Η φωτιά… ως «πολεοδόμος» της Αττικής

Η φονική πυρκαγιά στην Ραφήνα θα μπορούσε να είναι και μια νοσηρή προμνησία (déjà vu) της οικιστικής «επέλασης» που λαμβάνει χώρα στην Αττική κατά τα τελευταία 30 χρόνια. Μια «επέλαση» η οποία ουσιαστικά «πάτησε» πάνω στις συνεχείς πυρκαγιές, οι οποίες, εν πολλοίς, «χωροθέτησαν» τις νέες αστικές περιοχές.

Ευνοϊκή συνθήκη αυτή της καταστροφικής «χωροθέτησης» ήταν η έλλειψη δασολογίου, που επέτρεψε την δόμηση σε βάρος του δάσους. Είναι τραγική ειρωνεία το γεγονός, πως, όπως σημειώνεται σε δημοσίευμα του «Εθνους» οι δασικοί χάρτες για τις πληγείσες περιοχές των δήμων Ραφήνας και Μαραθώνα είναι προγραμματισμένο να αναρτηθούν από το υπουργείο Περιβάλλοντος τον επόμενο μήνα και αναμένεται να φέρουν στο φως αρκετά δασικά αυθαίρετα.

Η εφημερίδα αναφέρει, πως ειδικά στην περιοχή της Πεντέλης και του Μαραθώνα, όπως προκύπτει από μελέτη που έχει πραγματοποιήσει ο καθηγητής του ΕΜΠ και διευθυντής του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος Νίκος Μπελαβίλας με την περιβαλλοντική οργάνωση WWF, το τοπίο έχει αλλάξει δραματικά και μάλιστα χωρίς να έχουν προηγηθεί οι απαραίτητες υποδομές. Η αθηναϊκή επέκταση είχε προχωρήσει τόσο ώστε το παλαιό πολεοδομικό συγκρότημα της πρωτεύουσας το οποίο περικλειόταν από τους ορεινούς όγκους του Λεκανοπεδίου, πλέον να εκτείνεται ανατολικά έως τη Λαυρεωτική, δυτικά έως την Ελευσίνα και βόρεια έως τον ‘Αγιο Στέφανο.

«Οι επεκτάσεις αυτές συναντώνται σε δύο μορφές. Ως διόγκωση των μικρών κωμοπόλεων και πόλεων στο τόξο του νέου περιφερειακού οδικού άξονα της Αθήνας και του άξονα προς Βορρά, όπως και ως αστική διάχυση στον μεταξύ τους χώρο, αλλά και κατά μήκος των ακτών ή εντός των δασικών ορεινών και ημιορεινών περιοχών» επισημαίνεται.

Τόσο η κύρια όσο και παραθεριστική κατοικία καταλαμβάνει τμήμα των ακτών του Ευβοϊκού και του ανατολικού Σαρωνικού, των παρυφών των ορεινών όγκων της Πεντέλης, της Πάρνηθας, του ανατολικού Υμηττού και της Λαυρεωτικής.

Συνεχείς πυρκαγιές

Η χωροθέτηση των νέων περιοχών είναι συνυφασμένη με τις πυρκαγιές όπως εξηγεί ο κ. Μπελαβίλας. «Η χωροθέτηση των περιοχών κατοικίας συνδυάστηκε ευθέως με τις πυρκαγιές των δασών και την οικοδόμηση στις δασικές περιοχές. Από το 1981 έως το 2008 συνεχείς πυρκαγιές κατέστρεψαν σχεδόν το σύνολο των δασών της Πεντέλης, ενώ οι οικισμοί επεκτείνονταν στις καμένες περιοχές ή γύρω από αυτές. Αποτέλεσμα ήταν σε αυτές τις επί 30 χρόνια καιόμενες περιοχές να αναπτυχθεί ένα μεγάλο τμήμα της νέας Αθήνας» τονίζει.

Οι συγκρητικοί χάρτες κάλυψης της Αττικής δείχνουν ξεκάθαρα πως, ενώ το 1987 η πράσινη ζώνη των δασών της Πεντέλης έφτανε μέχρι την ακτή του Ευβοϊκού στο Πικέρμι και η πεδιάδα του Μαραθώνα ήταν αδόμητη, το 2007 η εικόνα ήταν εντελώς διαφοροποιημένη. Βασικό χαρακτηριστικό της νέας κατάστασης ήταν η τάση ενοποίησης των αστικών κέντρων κατά μήκος της λεωφόρου Μαραθώνος με τις υπόλοιπες αστικές επεκτάσεις μέχρι την ακτή του Ευβοϊκού.

Και ενώ στην ακτή του Ευβοϊκού υπήρχαν τότε τα μικρά αστικά κέντρα στη Νέα Μάκρη, στο Πικέρμι και στη Ραφήνα, είκοσι χρόνια αργότερα το βουνό της Πεντέλης είχε χάσει τα δάση που υπήρχαν το 1987. Τμήματά τους είχα αρχίσει να αναγεννώνται, ωστόσο η φωτιά του 2007 κατέστρεψε σημαντικό μέρος του βουνού δίπλα στις αστικές περιοχές.

Η Νέα Μάκρη πλέον έτεινε να ενωθεί με το Πικέρμι και τη Ραφήνα, ενώ προς τα δυτικά η αθηναϊκή επέκταση είχε καταλάβει πλέον όλο τον πεδινό χώρο, όλο τον αυχένα μεταξύ Πεντέλης και Πάρνηθας και τις βόρειες πλαγιές των ορεινών όγκων, όπως σημειώνεται στη μελέτη.

"google ad"