Του Ευτύχη Κορκίδη
Ο Κλεισθένης και ο Περικλής, θεωρούνται οι θεμελιωτές της Δημοκρατίας, που έζησαν 2600 χρόνια πριν από τις μέρες μας. Από τότε μέχρι σήμερα, η δημοκρατία πέρασε από πολλές δοκιμασίες (κατακτητικούς πολέμους αλλοφύλων, πολέμους θρησκευτικούς, κοινωνικές αναταράξεις κ.α. μέχρι που πολλές φορές θεωρήθηκε ότι είχε εξαφανιστεί. Η λέξη δημοκρατία είναι και παραμένει το σύμβολο της αυτοδιάθεσης των λαών και διατηρεί την ελληνική ρίζα αλλά και την έννοια της σε όλες τις γλώσσες του κόσμου. Μετά από το ιδανικό της Ελευθερίας είναι αναμφισβήτητα το δεύτερο ζητούμενο, χάριν των οποίων έχει χυθεί πολύ αίμα.Στην παλιγγενεσία της πατρίδας μας, άρχισε να παρουσιάζεται αμέσως με την δημιουργία του νεοσύστατου Έθνους και φυσικά με την απαίτηση των νεοΕλλήνων για την καθιέρωση των Συνταγμάτων της Ελλάδος. Οι αυθαιρεσίες οι δικτατορίες, τα κινήματα, της ολιγαρχίας έδιναν και έπαιρναν απ΄ την μια και απ΄ την άλλη οι συγκεντρώσεις, οι διαδηλώσεις, τα κινήματα και οι Επαναστάσεις, πυροδοτούσαν σπίθες φωτιάς στις δημοκρατικές αναλαμπές από τον Τρικούπη τον Βενιζέλο τον Παπαναστασίου κ.α. Το αντιδικτατορικό και αντιμεταξικό κίνημα του 1938 στα Χανιά, είχε μια ιδιαίτερη σημασία και σκοπιμότητα για τον τόπο μας, γιατί έκφρασε το πατροπαράδοτο φιλελεύθερο και δημοκρατικό πνεύμα τω Χανιωτώ, κατά της δικτατορίας δυο χρόνια μετά από την επιβολή της.
Τα κατοχικά χρόνια και ο εμφύλιος έβαλαν την δημοκρατία στην κατάψυξη. Γιατί έπρεπε οι Έλληνες να αγωνιστούν για την προστάτιδα έννοιά της, την ελευθερία, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι για να καταλήξουν στην Δημοκρατία έπρεπε να περάσουν το κατώφλι της Ελευθερίας. Όμως και οι δύο έννοιες έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό, για να τελεσφορήσουν χρειάζονται αγώνες και για να καθιερωθούν, χρειάζονται συνεχείς αγώνες.
O Aνδρέας Αρχοντάκης σαν αγωνιστής της Ελευθερίας, έλαβε νεαρός ακόμη μέρος στην μάχη της Παναγιάς και σαν λευτερωθήκαμε, αγωνίστηκε με κάθε τρόπο, για την δημοκρατία. Η υπερβολική αγάπη του για τον τόπο που ποτέ δεν εγκατέλειψε, τον ώθησε να ασκήσει τα πρώτα του επαγγελματικά βήματα, στον Καμπανό και την Κάντανο. Όμως παράλληλα ήταν νουθετημένος με ιδανικά και οράματα που εύρισκαν πρόσφορο έδαφος στην καλλιεργημένη από τα πατρογονικά του κατάλοιπα και τα φοιτητικά του χρόνια στην Θεσσαλονίκη. Η κοινωνικότητα, η παράδοση, η ευθύτητα, ο ορθός λόγος, η ελευθερία της σκέψης, είναι μερικά από αυτά.
Έτσι τον γνώρισα κι΄ εγώ στην Κάντανο, με αδύνατη κορμοστασιά, ευθυτενή και κοκκινοστιβανάτο, που σπάθιζε με την γρήγορη περπατιξιά του το δρόμο, αλλά και όταν οδηγούσε το περιβόητο τζιπάκι του, με τον ιδιαίτερο φίλο του τον John (το λυκόσκυλο) που πάντα ήταν στο πίσω κάθισμα. Ακόμα πώς να ξεχάσω όταν απελπισμένος ο πατέρας μου, να με βλέπει να περπατώ με τη μύτη του ποδιού μου, με πήγε μετά από χίλια καλοπιάσματα στο ιατρείο του στην Κάντανο, για να μου βγάλει το πετροπάτημα που είχε αναπτυχθεί στην φτέρνα μου απ΄ την ξυπολησιά. Και σαν είδε πως δεν συνεργαζόμουνα με έδεσε και ακινητοποιώντας το πόδι μου στον ιατρικό πάγκο για να μην «τσινώ» όπως έλεγε, και αφού με καθάρισε και με έλυσε, Μου είπε:
Φύγε…!! και τσίνα εδά όσο θέλεις…
Ο ανήσυχος Αρχ. στα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν, από τους αγώνες του 1-1-4 και την επιβολή της δικτατορίας των συν/ρχών, αλλά και κατά την διάρκεια της δικτ. κάτω από το ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟ ΑΝΤΙΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ (ΠΑΜ Χανίων) συνέτασσε και διέδιδε προκηρύξεις παρακινώντας φίλους και γνωστούς κατά του δικτατορίας. Οι πληρωμένοι χαφιέδες της χούντας των Συνταγματαρχών δεν μπορούσαν να αφήσουν μια τέτοια δραστηριότητα ατιμώρητη. Συνέλλαβαν τον Αρχ. και τον καταδίκασαν σε επτά χρόνια φυλάκιση. Αλλά και σαν πολιτικός κρατούμενος που υπηρέτησε μέσα στους « Παρθενώνες της Δημοκρατίας», εκτός από την άσκηση της ιατρικής, εμψύχωνε τους κατατρεγμένους και συγκρατούμενους του δημοκράτες, που τους υπέβαλλαν σε μαρτυρικά βασανιστήρια, προκειμένου να υπογράψουν την περιβόητη «δήλωση». Ο ίδιος παρά τις δοκιμασίες των δύσκολων αυτών χρόνων, δεν «έκλεινε» εύκολα το στόμα του. Αδιαφορώντας για την επόμενη μέρα και για την επόμενη στιγμή, άφηνε λεύτερη την σκέψη του. Δημοκρατία ! Και πάλι Δημοκρατία! Αλλά και σαν αποφυλακίστηκε, αναφτερούγιζε η σκέψη του, πότε με τον Ζορμπά του Καζατζάκη, πότε με την τοπική παράδοση μέσα από τα τοπικά χαροκόπια και τις παρέες, πότε με την φιλοσοφία που αντλούσε από την πλούσια βιβλιοθήκη του, πότε από την εξελισσόμενη επιστήμη του και ακόμη από την αγνή και χωρίς «πολιτικές» πολιτική, ως υποψήφιος βουλευτής.
Εντάχτηκε στο ΠΑΣΟΚ, όμως γρήγορα κατάλαβε ότι το νεότευκτο αυτό κόμμα δεν αντιπροσώπευε ούτε τα δημοκρατικά, ούτε τα επαναστατικά, ούτε τα σοσιαλιστικά του ιδεώδη και μετά από ένα έντονο καυγά με τον Ανδρ. Παπανδρέου ο τελευταίος τον διέγραψε:
Ο επίλογος της επιστολής του Αρχοντάκη προς τον Παπανδρέου αντικατοπτρίζει τα προηγηθέντα κατά την διαφωνία αυτή:
« ……………………………………………………………………………………..
Φιρμάνια στον τόπο μας έχουν κατά καιρούς βγάλει και οι μπαρμπαρέσοι και οι Ενετοί και οι Τούρκοι και ο Κονδύλης και ο Πάγκαλος και ο Μεταξάς και οι Γερμανοί και η χούντα αλλά δεν πέρασε στα Χανιά. Ούτε το δικό σου θα μπορούσε νάχει άλλη τύχη κι αν ήξερες το λαό μας και πίστευες αυτόν θα το γνώριζες. Κόμμα είχε και ο Μεταξάς. Κόμμα επιχείρησε να κάνει και ο εθνοπροδότης Παπαδόπουλος. Κόμμα είχε και ο ανεκδιήγητος πρωθυπουργός της σφαγής του Πολυτεχνείου Μαρκεζίνης. Κόμμα πιθανόν να κάνεις κι εσύ αλλά Σοσιαλιστικό δεν είναι. Η ιστορία του καθενός αρχίζει μετά τον θάνατό του. Μέχρι τότε, «οψόμεθα εις Φιλίππους».
Ο Αρχ. σαν υποψήφιος βουλευτής στην συνέχεια με την Σοσιαλιστική Αλλαγή στα Χανιά, σε μια από τις προκηρύξεις του ανέφερε την έννοια της δημοκρατίας όπως την πίστευε και αποτελεί ίσως τον επιστέγασμα των ιδανικών του:
«…………Φίλοι συμπατριώτες, ξέρετε εσείς σαν κι΄ εμένα πως Δημοκρατικό πολίτευμα είναι εκείνο και μόνο εκείνο που δημιουργεί πολίτες. ΑΛΛΑ ΓΙΝΕΣΑΙ ΠΟΛΙΤΗΣ ΟΤΑΝ ΜΑΘΑΙΝΕΙΣ ΝΑ ΠΕΙΘΑΡΧΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ ΕΧΟΝΤΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΩΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΛΛΑΖΕΙΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟ ΑΔΙΚΟ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΤΗ ΚΑΚΟ…………»
Με το δημοψήφισμα για την παραμονή η όχι του βασιλιά, ο Αρχ. με μια πατουλιά Χανιώτες Δημοκράτες περπάτησε τον κεντρικό δρόμο που ενώνει την Αγορά με το μέγαρο της Νομαρχίας και τα Δικαστήρια και ξηλώνοντας τις πινακίδες του δρόμου που έγραφαν « ΟΔΟΣ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Β΄» τις αντικατέστησε με άλλες που έγραφαν «ΟΔΟΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ». Ο άλλοτε επονομαζόμενος δρόμος «Ίωνος Δραγούμη» και ο μετονομασθείς από Βασ. Κωνσταντίνου Β΄. σε Δημοκρατίας καθιερώθηκε και αφομοιώθηκε εύκολα από τους Χανιώτες, μιας και πρωτοστάτης της αλλαγής αυτής, ήταν ραπ΄ την μια ένας βαθύτατα δημοκρατικός και ευυπόληπτος, και δυναμικός πολίτης της κοινωνίας τω Χανιών και ραπ΄ την άλλη γιατί η πλαθειά και αρχέγονη έννοια της Δημοκρατίας επί τέλους σηματοδοτούσε ιστορικά και θεσμικά το αντιδικτατορικό κίνημα των Χανιώ του 1938. Οι καιροί άλλαξαν και μαζί μ΄ αυτούς και οι άρχοντες τω Χανιώ. Η καθιερωμένη πια Δημοκρατία φαίνεται ότι είχε ξεθωριάσει στον νου μερικών. Η ιδέα αυτή της «παρωχημένης Δημοκρατίας» απόκτησε σάρκα και οστά στους «προεδρικούς του ΠΑΣΟΚ» και Δημοτικούς άρχοντες τω Χανιώ. Έτσι οι προεδρικοί υπό τον κ. Τζανακάκη και του πρωτοστάτη του, αντιδημάρχου Δασκαλάκη, έπρεπε αφορμής δοθείσης με τον θάνατο του Α. Παπανδρέου να προβούν σε μια τρανταχτή πολιτική πράξη, για να μπορέσουν να επανεκλεγούν και την επόμενη τετραετία, και να αυξήσουν το κύρος τους και τα οφίκια στο κόμμα ενόψει μάλιστα και της διαδικασίας εκλογής του νέου αρχηγού στο συνέδριο του κόμματος, τασσόμενοι έτσι ανοιχτά στο πλευρό του Τσοχατζόπουλου.
Παραβλέποντας «οι προεδρικοί» άρχοντες την ιστορία του τόπου και την Δημοκρατία αλλά και την Δημοκρατία του Αρχ. και μετά από μια ευτελή διαδικασία δυο τριών Δημ. Συμβουλίων οι Τζανακο-Δασκαλάκηδες αποφάσισαν την μετονομασία της οδού Δημοκρατίας σε Ανδρ. Παπανδρέου.
Δυο δημοσιευμένες επιστολές δίδουν το πνεύμα, το κλίμα, αλλά και το ….επίπεδο των συζητήσεων του Δ. Σ. αποσπάσματα των οποίων ακολουθούν:
1η Από τον κ. Π. Κουβαριτάκη (Χαν. Νέα 18.07.1996 σελ. 15) «……Εάν το Δ.Σ. μετονομάζει την λεωφόρο, που με το δοθέν όνομα, τιμά το πολυτιμότερο αγαθό του ανθρώπου την Δημοκρατία με προσωπολατρικές τιμές, πολύ φοβάμαι, ότι κάποιο άλλο Δ.Σ. το ίδιο ποιούμενο θα κάνει κάτι διαφορετικό που θα θίγει ανθρώπινες αξίες, οσάν αυτής της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ….»
2η Από τον κ. Κ. Καρτάκη στα Χαν. Νέα (29.07.1996), που απαντά στην προηγειθείσα επ. του κ. Π. Καραβιτάκη:
« ……..H ευθύνη δεν αγγίζει καθόλου την δική μας δημοτική παράταξη. Απεναντίας κάναμε μεγάλη προσπάθεια για να μην αλλάξει ονομασία η Δημοκρατίας……… Οι εκπρόσωποι του ΠΑΣΟΚ στο Δημοτικό Συμβούλιο ήθελαν να προσκομίσουν στο συνέδριο του κόμματος τους, που θα γινόταν σε λίγες μέρες τα δικά τους «τρόπαια»….. … Επέμεναν για την λεωφόρο Κυδωνίας και προ παντός της Δημοκρατίας και εδήλωσαν πως αν δεν ελαμβάνετο ομόφωνα απόφαση για έναν από τους δυο δρόμους, θα παρέμεναν στην προηγούμενη απόφαση (δηλαδή την μετονομασία της Ακρωτηρίου). Τη στάση αυτή της πλειοψηφίας τη θεωρήσαμε ωμό και απαράδεκτο εκβιασμό και κατόπι τούτου τόσο εγώ, όσο και οι συνάδελφοί μου αποχωρήσαμε από την συνεδρίαση του Δ. Συμβουλίου. Αφού φύγαμε φαίνεται ότι ήλθε «ο νους στην κεφαλή τους» και ακύρωσαν την απόφαση για την Ακρωτηρίου αλλά και πάλι «θόλωσε» και αποφάσισαν για την Δημοκρατίας……..Αυτά συμβαίνουν όταν η Τοπική Αυτοδιοίκηση γίνεται κομματικό φέουδο».
Οι αντιδράσεις τω Χανιωτώ από την απόφαση που πάρθηκε με αυτόν τον απαράδεκτο τρόπο, ήταν ποικίλες με αποκορύφωμα τα πολλά δημοσιεύματα στο τοπικό τύπο. Η δημοκρατία του Αρχ. αλλά και το δημοκρατικό του όραμα και τυπικά ήταν παρελθόν.
Όλοι παρακολουθήσαμε το θυελλώδες συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, που ακολούθησε και την διαδικασία της εκλογής του Κ. Σημίτη ως νέου Αρχηγού του κόμματος. Όμως παρακολουθήσαμε και το φινάλε του συνεδρίου και τον παρατεταμένο χαιρετισμό του νέου αρχηγού του. Οι κάμερες όμως της ΤV στράφηκαν σε μια ομάδα φωνασκούντων και αλαλαζόντων και προς μεγάλη μας έκπληξη διακρίναμε(όλη η Ελλάδα) μεταξύ …. των άλλων τον τότε Αντιδήμαρχο Χανίων και σημερινό Δήμαρχο Καντάνου να «χαιρετά» ωρυόμενος και με «ανοιχτές τις παλάμες» στραμμένες προς τον νεοεκλεγέντα αρχηγό.
Από τότε η δημοκρατία και η Δημοκρατίας ακόμα και σήμερα ζει και υπάρχει στην συνείδηση τω Χανιωτώ. Όσα χρόνια και να πέρασαν οι Τζανακο-Δασκαλάκηδες δεν μπόρεσαν και δεν μπορούν να αλλάξουν στην συνείδηση της κοινωνίας μας, την μετονομασία της Δημοκρατίας. Η ιστορία του δρόμου συνεχίζεται και δεν εμπόδισε έναν ευπατρίδη, όπου ακολουθώντας τα βήματα του Αρχ. τον περασμένο Νοέμβριο και το βράδυ της επετείου του Πολυτεχνείου, επικάλυψε με αυτοκόλλητες πινακίδες πάνω στις υπάρχουσες με την ονομασία «ΟΔΟΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ» (είδε φωτό). Ο «δράστης της Δημοκρατίας» συνελήφθη και αναμένεται να προσαχθεί σε δίκη. Σε ερώτηση που του έκαναν στην Αστυνομία γιατί το έκανε, απάντησε:
– To φιλότιμό μου .!..!..Και η καρδιά μου.!.!.!
Η συνείδηση του ευπατρίδη αυτού της δημοκρατίας, συμπλέει με την δημοκρατική συνείδηση του Αρχ. του κ. Καρτάκη του κ. Κουβαριτάκη και όλων των Χανιωτώ στην συνείδηση των οποίων, είναι και παραμένει Οδός Δημοκρατίας. Παρακολουθήσαμε με συγκίνηση το νέο μουσείο της ακρόπολης και το σκεπτικό της μακαρ. της Μερκούρης, για την επιστροφή των κλεμμένων γλυπτών του Παρθενώνα του Περικλή, που κλαπήκαν από τον Έλγιν. Ο Έλγιν για την πατρίδα του έπραξε το καλλίτερο. Ανάμεσά μας όμως υπάρχουν πολλοί Έλγιν με Ελληνική ταυτότητα που καλυμμένοι και υποκρινόμενοι πίσω από «θεσμικές» μάσκες και προσωπεία, πουλούν για μικροπολιτικές σκοπιμότητες τα «μάρμαρα» και τις αρχέγονες ιδέες και έννοιες, που κληρονομήσαμε. Ο Περικλής ο δημιουργός του Παρθενώνα του πολιτισμού, αλλά και της Δημοκρατίας, πότισε και συνεχίζει να ποτίζει μέχρι τις μέρες μας έναν αξιοθαύμαστο πολιτισμό. Οι τιμητές του πολιτισμού αυτού μεταξύ των οποίων είναι και ο Αρχ. μας αναζωογονούν και μας παραδειγματίζουν για του τι πρέπει να παραδώσουμε στους επόμενους.
ΣΗΜΕΡΑ
Στην ιδιαίτερη πατρίδα του Αρχ. τα Πλεμενιανά η οικογένεια του τιμώμενου έχει προσφέρει από παλιά, χώρο για την ανέγερση μνημείου. Για τον σκοπό αυτό η Μελ. Μερκούρη είχε διαθέσει 300.000 δρχ. Η διάνοιξη όμως του νέου Επαρχ. δρόμου δημιούργησε αρκετό χώρο μπροστά από την εκκλησία του Αγ. Νεκταρίου και στο μεσοδιάστημα των δύο Επαρ. Δρόμων (παλιού και νέου) δημιουργήθηκε ένας μεγάλος χώρος, όπου και μετά την δωρεά δύο τμημάτων γης από τις οικογ. κληρ. Κουκουτσάκη Κων. και Μπαντουβά-Κωστάκης Αικατ. ολόκληρος ο χώρος ανήκει στο Δημ. Διαμ. Πλεμενιανών και στον Δήμο Καντάνου. Όμως παρά την προ εξαμήνου αναγγελθείσα τιμητική εκδήλωση για τον Αρχ. στην πλατεία δεν έχει γίνει καμιά μελέτη για διαμόρφωση και την ανάδειξη της. Προχειρότητα και πάλι προχειρότητα. Τα λίγα διακοσμητικά φυτά που υπάρχουν η κ. Κωστάκη, βλέποντας την αδιαφορία του Δήμου για την πλατεία, τα μετέφερε από το Δασαρχείο και τα φύτευσε μόνη της. Να σημειωθεί ότι η δραστήρια κ. Κωστάκη είναι πρόεδρος του Δημ. Διαμερ. Πλεμενιανών και ανήκει στην αντιπολίτευση του Δήμου. Αυτός είναι και ο λόγος που στην κ. Κωστάκη δεν θα δοθεί βήμα ούτε για έναν χαιρετισμό, σύμφωνα με το πρόγραμμα που έχει ανακοινωθεί. Βέβαια για τον Δήμαρχο είναι γνωστό …..«απ΄ τα παλιά» ότι αυτά που δεν ελέγχουμε τα σαμποτάρουμε.
Υ.Γ. Η Επιτροπή που έχει συσταθεί για την ανάδειξη της μνήμης Αρχ. πιστεύω ότι τώρα πρέπει να ανακτήσει ένα ουσιαστικό ρόλο και όχι τυπικό που έχει ή είχε, να ξεκινήσει και να συνεχίζει να αγωνίζεται μέχρι την επαναφορά της ονομασίας της ΟΔΟΥ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, αν θέλει να πιστεύει ότι θα δικαιώσει μέχρι τέλους, την μνήμη του. Για τα Χανιά και τους Δημοκράτες των Χανιώ η ΟΔΟΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ πρέπει να μας θυμίζει τους «Παρθενώνες της Δημοκρατίας» τον Αρχ. και τους δημοκρατικούς αγώνες όλων των δημοκρατικών, κατά τα «πέτρινα χρόνια» όπως έλεγαν ….. άλλοι.