Η «Μουσική που αγγίζει το Τραγικό και το Θείο» – Αφιερωμένο στον Μίκη Θεοδωράκη

της Ελισάβετ Παπαγεωργίου*

Ίσως ελάχιστοι Έλληνες να γνωρίζουν ότι ο Μίκης Θεοδωράκης τον Ιούνιο 2018, βραβεύτηκε και τιμήθηκε από το εμβληματικό Πανεπιστήμιο «Μοzarteum», που φέρει το όνομα του μεγάλου κλασικού μουσικοσυνθέτη στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας, της γενέτειρας του W.A.Mozart.

Σε επίσημη αλλά και ιδιαίτερα συγκινητική τελετή το Πανεπιστήμιο του Salzburg στις 6.6.2018 απένειμε στον Μίκη Θεοδωράκη τον τίτλο του Επίτιμου Διδάκτορα της Φιλοσοφίας (Dr. phil. h. c.) «ως αναγνώριση του τεράστιου καλλιτεχνικού και πολιτικού του έργου στους άξονες »Διαχρονική μουσική και υπερεθνική αντίσταση», »αγώνας για τα ανθρώπινα δικαιώματα», »πολιτική παιδεία»».

Η απόφαση της Συγκλήτου αναφέρεται ιδιαίτερα στο «έργο ζωής του Μίκη Θεοδωράκη που μπορεί να ιδωθεί ως ένας υπερεθνικός αγώνας για την ελευθερία και την ειρήνη, ο οποίος δεν αντικατοπτρίζεται μόνο στην κοινωνική και πολιτική του δράση, αλλά και στο μουσικό του έργο»

Ήταν βαθιά συγκινημένος με την πρόσκληση και παρόλες τις απαγορευτικές συστάσεις των γιατρών να ταξιδέψει, διότι η υγειά του ήταν πολύ βεβαρημένη, εκείνος ακολουθήσε το δικό του «απαγορεύεται το απαγορεύεται» και ταξίδεψε στην χώρα του ομοϊδεάτη του Wolfang Amadeus Mozart που πέθανε όπως ο ίδιος ο Μίκης αναφέρει «τιμωρημένος γιατί αντιστάθηκε στο σύστημα και ήθελε να είναι ελεύθερος».

Ήταν το τελευταίο ταξίδι του Μίκη Θεοδωράκη στο εξωτερικό.

Μεγαλοφυείς δημιουργοί και ασυμβίβαστοι συνθέτες

Ο W. A. Mozart και ο Μίκης Θεοδωράκης υπήρξαν δυο μεγαλοφυείς δημιουργοί και ασυμβίβαστοι συνθέτες της ιστορίας ο καθένας στην δική του εποχή και στο δικό του κοινωνικό περιβάλλον.

Πάρα το διαφορετικό μουσικό ύφος υπήρχε βαθύτερη συγγένεια στο δημιουργικό πνεύμα των δυο συνθετών, πέτυχαν να προάγουν τον πνευματικό πολιτισμό και την παράδοση της πατρίδας τους και της εποχής τους με τον γνησιότερο τρόπο και ταυτόχρονα πέτυχαν πολύ υψηλό μουσικό ποιοτικό αποτέλεσμα. Και οι δυο είχαν ευρεία αποδοχή από το κοινό.

H μελωδική δύναμη της μουσικής και των δυο συνθετών που απλώθηκε και στην φωνητική και στην ορχηστρική τους μουσική κατέκτησε την ανθρωπότητα.

Σας παραθέτω απόσπασμα των όσων είπε ο Μίκης Θεοδωράκη στο Saltsburg για το Μότσαρτ.

«Μια από τις πλέον μαύρες στιγμές ντροπής για την ανθρώπινη κοινωνία ήταν όταν το καρότσι σκουπιδιών της Βιέννης χτυπούσε την πόρτα του νεκρού Μότσαρτ για να πάρει το άψυχο σώμα του και να το ρίξει στον λάκκο με τους ανώνυμους και άκληρους πολίτες μιας απάνθρωπης ζωής…

… συνέβη όταν ήμουν 12 χρονών να ακούσω αυτή την απίστευτη ιστορία, που μ’ έκανε να φοβηθώ τους ανθρώπους και να κλειστώ στο δωμάτιό μου, έως ότου έγινα πια έφηβος και όφειλα να αντιμετωπίσω τη ζωή και την κοινωνία κατάματα ..

… Σ’ αυτά τα χρόνια της μοναξιάς δεν είχα άλλη συντροφιά εκτός από το βιολί μου, γεγονός που με βοήθησε να ανακαλύψω μόνος μου την θεωρία και την αρμονία της μουσικής…

…Η περίπτωση του τέλους του Μότσαρτ έπαιξε βασικό ρόλο στη διαμόρφωση της ανατρεπτικής πλευράς του χαρακτήρα μου, σε βαθμό που θα έλεγα ότι όλες αυτές τις ετικέτες «αναρχικός», «αριστερός», «σοσιαλιστής», «κομμουνιστής» κλπ. και όλες αυτές τις θεωρίες τις συμψήφισα από τότε ως σήμερα σε μια λέξη: «αντιεξουσιαστής».

Γιατί όπως είπαμε, τι άλλο ήταν όλοι αυτοί οι φεουδάρχες και οι πρίγκιπες που μάζευαν στην αυλή τους τις μεγαλοφυΐες όπως τον Χάϋδν και τον Μότσαρτ, παρά μορφές μιας σκληρής και απάνθρωπης ζωής; Γιατί όλοι γνωρίζουμε, ότι ο Χάϋδν συγκαταλέγονταν στους υπηρέτες του πρίγκιπα που τον εργοδότουσε ενώ ο Μότσαρτ που θέλησε να ζήσει ανεξάρτητος, τιμωρήθηκε παραδειγματικά σε θάνατο από την πείνα και τις αρρώστιες.

….θα ήθελα να θέσω το ξεκίνημα της εποχής του Νέου Διαφωτισμού την μετατροπή των Βιομηχανιών Πολέμου σε Βιομηχανίες Ειρήνης. Καθώς και την προσήλωση στις μέγιστες ανθρώπινες αξίες όπως είναι η Ελευθερία, η Ειρήνη, η Ανεξαρτησία, η Δημοκρατία και η Κοινωνική Δικαιοσύνη.

Θα ήθελα να τελειώσω την ομιλία αυτή εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη μου στην τύχη μου που με αξίωσε να ζήσω αυτή την στιγμή της αναγόρευσής μου σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου του Salzburg, της πόλης του Μότσαρτ, και να ευχαριστήσω από καρδιάς την Σύγκλητο των Καθηγητών και τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου αυτού για την ύψιστη αυτή τιμή».

Σας ευχαριστώ.

Μίκης Θεοδωράκης
6.6.2018 

Το Requiem του Μozart στο Ηρώδειο

Με αφορμή τα παραπάνω αφιερώνεται η συναυλία στις 24 Σεπτεμβρίου στο Ηρώδειο με έργα Requiem σε Ρε ελάσσονα, K. 626, το αρ & Κοντσέρτο για πιάνο αρ. 20, K.466 με σολίστ την Τατιάνα Παπαγεωργίου στον Μίκη Θεοδωράκη.

Μια έκπληξη περιμένει το κοινό για τον τρόπο που θα τιμήσει Συμφωνική της Όπερας της Βαρσοβίας το μεγάλο Έλληνα συνθέτη.

Πληροφορίες Viva.gr 

Συντελεστές:

Συμφωνική Ορχήστρα της Εθνικής Πολωνικής Όπερας της Βαρσοβίας,
«Οrchestra of Polish National Opera» (Teatr Wielki – Opera Narodowa)
Διεύθυνση: Patrick Fοurnillier, Μαέστρος, Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Εθνικής Ορχήστρας της Όπερας της Πολωνίας Σόλιστ στο Requiem: Σοπράνο (υψίφωνος) Έλενα Κελεσίδη, Μezzo Σοπράνο (μεσόφωνος) Νεφέλη Κωτσέλη, Τενόρος Γιάννης Καλύβας, Βαθύφωνος Πέτρος Μαγουλάς. Συμμετέχουν:Xορωδία της ΕΡΤ (διεύθυνση: Μιχάλης Παπαπέτρου) & Χορωδία των Μουσικών Συνόλων του Δήμου Αθηναίων (διεύθυνση: Σταύρος Μπερής) Συμμετέχει Παιδική χορωδία Δήμου Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης

* Η Ελισάβετ Παπαγεωργίου είναι παραγωγός συμφωνικών συναυλιών