύει τις δυνατότητές της να υποστηρίξει τις απόψεις της. Από τις αρχές αυτού του μήνα η τουρκική πλευρά «επισημοποιεί» ακόμη περισσότερο τις θέσεις της, καθώς σε navtex ( δημόσια προειδοποίηση προς ναυτιλλόμενους για πραγματοποίηση στρατιωτικών ασκήσεων) με τις οποίες δεσμεύει περιοχές μεταξύ Χίου, Ψαρών και Σάμου καταγράφει την άποψή της ότι τα εν λόγω νησιά «παραβιάζουν» το καθεστώς αποστρατικοποίησης που προβλέπει η Συνθήκη της Λοζάνης του 1923.

Αξίζει εδώ παρενθετικά να σημειωθεί ότι ακριβώς τη στιγμή κατά την οποία κλιμακώνεται και αναβαθμίζεται η τουρκική τακτική των διεκδικήσεων, η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να ματαιώσει την καθιερωμένη μεγάλη αεροναυτική άσκηση με την οποία η χώρα υπενθυμίζει και αυτή τις δυνατότητες υπεράσπισης της κυριαρχία της.

Η πραγματικότητα διαμορφώνει τις Συνθήκες

Από την σκοπιά του ιστορικού χρόνου το σύγχρονο ελληνικό κράτος δεν έχει περάσει ούτε στην εφηβεία του: Ξεκινά να υπάρχει μόλις πριν δύο αιώνες με τον αγώνα (1821) της ανεξαρτησίας του και να εμφανίζεται στη διεθνή σκηνή ως προτεκτοράτο το 1832. Μόλις ένα αιώνα πριν διαμορφώθηκαν σε γενικές γραμμές τα σημερινά του όρια με τη Συνθήκη της Λοζάνης (1923) και μόλις το 1946 το ελληνικό κράτος παίρνει την σημερινή του μορφή με την προσάρτηση των Δωδεκανήσων, τα οποία και αυτά αποδόθηκαν υπό τον όροι της αποστρατιωτικοποίησης.

Αγνοώντας τον ιστορικό χρόνο, λησμονούμε ότι το ελληνικό κράτος διαμορφώθηκε (μετά από σκληρούς αγώνες του λαού) σε εδάφη τα οποία επί αιώνες βρίσκονταν στην κατοχή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τα εδάφη αυτά, σύμφωνα με την τουρκική οπτική, χάθηκαν στην περίοδο κατά την οποία η Τουρκία «πλήρωσε» το τίμημα της ήττας της στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Η Συνθήκη της Λοζάνης είναι, για την σημερινή τουρκική ηγεσία, το «συμβόλαιο» που υποχρεώθηκε να αποδεχτεί η χώρα ως ηττημένη…

Όμως, η παρτίδα στο Αιγαίο συνεχίζεται, όπως συνεχίζεται να γράφεται και η ιστορία. Και η σημερινή τουρκική ηγεσία, θεωρεί ότι είναι σε θέση να απαιτήσει την αναθεώρηση των Συνθηκών που καθόρισαν τα όρια του σημερινού τουρκικού κράτους, διεκδικώντας τις απώλειες (και τα μεγαλεία) του παρελθόντος.

Πολλοί είναι αυτοί που θα χαρακτηρίσουν υπερφίαλες ή ανεδαφικές τις τουρκικές αξιώσεις. Ωστόσο, η ιστορία διδάσκει ότι σε κάθε ιστορική περίοδο, «δικό» σου είναι αυτό που είσαι σε θέση να διεκδικήσεις και να κρατήσεις με τις δικές σου δυνάμεις και μόνο…