Η σαλάτα της χαμένης ουτοπίας: Για το “Φτου Ξελευτερία για Όλους!” (Καστανιώτης, 2015) του χαϊνη Δ. Αποστολάκη

Γράφει η Κωνσταντίνα Γεωργαντά

Ο πολύτεκνος καντηλανάφτης βγήκε στην πλατεία του χωριού διατρανώνοντας με ντουντούκα τον έρωτά του για τον εφημέριο της ενορίας του. Ο επιφανής μετεωρολόγος της ΕΜΥ απολύθηκε από την εργασία του γιατί επί δεκαεφτά ώρες χόρευε στον προαύλιο χώρο της υπηρεσίας του τον χορό της βροχής. Ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας εγκατέλειψε τη θέση του, ασπάστηκε τον βουδισμό, κατέφυγε στα Μάταλα και επιβιώνει πουλώντας ιδιόχειρα χαϊμαλιά. Η δε πεθερά του υπέστη εγκεφαλική παράλυση και προχώρησε στην ίδρυση πολιτικού κόμματος, το οποίο εμφανίζει υψηλά ποσοστά στις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Τέλος, ο βιβλιόφιλος διευθυντής του εθνικού πάρκου αγρίων ζώων, που έχει τη συνήθεια να διαβάζει φωναχτά, παρατήρησε ότι τα ζώα προέβησαν σε απεργία πείνης, προβάλλοντας περίεργα αιτήματα: οι μπαμπουίνοι αξίωναν να παρευρίσκονται σε προεκλογικές συγκεντρώσεις και οι παπαγάλοι να έχουν δικαίωμα συμμετοχής στις πανελλαδικές εξετάσεις. Ο ίδιος ο διευθυντής παντρεύτηκε, με πολιτικό γάμο, ένα πανέμορφο κοάλα που κατέκτησε πρόσφατα τον τίτλο της «Μις Αυστραλία».

(από το οπιθόσθόφυλλο του βιβλίου)

Αυτό που κέντρισε το ενδιαφέρον κλείνοντας τη συλλογή διηγήσεων του Δ. Αποστολάκη Φτου Ξελευτερία για Όλους! (2015) είναι πως στο οπισθόφυλλο δεν δίνεται μια σύντομη περιγραφή του περιεχομένου της συλλογής με καθαρά κυριολεκτικό τρόπο (η ‘περίληψη’ δηλαδή της σελίδας 172 των περιεχομένων) κάτι το οποίο σημαίνει πως αυτό που διαβάζεις είναι ακόμη μια διήγηση, μέρος και αυτή του όλου του βιβλίου.

Η διήγηση αυτή είναι ένας κράχτης, το κάλεσμα στο σύμπαν του συγγραφέα-μουσικού-τραγουδοποιού-αφηγητή-χαΐνη και στο ύφος των ιστοριών που μας παρουσιάζει. Μέσα από αυτές, ο συγγραφέας αναζητά μια νέα α/συμμετρία. Αυτό επιθυμεί να το επιτύχει μέσω της περιγραφής ενός κόσμου όπου «καθένας είχε τη δική του κοσμοαντίληψη» και έβρισκε «τη δική του παρομοίωση, τι δική του μεταφορά για να εκφράσει την ποιητική γελοιότητα» («Μια συνηθισμένη μέρα»).

Ενάντια σε ένα σύστημα εξουσίας που στηρίζεται «στην ύπαρξη ομοιόμορφων καταναλωτών», οι οποίοι βιώνουν μια συνεχή κατάσταση νεύρωσης, μοναξιάς και κατάθλιψης, ο Αποστολάκης θέτει τους φονιάδες του κόσμου τούτου, δηλαδή εκείνους που αφιερώθηκαν σε ένα συνεχές γίγνεσθαι έξω από τον αυστηρό καθορισμό του χρόνου και μέσω της συνειδητοποίησης ότι «τα παρελθοντικά μορφοποιούνται σε μελλοντικά, σαν οχήματα που μπαίνουν για λίγο σ’ ένα μικρό τούνελ και βγαίνουν μ’ άλλο σχήμα και άλλο χρώμα» («Ο φονιάς»).

«Οι μεγαλύτεροι επαναστάτες της Ιστορίας,» διαβάζουμε, «είναι αυτοί που αμφισβήτησαν τον χρονικό καταμερισμό και τη συναγόμενη κοινωνική εθιμοτυπία» και κατασκεύασαν το δικό τους ιδιοχρόνο και τη δική τους αφήγηση: «‘Αφήγηση’ σημαίνει ‘γεννήτορας πολλών ερμηνειών’. Και οι πολλές ερμηνείες θέλουνε πολλούς εαυτούς. Πολλά μικρά και μεγάλα φονικά. Πολλούς θανάτους και γεννήσεις ενός ρευστού που το αποκαλούμε ‘εαυτό’, και το σκεπάζομε με την αφελή φαντασίωση της στερεότητας.» («Ο φονιάς»)

Έτσι και σε πολλές από τις ιστορίες που διαδραματίζονται στον μικρόκοσμο του χωριού μάς παρουσιάζονται οι πλούσιες αφηγήσεις διαφόρων χαρακτήρων που είχαν ο καθένας ξεχωριστή θέση στη μακρο-αφήγηση αυτού που τελικά ονομαζόταν ‘χωριό’. «Για να καταχτήσεις μια θέση στην κοινωνία του χωριού, έπρεπε να εφεύρεις τον δικό σου, μοναδικό τρόπο να εκφράσεις το τραγικό, κάνοντας τους άλλους να γελάσουν. Έπρεπε να κατασκευάσεις τη δική σου γλώσσα. Άρα, κατασκευάζοντας τη δική σου μοναδική γλώσσα, κατασκεύαζες τη δική σου μοναδική σκέψη, συνεπώς τη δική σου μοναδική ζωή.» («Μια συνηθισμένη μέρα»)

Οι σύντομες διηγήσεις του βιβλίου επιθυμούν, λοιπόν, να γεννήσουν πολλαπλές αφηγήσεις, κάποιες από τις οποίες έχουν ήδη ξεφύγει στο οπισθόφυλλο για να ξεπηδήσουν ίσως από εκεί σε άλλο χαρτί και να γίνουν η αφορμή για κάποιο φονικό. Ο πολύτεκνος καντηλανάφτης, ο επιφανής μετεωρολόγος, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας και η πεθερά του, ο βιβλιόφιλος διευθυντής του εθνικού πάρκου αγρίων ζώων είναι έτσι κάποια από τα «χιλιάδες ακατάσχετα καρέ μια κωμικοτραγικής ταινίας» («Οι αμελητάκοι»), η προβολή της σκιάς ενός νέου ανθρωπολογικού τύπου που συνδυάζει τον οραματιστή καλλιτέχνη με τον αναλυτικό χειροπράκτη.

Ο Αποστολάκης μοιράζεται μαζί μας τις σκέψεις του γύρω από μια τέτοια γέννηση, για την τελετή της οποίας γράφει στην ιδιαίτερη ιστορία (έργο ψυχαγωγίας για όλες τις αισθήσεις) που κλείνει τη συλλογή με τον τίτλο «Η εκδίκηση του πυριτίου»: «Ίσως το μόνο που έχει νόημα είναι η αναζήτηση του νοήματος.»

Καλή ανάγνωση.