Η «παράξενη» περίπτωση του λαού της Γάζας

Του Γιώργου Ρήγα

Αν κοιτάξει κανείς ψυχρά την κατάσταση μετά το πέρας 14 μηνών από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου διαπιστώνει πως το Ισραήλ έχει νικήσει. Παρά το διεθνές ένταλμα σύλληψης εναντίον του, ο Νετανιάχου παραμένει πρωθυπουργός και βγάζει διαγγέλματα νίκης από την κορυφή του όρους Ερμών στη Συρία. Την ίδια στιγμή Χεζμπολλάχ, Χαμάς, Ιράν, Συρία είδαν σημαντικές απώλειες και τις ηγεσίες τους να αποκεφαλίζονται. Και όμως μέσα σε αυτή την κατάσταση ο λαός της Γάζας, και παρά το γεγονός ότι έχει δεχθεί την πιο σφοδρή επίθεση και καταστροφή από το Ισραήλ επιμένει να μη σηκώνει λευκή σημαία και να μη σύρεται σε άνευ όρων παράδοση. Δίχως άλλο το «παράξενο» αυτό φαινόμενο χρήζει περισσότερης προσοχής και έρευνας.

Ο συγγραφέας Norman Filkenstein που έχει μελετήσει όσο λίγοι την ιστορία της περιοχής γενικά και της Γάζας ειδικά είχε αναφερθεί στον Γιάχια Σινουάρ λίγο πριν το θάνατο του και λίγο μετά τη δολοφονία του Νασράλα στο Λίβανο. Ο Filkenstein, που έτρεφε μεγάλο σεβασμό για την ηγέτη της Χεζμπολλάχ, αξιολόγησε πολύ αυστηρά το Σινουάρ στη βάση ότι ο τελευταίος είχε περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στις ισραηλινές φυλακές ή στον αποκλεισμένο θύλακα της Γάζας και επομένως δεν ήξερε καλά τον κόσμο. Σε αυτό το πλαίσιο, τον θεωρούσε μη ικανό να αντιληφθεί τις λεπτές ισορροπίες της γεωπολιτικής. Με άλλα λόγια, εμμέσως πλην σαφώς τον κατέκρινε για τη σύλληψη και την εκτέλεση του σχεδίου που άλλαξε ριζικά τη Μέση Ανατολή. Εκ των υστέρων, και βλέποντας την τακτική επικράτηση του Ισραήλ στα διάφορα μέτωπα, ο Filkenstein φαίνεται να δικαιώνεται στην κρίση του. Και λέω φαίνεται γιατί ξεχνάμε μια εξαιρετικά βασική παράμετρο.

Ο Σινουάρ όντως πέρασε όλη του την ενήλικη ζωή στην παρανομία, στις φυλακές και στην αποκλεισμένη Γάζα. Ο Σινουάρ μπορεί να μην καταλάβαινε τον κόσμο πέρα από το φράχτη, ούτε καν τους άλλους αραβικούς και μουσουλμανικούς λαούς, αλλά μάλλον ήξερε καλύτερα από τους περισσότερους τις ποιότητες του πληθυσμού που ζούσε στα στενά όρια της Λωρίδας της Γάζας. Τόσο αυτός, όσο και εκείνοι που ενεπλάκησαν στη σχεδίαση και εκτέλεσης της «Πλημμυρίδας του Αλ-Άκσα» καταλάβαιναν το υψηλό ρίσκο. Αν μη τι άλλο καταλάβαιναν πως το ενδεχόμενο να αντιδράσει το Ισραήλ με ανελέητους βομβαρδισμούς και χερσαία επέμβαση, ήταν πολύ σοβαρό. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο ο έλεγχος της περιοχής de facto χανόταν από την ηγεσία που ασκούσε την εξουσία με όρους Max Weber, δηλαδή με όρους μονοπώλιου κρατικής βίας εντός συγκεκριμένης περιοχής.

Από ένα σημείο και μετά τα πάντα θα πέρναγαν στη βάση της κοινότητας που θα έπρεπε να επιλέξει μεταξύ της υποταγής και της ζωής σε αδιανόητα σκληρές συνθήκες που θα περιλάμβαναν την κόλαση του Δάντη επί της γης. Σε περίπτωση που κάποιος βρίσκει την παραπάνω περιγραφή υπερβολική δεν έχει παρά να περιηγηθεί σε κάποια από τις δεκάδες εκθέσεις διεθνών οργανισμών για να αντιληφθεί ότι η περιγραφή μου είναι μάλλον επιεικής. Και σε αυτό το σημείο, η μόνιμη επωδός των απολογητών του Ισραήλ διεθνώς είναι μία: «Παραδοθείτε και απελευθερώστε τους ομήρους». Πέρα από το σουρεαλισμό και την (μη) ηθική που αποπνέει το παραπάνω ψευδοεπιχείρημα υπάρχει σε αυτό μια άβολη, για όσους το χρησιμοποιούν, αλήθεια. Το γεγονός ότι οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα επιμένουν να εμφορούνται από το πνεύμα του Λεωνίδα.

Καμία κοινωνία στον κόσμο δεν είναι ομοιογενής και επομένως είναι αυτονόητο ότι και στη Γάζα υπάρχουν διαφορετικές απόψεις και προσεγγίσεις. Εννοείται ότι υπάρχουν και εγκληματικά στοιχεία, άνθρωποι που θέλουν να συνεργαστούν με το Ισραήλ, ή στο τέλος της ημέρας αρκετοί που έχουν σοβαρά θέματα με την εξουσία της Χαμάς την οποία θεωρούν υπεύθυνη για ότι τους συμβαίνει. Όμως το ότι μετά από 14 μήνες απόλυτης καταστροφής και θανάτου οι παραπάνω τάσεις δεν έχουν γίνει πλειοψηφικές ή έστω δεν έχουν ενσωματωθεί σε ένα ισχυρό αντίπαλο πολιτικό δέος δείχνει κάτι για τη μέση νοοτροπία που επικρατεί στον αποκλεισμένο θύλακα. Και αυτό γιατί είναι παραπάνω από σαφές πως η έλλειψη έκφρασης τέτοιων τάσεων δεν μπορεί να αποδοθεί στην καταπίεση της αστυνομίας της Χαμάς καθώς εδώ και πολλούς μήνες η ίδια η απόπειρα επιβολής τάξης αντιμετωπίζεται ως εχθρική ενέργεια από τις ισραηλινές δυνάμεις.

Αυτό που πιθανότατα εξηγεί την παραδοξότητα της συμπεριφοράς του λαού της Γάζας είναι ο συνδυασμός της έννοιας του «σουμούντ», δηλαδή της επιμονής, με το γνωστό γνωμικό «ο βρεγμένος τη βροχή δεν τη φοβάται». Οι κάτοικοι της Γάζας, τους οποίους ο Σινουάρ ήξερε πολύ καλά, είναι στην πλειοψηφία τους νέοι που έχουν ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους σε αυτή την υπαίθρια φυλακή. Εξαιτίας της πολιτικής του Ισραήλ μετά το 2007, έχουν εκπαιδευτεί στις στερήσεις και τους βομβαρδισμούς. Επιπλέον έχουν μεγαλώσει μαθαίνοντας λεπτομέρειες για τα αίτια που τους οδήγησε σε αυτή την κατάσταση και έχουν μάθει τι συνεπάγεται η εγκατάλειψη της γης τους. Μονάχα έτσι εξηγείται ο σχετικά μικρός αριθμός εκείνων που μετά την 7η Οκτωβρίου 2023 επέλεξαν να φύγουν από τη Γάζα για την Αίγυπτο. Με τον ίδιο τρόπο εξηγείται γιατί ένας μεγάλος αριθμός επέλεξε να μη φύγει από τη Βόρεια Γάζα για το Νότο παρά τις συνεχείς εκκλήσεις του Ισραήλ στην αρχή της σύγκρουσης και παρά τις αδιανόητες συνθήκες στις οποίες θα έπρεπε να επιβιώσουν τους επόμενους μήνες όσοι δεν έφυγαν.

Με άλλα λόγια δεν είδαμε κατάρρευση του κοινωνικού ιστού και παρά τις συνεχείς δολοφονίες αμάχων και μελών της πολιτικής προστασίας η κοινότητα της Γάζας επιμένει να αντιστέκεται ειρηνικά με την έννοια ότι οι εκτοπισμένοι λειτουργούν συλλογικά και, ελλείψει άλλης απασχόλησης, όσοι είναι ικανοί γίνονται διασώστες, νοσηλευτές, χτίστες, ράφτες, οργανωτές συσσιτίων και ότι άλλο μπορεί να βοηθήσει την κοινότητα να επιβιώσει λίγο ακόμα. Και ναι φυσικά πολλοί στρατολογούνται από τη Χαμάς και τις άλλες οργανώσεις για να συμμετέχουν σε έναν τελείως άνισο αγώνα που για τους ίδιους είναι καθαρτήριο.

Έχει λογική η αντίδραση των κατοίκων της Γάζας; Για τα δικά μας δεδομένα φυσικά και όχι. Σε μεγάλο βαθμό οι Παλαιστίνιοι βοηθούνται από το νεαρό της ηλικίας τους καθώς όσο πιο νέος είναι κάποιος, τόσο πιο εύκολα προσαρμόζεται σε μία δυσχερή κατάσταση. Επίσης βοηθά το γεγονός πως ότι ζουν το βιώνουν συλλογικά και όχι ατομικά. Όσο ο ένας βρίσκεται δίπλα στον άλλο, η πτώση και η κατάρρευση καθίσταται πιο δύσκολη, όπως ακριβώς συνέβη στο Άουσβιτς όπου δε σημειώθηκε ποτέ έκρηξη αυτοκτονιών. Επίσης βοηθά το γεγονός πως οι άνθρωποι εκεί, καθώς τρέχουν από το ένα μακελειό στο άλλο, καθώς επιδιώκουν τη σωτηρία από τις βόμβες, την πείνα, τις αρρώστιες και τους σαδιστές Ισραηλινούς στρατιώτες, δεν έχουν χρόνο να αναλογιστούν και να διαχειριστούν το τι τους συμβαίνει. Το μόνο που έχει σημασία είναι η επίτευξη της δύσκολης αποστολής να κρατηθούν στη ζωή μέχρι να ξημερώσει ξανά.

Μήπως τελικά έχει βάση η ρήση που αποδίδεται στο διάσημο σεφ Bourdain (1956-2018) «ότι τα πάντα πια κατασκευάζονται στη Κίνα, εκτός από τη γενναιότητα που φτιάχνεται στην Παλαιστίνη»; Μάλλον δεν υπάρχει καμία μεταφυσική εξήγηση. Οι Παλαιστίνιοι δεν έπεσαν σε καμία χύτρα με μαζικό ζωμό που τους έκανε όλους Ράμπο. Οι Παλαιστίνιοι γενικά, και οι κάτοικοι της Γάζας ειδικά είναι το αποτέλεσμα των εξαιρετικών συνθηκών που επέβαλλε πάνω τους η ισραηλινή κατοχή η οποία είναι με το παραπάνω σε θέση να φθείρει και να σκοτώσει τη σάρκα τους, αλλά δεν μπορεί να νικήσει το πνεύμα τους.

Σε λίγες μέρες είναι πιθανό να δούμε μια συμφωνία για εκεχειρία και κατάπαυση του πυρός. Κάποιοι θα το περιγράψουν σαν μία ακόμα νίκη του Νετανιάχου αλλά δεν θα είναι έτσι και αυτό γιατί η αντίσταση των κατοίκων της Γάζας για πάνω από 14 μήνες δεν μπορεί να παραγραφεί από κανένα.

thepressproject.gr

"google ad"