Η Ευρώπη σε διαρκή… κρίση

Γράφει ο Βαγγέλης Πάλλας
Δημοσιογράφος – Ερευνητής – Αναλυτής AEJ/IFJ

 

Η Ευρώπη μοιάζει να έχει επιβιβαστεί σε εάν συναισθηματικό τρενάκι του τρόμοι και του φόβου. Οι πολιτικοί ηγέτες της ΕΕ προσπαθούν απεγνωσμένα να διαχειριστούν την σχεδόν εκτός ελέγχου, πορεία των χωρών μελών έχοντας αποφασίσει με μισή καρδιά τη διάσωσή τους.

Μέσα σ’ αυτή την κατάσταση είναι αδύνατο να μην παρατηρήσει κανείς ότι στην πραγματικότητα οι χώρες αυτές δεν βοηθούνται, ενώ οι κοινωνίες τους βάλλονται συνεχώς σε σκληρή λιτότητα. Στόχος της ανεπαρκούς διαχείρισης της κρίσης ήταν και είναι πρωτίστως η προσπάθεια των Ευρωπαϊκών Τραπεζών από την κατάρρευση και ο καπιταλισμός των χρηματοπιστωτικών αγορών. Οι χώρες της ΕΕ βρέθηκαν σε επισφαλή κατάσταση, όταν αποφάσισαν να ξοδέψουν δισεκατομμύρια για την διάσωση των Τραπεζών τους. Το γεγονός ότι οι ίδιες αυτές τράπεζες απομυζούν τεράστιους τόκους από δάνεια που παρείχαν στις χώρες που τις διέσωσαν αποτελεί ιστορική ειρωνεία.

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι βάσει έρευνας πέρα από την Ευρώπη έχουν σταματήσει να ενδιαφέρονται για την πολιτική με την παραδοσιακή της έννοια. Οι νέοι άνθρωποι δηλώνουν απογοητευμένοι από την πολιτική και στρέφονται σε άλλους τρόπους έκφρασης όπως η άμεση δημοκρατία και όσο δεν προωθούνται πειστικές προοδευτικές λύσεις για την αντιμετώπιση της μιζέριας, η ακροδεξιά θα επιβιώνει σε ολοένα και περισσότερες χώρες της Ευρώπης.

Για την αριστερά, η αποτυχία του νεοφιλελευθερισμού και του άκρατου καπιταλισμού δεν συνιστά αυτόματα και επιτυχία.

Η ΕΕ, λόγω της Δομής και λειτουργίας της και όχι λόγω της συνομωσίας των ελίτ ή του κεφαλαίου, εγείρει ένα μείζον θέμα συνοχής και αποτελεσματικότητας όλων των στρατηγικών επιλογών που έχουν κυριαρχήσει την ιστορία της αριστεράς.

Η κρίση είναι ιδιαίτερα σοβαρή στην Ευρώπη, γεγονός αλληλένδετο με τον τρόπο που έχει οικοδομηθεί: πάνω στις αρχές του «καθαρού νεοφιλελευθερισμού» και με γνώμονα τα συμφέροντα του «πυρήνα» της Ευρώπης. Η ΕΕ έχει διαιρεθεί σε κεντρικά και σε περιφερειακά κράτη – μέλη. Η έλλειψη ισορροπίας που υπήρχε και πριν από την κρίση, δεν έχει ξεπεραστεί ακόμα. Τα κράτη έσωσαν τις τράπεζες χωρίς να εξασφαλίσουν κάποιον τρόπο για να τις ελέγχουν. Η επιλογή τους ήταν να μεταφέρουν το βάρος του χρέους στην κοινωνία.

Όλα αυτά δείχνουν ότι τα νεοφιλελεύθερα δόγματα καταρρέουν αλλά οι κυρίαρχες δυνάμεις είναι ανίκανες να επινοήσουν εναλλακτικούς τρόπους αντίδραση. Νέες μορφές ολιγαρχίας υπονομεύουν τη δημοκρατία και τη λαϊκή κυριαρχία. Η ανάπτυξη του καπιταλισμού στις αναπτυσσόμενες χώρες στηρίχθηκε στο έλλειμμα δημοκρατία. Είναι πλέον σαφές πως ο καπιταλισμός στις δυτικές χώρες εξασφαλίζει την ηγεμονία του, εν πολλοίς με τη μεταφορά μεγάλου του κύκλου εργασιών του σε χώρες με έλλειμμα δημοκρατίας. Οι λύσεις που έχουν προταθεί για την αντιμετώπιση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης στην Ευρώπη, δεν είναι τίποτα περισσότερο από βραχυπρόθεσμα προγράμματα έκτακτης ανάγκης για τις χώρες της περιφέρειας που έχουν υποστεί τις μεγαλύτερες ζημιές. Μέχρι τώρα η παγκόσμια οικονομική κρίση αποκάλυψε την έλλειψη προοπτικής που είναι εγγενής στη νεοφιλελεύθερη πολιτική της απορρύθμισης, το Ευρωπαϊκό όχημα έχει ακινητοποιηθεί σε μια βαθιά κρίση νομιμοποίησης.

Η σοσιαλιστική επανάσταση μπορεί να επικρατήσει σε χώρες του μη αναπτυγμένου καπιταλισμού. Ο σοσιαλισμός μπορεί να οικοδομείται σε μια μόνο χώρα. Όμως το κρίσιμο σημείο για την οριστική νίκη του για το προχώρημα και την ολοκλήρωση αυτής της οικοδόμησης, είναι το κατά ποσό η επανάσταση περνάει στη ζώνη που η παραγωγική δύναμη της εργασίας είναι ασύγκριτα μεγαλύτερη, στις χώρες του αναπτυγμένου καπιταλισμού.

Η επανάσταση μπορεί να νικήσει σε μια χώρα του μη ανεπτυγμένου καπιταλισμού και να αποκτήσει επαναστατικό ορμητήριο και κέντρο για την επέκταση της σε χώρες της αναπτυγμένης καπιταλιστικής ζωής.

Μπαίνουμε σε μια νέα εποχή. Στην εποχή της οριστικής αναμέτρησης της εργατικής τάξης με τον καπιταλισμό, στην εποχή της τελικής νικηφόρας πορείας του εργατικού επαναστατικού κινήματος, έστω και να αυτό δεν είναι άμεσα φανερό σήμερα.