Η Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας έγινε η πρώτη Ηθική Τράπεζα στην Ελλάδα! Toυ Ανδρέα Ρουμελιώτη
Ήρθε η ώρα και για την Ελλάδα να δημιουργηθούν Ηθικές Τράπεζες των κινημάτων σαν την Ιταλική Banca Etica και την Βραζιλιάνικη Banco Palmas που το 2008 πήρε το βραβείο Αναπτυξιακών Στόχων της χιλιετίας απ’ τον ΟΗΕ.
Η Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας ανακοίνωσε κατά τη διάρκεια του Φόρουμ Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας 2015, την ένταξή της στηνΕυρωπαϊκή Ομοσπονδία Ηθικών και Εναλλακτικών Τραπεζών (FEBEA), ως πρώτο μέλος από την Ελλάδα, γεγονός που την καθιστά και την πρώτη Ηθική Τράπεζα στην χώρα μας.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση Ηθικών και Εναλλακτικών Τραπεζών (FEBEA), ο ρόλος μιας Ηθικής Τράπεζας είναι να εργάζεται για το κοινό καλό.
Μέσω των δραστηριοτήτων της προωθεί την κοινωνική ενσωμάτωση, τη βιώσιμη ανάπτυξη, την ανάπτυξη της Κοινωνικής Οικονομίας και τηςΚοινωνικής Επιχειρηματικότητας.
Οι Ηθικές Τράπεζες είναι τράπεζες που αντιλαμβάνονται την τραπεζική ως μια συνεχή και συνειδητή διαδικασία κατεύθυνσης του χρήματος εκεί που πραγματικά χρειάζεται.
Η συμβολή τους στον δημόσιο διάλογο για την σημασία και το ρόλο του χρήματος, όπως και των αδυναμιών της οικονομίας, είναι καίρια.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση Ηθικών και Εναλλακτικών Τραπεζών (FEBEA) είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ενώνει κάτω από την ομπρέλα του χρηματοοικονομικά και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που έχουν ως στόχο την χρηματοδότηση της κοινωνικής και αλληλεγγυο-κεντρικής οικονομίας.
Επίσης, η FEBEA στοχεύει στην δημιουργία χρηματοοικονομικών εργαλείων που θα στηρίξουν τις Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες και θα ενδυναμώσουν την ανάπτυξη νέων πρωτοβουλιών στον τομέα της Εναλλακτικής Χρηματοοικονομικής.
Στο πλαίσιο της στρατηγικής της πορείας για την ανάπτυξη της Κοινωνικής Οικονομίας και των επιχειρήσεων της, έχει αποδείξει με τον ενεργό ρόλο της, στο Δίκτυο Στήριξης Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας (Social Entrepreneurhsip Supporting Network – SES Net), ένα από τα 22 Ευρωπαϊκά πιλοτικά προγράμματα για ανάπτυξη εργαλείων Κοινωνικής Χρηματοοικονομικής (Social Finance), ότι η ένταξη στην FEBEA δείχνει το δρόμο προς ένα μοντέλο τραπεζικής και υπηρεσιών πιο κοντά στην κοινωνία.
Oι Χρονοτράπεζες και οι Ηθικοί τραπεζίτες…
Οι τράπεζες χρόνου είναι δίκτυα ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών που στηρίζεται από το δικό του εσωτερικό “νόμισμα-χρόνο” ή “νόμισμα-εργασία”. Κάθε μέλος της χρονοτράπεζας μπαίνει στο ηλεκτρονικό δίκτυο και δηλώνει το είδος της υπηρεσίας που έχει τη δυνατότητα να προσφέρει και το χρόνο που μπορεί να απασχοληθεί.
"google ad"
Κάθε ώρα εργασίας «αμείβεται» το ίδιο. Η νταντά αμείβεται όσο και ο γιατρός. Μία ώρα μαθήματος Ισπανικών εξισώνεται με μία ώρα φροντίδας των παιδιών. Θες να χωρίσεις με τον άντρα σου αλλά δεν μπορείς να πληρώσεις τον δικηγόρο; Κανένα πρόβλημα! Αυτός σου βγάζει το διαζύγιο και εσύ του καθαρίζεις για ένα μήνα το σπίτι. Δηλαδή, στους λογαριασμούς του κάθε μέλους καταγράφονται οι ώρες που εργάστηκε και επομένως οι ώρες που του αναλογούν προκειμένου να λάβει κάποιο προϊόν ή υπηρεσία από ένα άλλο μέλος.
Οι τράπεζες χρόνου αξιοποιούν τους εθελοντές και βοηθάνε να στηριχθούν οικογένειες με οικονομικά προβλήματα. Ενεργές τράπεζες χρόνου λειτουργούν σήμερα σε περισσότερες από 26 χώρες, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Μεγάλη Βρετανία, οι χώρες της Λατινικής Αμερικής, η Ιταλία αλλά και η Ελλάδα.
Ηθικοί τραπεζίτες
Εκτός από τις τράπεζες που ενδιαφέρονται μόνο για το κέρδος, υπάρχουν και οι λεγόμενες “ηθικές τράπεζες”, που έχουν διαμορφώσει ένα κοινωνικό, περιβαλλοντικό προφίλ και υποστηρίζουν ότι επενδύουν με όρους κοινωνικής ευθύνης.
Ολες οι τράπεζες ενδιαφέρονται να φιλοτεχνήσουν ανάλογο προφίλ. Από τις πιο γνωστές αυτού του χώρου είναι οι Triodos και GLS.
Η GLS υποστηρίζει πολιτισμικές, κοινωνικές και οικολογικές πρωτοβουλίες. Δίνει χαμηλότοκα δάνεια σε αυτοδιοικούμενα σχολεία, θεραπευτήρια, βιολογικές καλλιέργειες, σε κοινόβια και ανέργους.
Από την άλλη υπάρχει και η Charity Bank, η οποία χρηματοδοτεί κι εκείνους που οι συμβατικές τράπεζες δεν τολμούν, λόγω υψηλού ρίσκου.
Δεκάδες είναι τα παραδείγματα των εναλλακτικών τραπεζών που λειτουργούν στην Ευρώπη.
Η ιδέα ωστόσο δεν είναι και τόσο καινούργια. Το 19ο αιώνα στη Γαλλία ιδρύεται η πρωτοποριακή συνεργατική τράπεζα Credit Cooperatif, που βασίζεται στην αλληλέγγυα χρηματοδότηση και είναι από τις πλέον ανεπτυγμένες σήμερα.
Στην Ισπανία, την Colonya-Caixa Polenca άνοιξε το 1880 ο δικηγόρος και παιδαγωγός Γκιλιέμ Σιφρ, που ανάμεσα σε άλλες δραστηριότητες για την κοινωνική προαγωγή της πόλης του θεμελίωσε και το Ιδρυμα Ελεύθερης (δωρεάν) Παιδείας.
Το 1923 έξι μη κυβερνητικοί οργανισμοί κοινωνικής πρόνοιας (Ενωση Πρόνοιας Εργατών, Γερμανικός Ερυθρός Σταυρός, Ενωση Κάριτας, υπηρεσίες πρόνοιας τόσο της Προτεσταντικής Εκκλησίας όσο και των Εβραίων, Ενωση Ανεξάρτητων Φιλανθρωπικών Ιδρυμάτων) δημιουργούν την Bank Fur Sozialwirtschaft στη Γερμανία, η οποία χρηματοδοτεί υπηρεσίες κυρίως στον τομέα της υγείας.
Η παγκοσμίως γνωστότερη «ηθική τράπεζα» είναι η Grameen Bank στο Μπανγκλαντές ή «Τράπεζα των Φτωχών», που ιδρύθηκε το 1983 από τον Muhammed Yunus, που γι’ αυτό τιμήθηκε με Νομπέλ Ειρήνης το 2006. Στην Ευρώπη λειτουργούν πολλές «πράσινες», «ηθικές» ή «συνεταιριστικές» τράπεζες, που χορηγούν μικροπιστώσεις, χωρίς όμως, όπως δηλώνουν, «να κάνουν φιλανθρωπία». Ωστόσο, όχι μόνο δεν έχουν πληγεί από την οικονομική κρίση, αλλά πολλαπλασίασαν τον τζίρο τους κατά 30% από τον περασμένο Οκτώβριο. Παράλληλα, η Banca Etica, η Nef και η Triodos συνεργάζονται, ώστε το 2010 να ιδρυθεί μια Ευρωπαϊκή Ηθική Τράπεζα. Ενδεικτικά:
ΤRΙΟDΟS BANK – Ολλανδία. Τον Ιούνιο κέρδισε τον τίτλο που απένειμαν οι Financial Times «the most sustainable bank of the year». Εχει υποκαταστήματα στην Αγγλία, την Ισπανία και το Βέλγιο. Μεταξύ των δανειοληπτών είναι και η Αγροπεριβαλλοντική Ομάδα Βιοκαλλιεργητών Δυτικής Ελλάδος, τα προϊόντα της οποίας προωθεί σε αγορές της Κεντρικής Ευρώπης.
ΑSΝ – Ολλανδία. Ιδρύθηκε το 1961 από το μεγαλύτερο συνδικάτο στην Ολλανδία. Προτεραιότητές της, η κοινωνική και πολιτική δικαιοσύνη. Ο αριθμός των πελατών συνεχώς αυξάνεται: 2005 – 264.000, 2008 – 420.000.
ABS (Alternativ Bank Swiss) – Ελβετία. Ιδρύθηκε το 1990 ως απάντηση στο σκάνδαλο με καταθέσεις δικτατορικών καθεστώτων σε ελβετικές τράπεζες. Δανειοδοτεί κυρίως βιοκαλλιεργητές, επενδυτές, ΑΠΕ και οργανώσεις κοινωνικού, οικολογικού ή πολιτιστικού χαρακτήρα. «Οταν υπάρχει δυσκολία στην αποπληρωμή, αναζητούμε μια λύση προσαρμοσμένη στις δυνατότητες του κάθε πελάτη», λέει στην «Κ» ο κ. Bruno Bisang, στέλεχός της.
Νef (Nouvelle economie fratenelle) – Γαλλία. Λειτουργεί από το 1988. «Το κατάστημά μας βρισκόταν στην επαρχία της Γαλλίας και μόλις τα τελευταία δέκα χρόνια μεταφέρθηκε στη Λυών και άλλες πόλεις», λέει στην «Κ» ο πρόεδρος, κ. Jacky Blanc. Η Nef δίνει πίστωση κυρίως σε συνεταιρισμούς και ΜΚΟ.
Banca Etica
Η «Ηθική Τράπεζα» (Banca Etica), ιταλικής εμπνεύσεως, δεν είναι μια τράπεζα σαν όλες τις άλλες, όπως άλλωστε υποδηλώνει και το όνομά της. Είναι ένα εναλλακτικό τραπεζικό ίδρυμα, μια «αντι-τράπεζα», όπως αποκαλείται στη γενέτειρά της την Πάδοβα, που λειτουργεί με όρους κοινωνικής ευαισθησίας και όχι αναλγησίας…
Μάλιστα, την ώρα που πολυεθνικοί κολοσσοί αντιμετωπίζουν τη σοβαρότερη κρίση μετά το κραχ του 1929, η εν λόγω τράπεζα βγαίνει όχι μόνο αλώβητη αλλά και ενισχυμένη. Η Banca Etica με 27.000 μετόχους (εκ των οποίων οι 4.000 είναι νομικά πρόσωπα) παρέχει όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες των γνωστών εμπορικών τραπεζών. Με τη διαφορά ότι το μοντέλο λειτουργίας της δεν στοχεύει στη μεγιστοποίηση του δικού της κέρδους, αλλά στην ανάπτυξη υγιών επενδύσεων με γνώμονα την κοινωνική ευθύνη, την αλληλεγγύη, την προστασία του περιβάλλοντος. Εξ ου και συμπληρωματικά αποκαλείται και «Πράσινη Τράπεζα». Οι δραστηριότητές της επικεντρώνονται αποκλειστικά στην πραγματική οικονομία και όχι στη χρηματιστηριακή, ενώ οι μόνοι τίτλοι στους οποίους έχει επενδύσει είναι κρατικά ομόλογα.
Αύξηση καταθέσεων
Oι καταθέσεις της Banca Etica αυξήθηκαν κατά 100% σε σχέση με τις αντίστοιχες περσινές, η τράπεζα δεν αντιμετωπίζει το παραμικρό πρόβλημα ρευστότητας, ενώ τα «τοξικά προϊόντα» που τόσες αναστατώσεις έφεραν στην παγκόσμια οικονομία και την καθημερινότητά μας δεν την άγγιξαν καθόλου!
Βασική αρχή της είναι ότι η πίστωση αποτελεί δικαίωμα όλων και ιδίως των ασθενέστερων ομάδων που τη χρειάζονται για την άμεση επιβίωσή τους. Δεν είναι τυχαίο ότι χορηγεί δάνεια σε άτομα που δεν έχουν πρόσβαση σε άλλα πιστωτικά ιδρύματα, όπως σε μετανάστες, άστεγους και ανέργους. Είναι χαρακτηριστικό ότι με το πρόγραμμα «Τα πάντα ρει» που χρηματοδοτήθηκε από την «Ηθική Τράπεζα» δημιουργήθηκαν συνεταιρισμοί που έχτισαν κατοικίες για την προσωρινή φιλοξενία πρώην κρατουμένων!
Οσο για τα δάνεια που χορηγεί στις επιχειρήσεις, εγκρίνονται μόνον εφόσον οι επιχειρήσεις πληρούν 60 κριτήρια (αυστηρές προϋποθέσεις) μεταξύ των οποίων ο σεβασμός στην εργατική νομοθεσία και το περιβάλλον, το κοινωνικό όφελος από τη δραστηριότητα της εταιρείας, η απουσία σεξισμού και ρατσισμού.
Ιστορία 19 χρόνων
Ολα ξεκίνησαν το 1994 από 22 μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς (περιβαλλοντικές οργανώσεις, κοινωνικοπολιτιστικούς συλλόγους, δήμους και νομαρχίες) που συνενώθηκαν και το 1998 συγκέντρωσαν το απαιτούμενο κεφάλαιο για την ίδρυση της «Ηθικής Τράπεζας». Το πρώτο υποκατάστημα άνοιξε στην Πάδοβα και μέσα σ’ ένα χρόνο -λόγω της θερμής ανταπόκρισης- η τράπεζα απέκτησε υποκαταστήματα στο Μιλάνο, τη Ρώμη, το Τρεβίζο, τη Φλωρεντία, τη Βιντσέντζα και την Μπρέσια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κεφάλαια της τράπεζας προέρχονται κυρίως από τον ανεπτυγμένο Βορρά, αλλά μεγάλο μέρος επενδύεται στον Νότο, με στόχο να εξυγιανθεί η οικονομία και να ξεφύγει από τον έλεγχο της μαφίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2006, ενώ οι καταθέσεις που προέρχονταν από τον Νότο ανέρχονταν σε 16 εκατομμύρια ευρώ, οι χρηματοδοτήσεις στην ίδια περιοχή ξεπέρασαν τα 43 εκατομμύρια ευρώ.