Η γιγάντωση των βάσεων στη Σούδα πρέπει να συζητηθεί – Η Κρήτη μετατρέπεται σε κέντρο πολέμου, όχι ειρήνης και ελευθερίας

Του Γιάννη Αγγελάκη

Οι Βάσεις της Σούδας γιγαντώνονται. Κάθε φορά που κάποιος εκπρόσωπος της αμερικάνικης κυβέρνησης επισκέπτεται την Ελλάδα ανακοινώνεται και μία νέα επέκταση. Η γιγάντωση της σημασίας των βάσεων στον τόπο μας, έρχεται σε μία περίοδο πρωτόγνωρης γεωπολιτικής ρευστότητας όπου για πρώτη φορά τόσο έντονα στην ιστορία συζητούμε ακόμη και την πιθανότητα ενός ολοκληρωτικού παγκόσμιου πυρηνικού πολέμου.

Κάποιοι λένε ότι ένας παγκόσμιος πόλεμος – πυρηνικός ή μη – είναι αναπόφευκτος. Οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον η πρώτη δύναμη οικονομικά και μία περαιτέρω αμφισβήτηση της θέσης της μπορεί να οδηγήσει στην κατάρρευση της οικονομίας της που συντηρείται μέσω του τυπώματος δολλαρίων που δεν έχουν κανένα απολύτως αντίκρυσμα στην πραγματική κατάσταση της οικονομίας της.

Σύμφωνα με αυτούς τους αναλυτές, είναι αυτός ο λόγος που οι ΗΠΑ επενδύουν τόσο βαριά στον πόλεμο της Ουκρανίας. Γιατί μπορεί να αποτελέσει την διέξοδο που αναζητούν για την αποτύπωση της κυριαρχίας τους παγκοσμίως μέσω της αδιαμφισβήτησης στρατιωτικής υπεροχής τους. Οι ΗΠΑ, επιθυμούν τον πόλεμο. Και η Βάση της Σούδας είναι ένα πολύ σημαντικό γρανάζι της μηχανής του πολέμου.

Μία αυτοκρατορία των βάσεων για τη διατήρηση του “μονοπωλίου της βίας”

H “Bάση της Σούδας” είναι άλλο ένα κομμάτι ενός παγκόσμιου δικτύου με πάνω από 800 αμερικάνικες βάσεις σε 80 διαφορετικές χώρες. Η πλειοψηφία αυτών των βάσεων δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Στην συντριπτική πλειοψηφία αυτών, εξαιτίας των ιδαίτερων συνθηκών κατά τις οποίες συνάπτονται οι Συμφωνίες, επικρατει ειδικό καθεστώς στη λειτουργία τους.

Αν και οι ΗΠΑ έχουν εγκαταστήσει πάνω από 800 βάσεις σε όλο τον κόσμο (άλλοι ανεβάζουν αυτό τον αριθμό στις 900 ή και περισσότερες), δεν υπάρχει καμία ξένη βάση σε αμερικάνικο έδαφος. Για να καταλάβουμε τι διαφορά μεγεθών, η αμέσως επόμενη χώρα σε αριθμό στρατιωτικών βάσεων σε ξένες χώρες είναι η Ρωσία με …8, ακολούθως η Μεγάλη Βρετανία με 7, και η Γαλλία με 5. [1]

Συνολικά όλες οι υπόλοιπες χώρες του κόσμου έχουν μόλις 30 βάσεις σε ξένες χώρες. Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ ελέγχουν το 95% των στρατιωτικών βάσεων σε ξένες χώρες παγκοσμίως. [2] Μέσω του δικτύου αυτού είναι ξεκάθαρο ότι οι ΗΠΑ επιθυμούν να επιβάλλουν την τάξη ασκώντας ένα μονοπώλιο στη βία.

Οι ΗΠΑ έχουν αναπτύξει το μεγαλύτερο δίκτυο βάσεων σε ξένες χώρες από οποιαδήποτε άλλη αυτοκρατορία στην ιστορία του ανθρώπινου γένους. Παρόλα αυτά, πολλοί λίγοι έχουν δώσει τη σημασία που θα έπρεπε στο εύρος του ελέγχου που ασκούν οι ΗΠΑ μέσω των στρατιωτικών βάσεών τους.

Η χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό βάσεων των ΗΠΑ στο έδαφός της είναι η Γερμανία (174), με δεύτερη την Ιαπωνία (113), και ακολούθως τη Νότια Κορέα (83). [3]

Η στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ παγκοσμίως

Το κόστος ετησίως μόνο για τη συντήρηση των εγκαταστάσεων στο εξωτερικό φθάνει τα 86 δις δολλάρια. Άλλοι πάλι, ανεβάζουν το κόστος πολύ υψηλότερα, στα 170 δις δολλάρια [4]

Το 2021 ο συνολικός προϋπολογισμός για την άμυνα έφτασε τα 801 δις δολλάρια, που είναι όσο το συνολικό ποσό που ξοδεύουν οι 9 επόμενες χώρες του κόσμου με τους μεγαλύτερους προϋπολογισμούς για την άμυνα. Το μεγαλύτερο ποσό αυτών των 801 δις δολλαρίων πηγαίνει για τη λειτουργία, τον εκσυγχρονισμό και τον εξοπλισμό των βάσεών, στο εσωτερικό της χώρας και στο εξωτερικό. Χαρακτηριστικό είναι ότι μόνο για τη λειτουργία αυτού του τεράστιου δικτύου ξοδεύτηκαν το 2015 περίπου 200 δις δολλάρια. [5]

Ουσιαστικά οι ΗΠΑ αποτελούν μια αυτοκρατορία βάσεων, των οποίων η ύπαρξη στρατιωτικοποιεί κάθε γωνιά του πλανήτη. Για τη διατήρησή τους, συμφέρον έχουν – όπως είναι φανερό και από τα πολύ σημαντικό ποσά που ξοδεύονται – πολυεθνικές και στρατιωτικές βιομηχανίες.

Όπως σημειώνει και ο Chalmers Johnson, συγγραφέας του βιβλίου “The Sorrows of Empire: Militarilsm, Secrecy and the End of the Republic”:

«Αν και η λογική λέει ότι αυτό το δίκτυο βάσεων μας κάνει πιο ασφαλείς, έχω φθάσει στο αντίθετο συμπέρασμα: Με μία πλειάδα τρόπων οι βάσεις, μας κάνουν λιγότερο ασφαλείς, βλάπτοντας τους πάντες, από το στρατιωτικό προσωπικό των ΗΠΑ και τις οικογένειές τους έως τους κάτοικους των περιοχών όπου εδρεύουν, αλλά και αυτούς τους φορολογούμενους  στις ΗΠΑ που πληρώνουν τα υπέρογκα κόστη για τη συντήρησή τους… Είμαστε πλέον μία χώρα στρατιωτικών βάσεων που επεκτείνεται σε όλο τον κόσμο». [6, 7]

Σύμφωνα με τη Sasha Davis, ο στρατός των ΗΠΑ μετακινεί τις επιχειρήσεις του και εμπλουτίζει τη δραστηριότητα των βάσεών όχι μόνο με κριτήριο τη στρατηγική σημασία της περιοχής. Σημαντικά κριτήρια επίσης αποτελούν η ελευθερία κινήσης που προσφέρουν κυβερνήσεις στη λειτουργία των εγκαταστάσεών αλλά και η απουσία λαϊκών αντιστάσεων. Τέτοια ελευθερία κινήσεων και απουσία αντιστάσεων υπάρχουν σε πρώην αποικιοκρατικά καθεστώτα, αλλά και σε χώρες οικονομικά ή πολιτικά εξαρτημένες και εξασθενημένες. Χώρες όπως η Ελλάδα…  [8]

Το δίκτυο των Βάσεων, αποτέλεσε συνέχεια μιας αποικιοκρατικής πραγματικότητας, επεκτάθηκε με αφορμή τον πόλεμο ενάντια στη φασιστική Γερμανία και παρέμεινε σε ισχύ για την καταπολέμηση του «κινδύνου» της Σοβιετικής Ένωσης στα πλαίσια του Ψυχρού Πολέμου. Σήμερα, παραμένει ενεργό, “προληπτικά”, στον “πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία” και για τη διασφάλιση της “ασφάλειας” σε περιοχές κρίσιμες για τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

Σε διαρκή κατάσταση πολέμου για τη διασφάλιση της Pax Americana

Οι πιο κυνικοί λένε ότι οι ΗΠΑ, με μία οικονομία 15 τρισεκατομμυρίων δολαρίων είναι σε διαρκή εξάρτηση με τον υπόλοιπο κόσμο. Οποιαδήποτε αναστάτωση θα έθετε σε κίνδυνο την οικονομία των ΗΠΑ, οπότε η στρατιωτική παρουσία σε κάθε γωνιά του κόσμου είναι επιβεβλημμένη και αναπόφευκτη.

Προχωρούν μάλιστα ένα βήμα παραπέρα και τονίζουν ότι η ισχύς της αμερικάνικης οικονομίας κτίστηκε πάνω στην παρουσία των στρατιωτικών βάσεων. Δίχως αυτές, η πιθανή αλλαγή της σχέσης κυριαρχίας και η δημιουργία νέων σφαιρών επιρροής θα επέφερε σημαντική αναστάτωση που θα επηρέαζε άμεσα την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας. Συμπεραίνουν ότι, αν οι ΗΠΑ δεν αποδεχθούν αυτό τον ρόλο, κάποιος άλλος θα αναλάβει να καλύψει το κενό εξουσίας και τα αποτελέσματα μπορεί να είναι πολύ χειρότερα για όλο τον πλανήτη. Για αυτό λοιπόν, καταλήγουν ότι, η διασφάλιση των συμφερόντων των ΗΠΑ, ταυτίζονται με την ασφάλεια όλου του κόσμου και την “ειρήνη”. [9]

Όμως υπάρχουν και αυτοί που διαφωνούν.

Αν και οι ΗΠΑ επαναλαμβάνουν διαρκώς ότι η ύπαρξη των βάσεων «διασφαλίζει την ειρήνη» και ότι αποτελούν «σύμβολα της δέσμευσης των ΗΠΑ προς τους συμμάχους και φίλους της» [10], η αλήθεια είναι ότι το κόστος των βάσεων είναι τεράστιο.

Κάποιοι λένε ότι οι βάσεις δίνουν τη δυνατότητα στις ΗΠΑ να ξεκινούν πολέμους, ή, για να το πούμε πιο απλά, κάνουν ευκταία μια στρατιωτική δράση.

Όπως είπε η ανθρωπολόγος Catherine Lutz, «όταν το μόνο όπλο στη φαρέτρα σου είναι ένα σφυρί, όλα αρχίζουν να μοιάζουν με καρφιά». [11] Υπό αυτό το πρίσμα, η ύπαρξη βάσεων σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη δεν αποτρέπουν πολέμους αλλά αυξάνουν την πιθανότητα να έχουμε πολέμους. Η αυξάνουν την πιθανότητα γενίκευσης πολέμων, όπως ο κίνδυνος που διατρέχει η ανθρωπότητα ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας να μετατραπεί σε παγκόσμιο, στη μάχη για διατήρηση των σφαιρών επιρροής και της αμερικάνικης ηγεμονίας.

Ο κόσμος της Pax Americana (Αμερικάνικης Ειρήνης), που διασφαλίζεται μέσω της στρατιωτικοποίησης του πλανήτη από τις βάσεις, είναι ένας κόσμος νεοφιλελεύθερης επεκτατικότητας και υπερεκμετάλλευσης και είναι ο πιο άνισος κόσμος στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Πριν 200 χρόνια οι πιο πλούσιες χώρες του πλανήτη ήταν 3 φορές πιο πλούσιες από τις πιο φτωχές. Τη δεκαετία του ’60 το χάσμα ήταν πολύ μεγαλύτερο, οι πλουσιότερες χώρες ήταν 35 φορές πιο πλούσιες από τις πιο φτωχές. Σήμερα, την εποχή του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, οι πλουσιότερες χώρες είναι 80 φορές πιο πλούσιες από τις πιο φτωχές. Σήμερα, ο πλούτος 300 ανθρώπών αντιστοιχεί στον πλούτο 3.000.000.000 ανθρώπων και τo 1% του κόσμου έχει συγκεντρώσει άνω του 50% του παραγόμενου πλούτου. Το υπόλοιπο 99%  του πληθυσμού συσσωρεύει μεν το 50% του πλούτου αλλά συγκεντρώνει συγχρόνως και τη συντριπτική πλειοψηφία των χρεών όλου του κόσμου. Το φτωχότερο 50% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει μόλις 1% του παγκόσμιου πλούτου. [12, 13]

Οι συνεχείς αναβαθμίσεις των βάσεων στα Χανιά θα πρέπει επιτέλους να απασχολήσουν σοβαρά τις αρχές του τόπου. Η μετατροπή του νησιού σε κέντρου πολέμου σε μία εποχή γενικευμένης γεωπολιτικής ρευστότητας δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους που θα πρέπει να απαντηθούν από αυτούς που θέλουν να εκπροσωπήσουν τον λαό της Κρήτης. Οι εκλογές είναι κοντά, και οι υποψήφιοι βουλευτές οφείλουν να μιλήσουν.

Το θέμα είναι, σε συνθήκες μειωμένης δημοκρατικής λειτουργίας, ειδικών καθεστώτων ετεροδικίας και ατιμωρησίας, μπορούν να μιλήσουν;

Σε έναν τόπο που εκλεγμένοι ενίοτε υποσκάπτονται αν οι θέσεις τους είναι εχθρικές προς το καθεστώς των βάσεων, που αποτυπώνεται μία κουλτούρα διαρκούς κατάστασης έκτακτης ανάγκης και πολιτισμού του πολέμου, μία συζήτηση περί του καθεστώτος των βάσεων και της διαρκούς γιγάντωσής τους – που συμβαίνει δίχως διάλογο και δίχως τη συναίνεση του πληθυσμού – μπορεί να γίνει;

Μπορεί να λειτουργήσει η δημοκρατία, όταν οι εκπρόσωποί της σιωπούν τόσο εκκωφαντικά;

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. David Vine, The United States probably has more foreign military bases than any other people, nation, or empire in history, “The Nation”  – Louis Jacobson, Ron Paul says U.S. has military personnel in 130 countries and 900 overseas bases, politifact.com

2. Ann Wright, Challenging US overseas military bases, consortiumnews.com

3. Annalisa Merelli, These are all the countries where the US has a military presence, qz.com

4. David Vine, Picking up a $170 billion tab, The Huffington Post

5. Ashik Siddique, U.S. Still Spends More on Military Than Next Nine Countries Combined, ips-dc.org/

6. Skye Bould and Jeremy Bender, Here’s how the U.S. military spends its billions,  businessinsider.com

7. David Vine, Base Nation: How U.S. Military Bases Abroad Harm America and the World, Metropolitan Books, 2015

8. US to quadruple defence budget for Europe, bbc.com– Sasha Davis, The U.S. military base network and contemporary colonialism: Power projection, resistance and the quest for operational unilateralism, researchgate.net

9. Quora Question: Why do other countries allow the U.S. to have so many military bases abroad? quora.com

10. Noam Chomsky, American Power Under Challenge, The Huffington Post

11. David Vine, The United States probably has more foreign military bases than any other people, nation, or empire in history, “The Nation”

12. Jason Hickel, Global inequality may be much worse than we think, The Guardian

13. Alex Gray, 3 charts than explain global inequality, weforum.org– Jeff Cox, Companies drowning in debt despite almost 2 trillion $ in cash, cnbc.com