Του Σταύρου Φωτάκη
Από το έτος 2006 που συμπεριέλαβα στο πρώτο βιβλίο μου για το χωριό μου ό, τι βρήκα καταγραμμένο για τον Ιερομόναχο ήρωα Μητροφάνη δέχομαι συνεχώς επικρίσεις και σωρεία ύβρεων από μια και μόνο οικογένεια του χωριού, γιατί δεν έγραψα και «δεν τον βαφτίζω» με το επώνυμο Καλογεράκης. Και δεν έχω απολύτως κανένα πρόβλημα για το ποιό μπορεί να ήτανε το βαφτιστικό του όνομα και το επώνυμό του. Δεν είχα και δεν έχω επίσης καμιά επιθυμία για διαμάχη ή διαφωνία σχετικά με την οικογενειακή του ρίζα. Δεν είναι όμως δυνατόν μετά από τις τόσες αδιανόητες ύβρεις στο πρόσωπό μου, για τα τεκμηριωμένα γραφόμενά μου, τις οποίες επιστρέφω αυτούσιες στους υβριστές και τα συνεχιζόμενα επικριτικά σχόλια σε βάρος μου, να μην επαναλάβω πολύ συνοπτικά κάποια αδιαμφισβήτητα ντοκουμέντα, ώστε ο καθένας να βγάλει τα συμπεράσματά του.
Όπως έχω αναφέρει σε προηγούμενα γραφτά μου και έχω επικαλεστεί έγγραφα-ντοκουμέντα διακεκριμένων ιστορικών, για τον Αϊγιαννιώτη-Αμαριώτη Ιερομόναχο, ήρωα, καπετάν Μητροφάνη υπάρχουνε οι παρακάτω σημαντικές ιστορικές αναφορές : α) ο Γιατρός Γεώργιος Ανδρεδάκης, στα Ιστορικά Σημειώματα, …Ρέθυμνο 1926, σελ.16-19 αναφέρει : «ηρωϊκώτατος αρματωλός και αρχηγός» β) ο Γυμνασιάρχης Εμμ. Γ. Γενεράλις, Επετηρίς Εταιρείας Κρητικών Σπουδών Τόμος Δ΄ Αθήνα 1941, σ. 21 αναφέρει : «διακεκριμένος επ’ ανδρεία μοναχός» γ) ο Καθηγητής Πανεπιστημίου Νικόλαος. Β. Τωμαδάκης και Ανθούλα. Α. Παπαδάκη, Κρητικά Ιστορικά Έγγραφα (1821-1830) -Τόμος Πρώτος (1821-1824), Αθήνα 1974, σ. 379, 452-453, σε δύο έγγραφα αναφέρουν : «καπ» και «καπετάν». Υπόψιν ότι, άλλοι «καπετάν» αναφέρονται σε αντίστοιχα έγγραφα της ίδιας εποχής με το βαφτιστικό και επίθετό τους. και δ) ο Ιστορικός Ι. Δ. Μουρέλλος. Ιστορία της Κρήτης, Ηράκλειο 1931 σελ. 561 – 562 αναφέρει : «…που μόλις λίγοι πολεμιστές με τον Καλομενόπουλο το Μητροφάνη και το Θεοδωράκη τους συγκρατούσαν ώσπου να φθάσουν βοήθειες». Σε άλλες καταγραφές στο . ΚΡΗΤΗ. Το αφιέρωμα, Τόμος 12 Αθήνα 1985 Νομός Ρεθύμνης. Τοπικές ιστορίες σελίδα 27 νεότερων εξαίρετων καθηγητών ερευνητών (Πανουσόπουλος Σταύρος, Αντουράκης Γεώργιος., Κοντοσόπουλος Νικόλαος) αναφέρεται : «λησμονημένος ηρωϊκός αρματωλός». Όλες οι παραπάνω καταγραφές είναι λογικό να προήλθανε από προφορικές μαρτυρίες-παραδόσεις παλαιότερων Αϊγιαννιωτών της εποχής. Σε κανένα σημείο των καταγραφών αυτών δεν αναφέρεται βαφτιστικό όνομα ή επώνυμο του Μητροφάνη. Γιατί άραγε αν γνωρίζανε δεν αναφέρανε ή αποκρύψανε την οικογενειακή του ρίζα ;
Επιπλέον, ο Γεώργιος Κ. Φωτάκης, (1923-2011) τέως Υπαρχηγός της Αστυνομίας, Πτυχιούχος Νομικής με άδεια εξασκήσεως της δικηγορίας, ερευνητής-συγγραφέας, καταγόμενος από τη μητέρα του Γαρεφαλίτσα το γένος Καλογεράκη (1902-1996), από τον Άγιο Ιωάννη, αναφέρει σημαντικά σχετικά στοιχεία σε χειρόγραφα κείμενά του που περιλαμβάνονται στο βιβλίο μου με τίτλο : Στη βορεινάδα μιας κορφής….. Ρέθυμνο 2015, σελίδες 201, 196-200 και 206 : α) Στη σελίδα 201 στο με ημερομηνία 20-4-2010 χειρόγραφό του αναφέρει : «Δια τον Μητροφάνην δεν έχω ακούσει τίποτα ούτε από την μητέρα μου, ούτε από κανέναν άλλο συγγενή μου (εννοείται Καλογεράκη). Αν ήτο συγγενής του Εμμανουήλ Καλογεράκη το επίθετό του (Μητροφάνη) θα ήτο Μαυρογιαννάκης, διότι και ο Καλογεράκης ελέγετο έτσι». β) Στη σελίδα 196-200 σε άλλο χειρόγραφο κείμενό του αναφέρει : «ΚΑΛΟΓΕΡΆΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Η μητέρα του ήτο από την Νίθαυριν. Η σύζυγός του ήτο από το Άνω Μέρος και ελέγετο ΕΛΕΝΗ. ……….. Το επώνυμον του ήτο Μαυρογιαννάκης. Έφυγεν από τον Άγιον Ιωάννην και επήγεν εις Μονήν Ασωμάτων δια να γίνη καλόγηρος. Ήτο παιδί τότε και οι Μοναχοί τον εκακομεταχειρίζοντο. Λέγεται ότι πολλές φορές τον έδερναν και αναγκάστηκε να φύγη από το Μοναστήρι. Μάλιστα έλεγεν : «κάθωμαι στον Άϊ Γιάννη κάνουσί μου ένα αλάϊ (ξυλοφόρτωμα) – πάω εις τον Ασώματο κάνουσί μου άλλο αλάϊ.- νάτου απού θα καλογερέψη». Το γεγονός ότι ήθελε να γίνη καλόγηρος τον έλεγαν : «το καλογεράκι (ήτο παιδί τότε) – το καλογεράκι» και επήρε το επώνυμο ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΗΣ.» και γ) Στη σελίδα 206 επισυνάπτεται ιδιόχειρο σχεδιάγραμμα σχετικό με το γενεαλογικό των αδελφών Μαυρογιαννάκη Στυλιανού, Μαυρογιαννάκη Γεωργίου και Μαυρογιαννακη (Καλογεράκη) Εμμανουήλ που συνέταξε ο ίδιος Γεώργιος Φωτάκης από πληροφορίες που, όπως αναγράφει, του έδωσαν οι : Στυλιανός Καλογεράκης-Γαρεφαλίτσα Φωτάκη-Μαρία Καπαρού-Ελένη Καλογεράκη. Γιατί άραγε και ο Γεώργιος Φωτάκης με τη διαύγεια πνεύματος που είχε ως το τέλος της ζωής του και η μητέρα του Γαρεφαλίτσα (το γένος Καλογεράκη) δεν είχανε ακούσει τίποτα για τον ήρωα Μητροφάνη ;
Με αυτά τα δεδομένα και εφόσον δεν υπήρχε καμιά άλλη σοβαρή ιστορική καταγραφή μέχρι το έτος 2006 δηλαδή 180 περίπου χρόνια από το θάνατο του Μητροφάνη αναφέρω ότι από τις έρευνές μου, δεν προέκυψε το βαπτιστικό όνομα και το επώνυμο του Μητροφάνη ή κάποιο άλλο στοιχείο, που να οδηγεί στην οικογένεια που έχει τη ρίζα.
Από δύο δημοσιεύσεις του συγχωριανού ιατρού Κυριάκου Σ. Καλογεράκη προκύπτουνε τα παρακάτω : α) Δημοσίευμα στην εφημερίδα Αμαριώτικη Φωνή Μάρτιος-Απρίλιος του 1989 δηλαδή 160 χρόνια από το θάνατο του Μητροφάνη αναφέρει : : … ο Μητροφάνης σκότωσε τον Εσπέχη Αλή και καταλήγει : Η παράδοση αναφέρει ότι το επίθετό του ήτο ΜΑΥΡΟΠΑΤΕΡΟΣ από την Ανώπολη Σφακίων στην καταγωγή, έκτοτε δε τα αδέρφια του και οι απόγονοί τους πήραν το επίθετο «Καλογεράκης» από τον ήρωα «καλόγερο» ΜΗΤΡΟΦΑΝΗ. και β) Σε άλλο δημοσίευμα του ιδίου στα Ρεθεμνιώτικα Νέα στις 13 Μαϊου του 2010 σελ 8 αναφέρει : Ο Μητροφάνης γεννήθηκε στο χωριό Άγιος Ιωάννης… Από την παράδοση το επίθετό ήταν ΜΑΥΡΟΓΕΝΗΣ, με προέλευση από τα Σφακιά…. Οι απόγονοί του φέρουν το επίθετο Καλογεράκη από τον καλόγερο Μητροφάνη… Και συνεχίζει, … ο Μηητροφάνης ήταν Χαϊνης… και σκότωσε τον σπαχή Ντελή Αχμέτ…
Ερωτήματα :
Ποιό ήτανε τελικά το επώνυμο του ήρωα Μητροφάνη σύμφωνα με τα παραπάνω δημοσιεύματα Μαυροπάτερος ή Μαυρογένης ;.
Ποιόν σκότωσε ο ήρωας Μητροφάνης τον Εσπέχη Αλή ή τον σπαχή Ντελή Αχμέτ ;
Γιατί άραγε οι παραπάνω δύο διαφορετικές παραδόσεις δεν είχανε δημοσιοποιηθεί 160 χρόνια από τον θάνατο του ήρωα Μητροφάνη ;
Επισημαίνω επίσης τρεις παρατηρήσεις που έχουνε σχέση με πρόσφατες δημοσιοποιημένες μαρτυρίες του συγχωριανού εκπαιδευτικού Ιωάννη Σ Καλογεράκη : α) Σε ανάρτησή του (31-1-2005) στο διαδίκτυο (www.amariotes.com), αναφέρει : «Το χωριό Άγ. Ιωάννης είναι ιδιαίτερη πατρίδα του λησμονημένου ηρωϊκού χαϊνη (αρματωλού) Μητροφάνη, ο οποίος για να σωθεί από τους γενίτσαρους έγινε καλόγερος στη Μονή Ασωμάτων, χωρίς όμως ποτέ να εγκαταλείψει τα όπλα του» και απολύτως τίποτε άλλο. β) Ο Λευτέρης Κρυοβρυσανάκης, συνταξιούχος εκπαιδευτικός, συγγραφέας, δημοσιογράφος, ερευνητής, στο με ημερομηνία 24-1-2014 άρθρο του, στην Εφημερίδα ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ, σελίς 6, με τίτλο : ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΧΩΡΙΟ ΠΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ, αναφέρει : Αυτό το μαρτυρικό θάνατο είχε ο ένδοξος αρχηγός του Αμαρίου ο Μητροφάνης (μάλλον Μαυρογιαννάκης το επίθετο, σήμερα υπάρχει στην Καλλιθέα Ρεθύμνου οδός Ιερομονάχου Μητροφάνη). Στις πηγές αναφέρει : Πολύτιμη βοήθεια και υλικό από το συνταξιούχο δάσκαλο Γιάννη Καλογεράκη και γ) .Η ονοματοθεσία στην Καλλιθέα Ρεθύμνου και η πινακίδα που έχει τοποθετηθεί σε αδιέξοδο οδού αναφέρει : ΟΔΟΣ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΜΗΤΡΟΦΑΝΗ και τίποτε άλλο. Δεν ανέφερε λοιπόν ποτέ επώνυμο του ήρωα Μητροφάνη. Γιατί άραγε αυτές οι πρόσφατες δημοσιοποιημένες μαρτυρίες του δεν είχανε δημοσιοποιηθεί νωρίτερα, αλλά σχεδόν 200 χρόνια από τον θάνατο του ήρωα Μητροφάνη ;
Και μια ακόμη παρατήρηση : Στο Βραβείο της εκκλησίας Αγίου Ιωάννου 28 σελίδων, στη σελίδα 3 αναφέρεται : Ακριβές Αντίγραφον εκ του παλαιού βραβείου με χρονολογίαν 1886, την οποία έκανε ο Γραφεύς Ιεροδιάκονος της Ι. Μονής Ασωμάτων Γεράσιμος Ζωϊδάκης στις 29 Νοεμβρίου του 1921 και στη σελίδα 4 αναφέρεται : Ακριβές Αντιγραφή εκ του Κώδικος της Ιεράς Μονής Ασωμάτων και τέλος μόνο στη σελίδα 10 αναφέρεται το όνομα «Μητροφάνους» σκέτο. Γιατί άραγε δεν αναφέρεται θρησκευτική ιδιότητα του ήρωα Μητροφάνη, όπως συμβαίνει με άλλα καταγραμμένα πρόσωπα, γιατί δεν συμπληρώθηκε και γιατί δεν επαναλαμβάνεται το όνομά του και σε άλλες σελίδες όπως συμβαίνει με άλλα καταγραμμένα πρόσωπα στο εν λόγω Βραβείο ;
Και άλλα γενικότερα ερωτήματα :
Γιατί άραγε κατηγορήθηκε ο ήρωας Μητροφάνης ότι πήρε ένα μουλάρι από τη Μονή Ασωμάτων, όπως αναφέρει ο ίδιος στην επιστολή του στις 13 Αυγούστου 1823 την οποία παρουσιάζει ο Καθηγητής Πανεπιστημίου Νικόλαος. Β. Τωμαδάκης ;
Γιατί δεν ενδιαφέρθηκε κανείς Καλογεράκης να γραφτεί το όνομα του ήρωα Μητροφάνη στο Μνημείο Πεσόντων Αϊγιαννιωτών, τα αποκαλυπτήρια του οποίου γίνανε, το έτος 1995, στην πλατεία του χωριού ;
Γιατί οι ελάχιστοι που επικροτούνε τους υβριστές μου δεν εφέρανε κι εκείνοι στη δημοσιότητα τις όποιες μαρτυρίες-παραδόσεις τους τόσα χρόνια ;
Ποιά ήτανε άραγε τα σοβαρά στοιχεία που λάβανε υπόψη τους οι «ειδικοί ιστορικοί» της επιτροπής Ελλάδα 2021 και προσάψανε επώνυμο στον ήρωα Μητροφάνη, 200 χρόνια μετά το θάνατό του ;
Μα και οι ιστορικοί Βασ. Ψιλάκης (1829-1918), στο έργο του Ιστορία της Κρήτης τ. Γ’ σ.196-198 και Ι. Μουρέλος (1886- 1963) στο έργο του, Ιστορία της Κρήτης σελ. 289, δεν αναφέρουνε κανένα συσχετισμό του Καλογερογιάννη της Σαμαριάς με άλλους Καλογερήδες απογόνους.
Και για να τελειώνομε, εάν κάποιος αμφισβητεί τις πηγές και τα παραπάνω γραφόμενά μου ή έχει άλλα αξιόπιστα έγγραφα ντοκουμέντα ας τα παρουσιάσει με επιχειρήματα και όχι με ύβρεις:
Η προσωπικότητα, η δράση και η φήμη του Μητροφάνη ήτανε τόσο μεγάλη και αρκούσε, ώστε η ιστορία θέλησε να τον διατηρήσει μόνο με το όνομα «Μητροφάνης». Ήρωας θεωρείται εκείνος που θυσιάζεται για ένα σκοπό, για μια ιδέα, για το έθνος, για τον τόπο του και μόνο.
Εκτιμώ ότι όλοι μαζί μπορούμε, να αναδείξομε την προσωπικότητα του ήρωα Μητροφάνη, ως άξιο τέκνο του χωριού μας. Αυτό είναι το σημαντικότερο σήμερα με ουσία και αξία.
ΥΓ) Όλες οι πηγές πληροφοριών αναφέρονται μέσα στο κείμενο και δεν κρίνω σκόπιμο να τις αναφέρω ξανά.
Μάρτιος 15 του 2024