Η Ρόζα Νέρα και η Καταστασιακή της ταυτότητα

Της Δέσποινας Αννιτσάκη

Η πόλη των Χανίων έχει αναπτύξει ένα αστικό σκηνικό άρρηκτα συνδεδεμένο με το τουριστικό κέρδος. Η ίδια η ζωή των πολιτών έχει συνδιαμορφωθεί σε αυτό το σκηνικό. Η ψυχογεωγραφία της πόλης με αυτό το αστικό περιβάλλον επιδρά τόσο στα συναισθήματα όσο και στην συμπεριφορά των πολιτών.

Η Ρόζα Νέρα με τις δράσεις της εκδήλωνε την αντίδρασή της στον υφιστάμενο τρόπο οργάνωσης της καθημερινής ζωής. Μια στάση πολύ κοντά στο κίνημα της Καταστασιακής Διεθνούς που ασκούσε κριτική στην πολεοδομία και την αρχιτεκτονική και στον τρόπο που εδραίωναν έναν τρόπο ζωής.

Η βόλτα στο παλιό λιμάνι για καφέ και φαγητό, το παρκάρισμα του αυτοκινήτου ως σύμβολο status όσο πιο κοντά στο σημείο ψυχαγωγίας μας, η οχλαγωγία και οι προμετωπίδες χλιδής σε καταστήματα ψυχαγωγίας δημιουργούν έναν ψευτόκοσμο με προδιαγεγραμμένη πορεία μαζικής ψυχαγωγίας σε μικρές ομάδες. Θα πιεις καφέ, θα σηκωθείς ίσως για φαγητό, θα αγοράσεις κάτι από τις πραμάτειες που καταπατούν τα πεζοδρόμια.

Η συλλογική ψυχαγωγία σπάει σε τραπεζάκια των 2 ή 4 ατόμων και ο περίπατος θα περιοριστεί μεταξύ πάρκινγκ και καταστήματος εστίασης.

Η Ρόζα Νέρα συμβόλιζε το αντίθετο. Εδώ υπήρχε ένας αχανής ελεύθερος χώρος χωρίς τραπεζοκαθίσματα. Μπορούσες να κάτσεις μόνο σε πεζούλι, η ψυχαγωγία σου δεν είχε αντίτιμο αφού η θέα ήταν δωρεάν. Το να βρεις τη Ρόζα Νέρα προϋποθέτει εξερεύνηση της πόλης, ένα παιχνίδι κυνηγιού θησαυρού στα σοκάκια όπου καμιά διαφημιστική πινακίδα δεν σε οδηγούσε στο “sunset view balcony” των Χανίων. Η πλατεία της Ρόζα Νέρα κάποιες μέρες λειτουργούσε σε τόπο συνάντησης χωρίς τους διαχωρισμούς της σύγχρονης πολεοδομίας.

Ο χώρος της πλατείας αυτής είναι ζωτικής σημασίας καθώς δεν ανήκει σε κανέναν και ταυτόχρονα ανήκει σε όλους. Ακριβώς από κάτω υπερισχύει το κέρδος και οι συνθήκες εκμετάλλευσης κάθε σπιθαμής αφού και ο χώρος μιας καρέκλας μεταφράζεται σε παραπάνω ευρώ.

Κάθε παραχώρηση ελεύθερου δημόσιου χώρου πνίγει τη φαντασία και μας κάνει κατευθυνόμενους καφεδοκαταναλωτές. Κάθε ,επιπλέον, τουριστική εκμετάλλευση αλλοτριώνει την πόλη και απομακρύνει την μαγεία του αυθεντικού, του μη στυλιζαρισμένου. Απομακρύνει τον ντόπιο από την πόλη του και την πρόσβασή του σε κορυφαίους προορισμούς. Δημιουργούνται τουριστικές ζώνες που εξοβελίζουν τις κατοικίες.

Τα παιδιά μας δε παίζουν πια στους δρόμους και μαθαίνουν ότι η καφετέρια είναι ο μόνος χώρος συνεύρεσής τους. Οι ηλικιωμένοι έχουν λίγα παγκάκια με ήλιο στην Αγορά, τα υπόλοιπα ξεπατώθηκαν (βλ. Σπλάτζια) για τραπεζοκαθίσματα. Οι γονείς με παιδιά έχουν μια πλατεία εκκλησίας στην Τριμάρτυρη για να τρέξουν με ασφάλεια τα παιδιά όσο οι γονείς παραγγέλνουν παγωτό ή καφέ.

Ταφόπλακα λοιπόν στο δημόσιο χώρο, ταφόπλακα στην δωρεάν ψυχαγωγία. Μια πόλη κρέμεται από τον τουρισμό και διαμορφώνει ήθη και συμπεριφορές γύρω από αυτό. Η επιχορήγηση των πανεπιστημίων πετσοκόβεται και ψευτοδιλήμματα Κατάληψη ή λεφτά για το Πολυτεχνείο αποπροσανατολίζουν. Το μπαλκόνι των Χανίων πρέπει να παραμείνει ελεύθερο.