«Θέλω να ζήσω, θέλω να πεθάνω στον Βορρά»: Μια ανταπόκριση ενός Έλληνα γιατρού στη Σουηδία, “από τα σύνορα του σκεπτικισμού”

Jag vill leva jag vill dö i Norden (Θέλω να ζήσω, θέλω να πεθάνω στον Βορρά, Σουηδικός Εθνικός ύμνος)

Μια ανταπόκριση απο τα σύνορα του σκεπτικισμού Βύρωνας Λυκιαρδόπουλος επιμελητής Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λινσέπινγκ

Ο Απρίλης είναι ο σκληρότερος μήνας. Το σκηνικό του 2020 ίδιο με τον Απρίλη του 2015. Οι ίδιοι Έλληνες γιατροί, στο ίδιο μεσημεριανό διάλειμμα για φαγητό, στα ίδια τραπεζάκια του άχαρου νοσοκομειακού κυλικείου. Η συζήτηση στα Ελληνικά έχει ξαναπάρει φωτιά: τότε Ευρώ ή Δραχμή, τώρα Καραντίνα ή χαλαρότερα μέτρα. Είμαστε έθνος εμφυλιογενές, περιδινούμενο στον κυκλικό χρόνο της αιώνιας επιστροφής. Αδερφοφαγία και στο εξωτερικό.

Απο το στόμα πολλών στη δουλειά έρχεται η ομολογία ενός αισθήματος μή πραγματικότητας. Τί ζούμε; Πού πήγε η ρουτίνα του νοσοκομείου; Πότε πρόλαβαν τα εικοσιεννιά -πάντα πιασμένα- κρεβάτια της εντατικής μας να γίνουν πενηνταρία; Εκεί που δεν υπήρχαν αρκετές νοσηλεύτριες πώς αποκτήσαμε μέσα σε δύο βδομάδες νεά μονάδα αυξημένης φροντίδας Covid19; Σε μηδενικό χρόνο και πρίν καλά καλά το καταλάβουμε ακυρώθηκαν ολα τα μή επείγοντα χειρουργεία και τα προγραμματισμένα εξωτερικά ιατρεία. Συναντούμε πιά τους περισσότερους ασθενείς σε τηλεεπίσκεψη μέσω υπολογιστή δουλεύοντας ακόμα και σε ετοιμότητα απο το σπίτι. Η κλινική της λοιμωξιολογίας μεταράπηκε σε τμήμα πανδημίας και επεκτάθηκε σε τρείς διπλανές κλινικές. Οι γιατροί στα κέντρα υγείας ξεδιαλέγουν εντατικά ποιοί ασθενείς θα σταλούν στο νοσοκομείο σε περίπτωση επιδείνωσης και ποιοί θα μείνουν στον οίκο ευγηρίας περιμένοντας το αναπόφευκτο. Νέοι συνάδελφοι πήραν δυναμικούς και υπέυθυνους ρόλους συντονιστών. Πότε γίναν όλα αυτά;

Θα κρατηθεί όρθιο το σύστημα; Η ερώτηση στα χείλη όλων, εχθρών και υποστηριχτών της Σουηδικής γραμμής. Εν μέσω μιας έρημης Ευρώπης η Σουηδική ζωή συνεχίζεται αν και κάπως πιό χαλαρά. Όλη η υπόλοιπη Σκανδιναβική γειτονιά σε καραντίνα. Στην τηλεόραση οι ρεπόρτερ απο Δανία, Νορβηγία, Φιλανδία θεωρούν οτι αυτο που επίκειται είναι ένα ενδεχόμενο Σουηδικό θρίλερ με εκατόμβες. Τα σχολεία πλην γυμνασίων ανοιχτά, τα θέρετρα σκί γεμάτα, τα μαγαζιά ανοιχτά -άν και με εμφανώς πεσμένη κίνηση. Τα σύνορα ελεύθερα. Η σύσταση να μην μαζεύονται πάνω απο 50 άτομα ήρθε μόλις την προηγούμενη εβδομάδα. Στο καφέ σήμερα περίπου ο μισός κόσος απο ότι συνήθως. Απο αύριο απαγορεύονται οι επισκέψεις και στα γηροκομεία.

Με ειδοποιούν οτι στην τηλεόραση βγήκε ξανά ο Ψηλός. Ο Ψηλός είναι ο Εθνικός μας Επιδημιολόγος Dr. Tegnell για τους φίλους/ Herr Tengelle (εκ του Mengele) για τους εχθρούς. Εκπέμπει ξανά ένα επιθετικά καθησυχαστικό μάντρα. Το κοφτό-νέτο-σκέτο στύλ του αποπνέει μια αίσθηση υψηλής τεστοστερόνης σχεδόν επικηρυγμένης για τα σουηδικά πολιτικώς ορθά δεδομένα: Μένετε σπίτι αν έχετα συμπτώματα, πλένετε χέρια, αποφεύγετε τους ηλικιωμένους, όλα θα πάνε καλά. Μπλά, μπλά, όχι υπερβολές. Μπλά, μπλά, εμπιστευτείτε με.

Τί σκατά ξέρει που δεν το ξέρει ο υπόλοιπος πλανήτης; Κοιτώ ξανά και ξανά τα δεδομένα. Το πράγμα πατάει σε έξι παραδοχές. Λέει πως η επιδημία είναι υπερεκτιμημένη. Λέει πως αυτό που βλέπουμε στην Λομβαρδία είναι περίπου το πιο ακραίο δυνατό ενδεχόμενο και οτι ξέρουμε σήμερα οτι βρίσκεται ακριβώς στην μέση του Γολγοθά της. Λέει πως τα κλειστά σχολεία και η καραντίνα δεν βοηθούν ιδιαίτερα γιατι το Covid19 δεν κολλά απο μια γρήγορη επαφή και σε αντίθεση με την γρίπη ελάχιστα διασπείρεται απο τα παιδιά. Λέει οτι πράγμα θα εξελιχθεί ό,τι και να κάνουμε και οτι λίγα μέτρα αρκούν για να γίνει αυτό αργά και ελεγχόμενα για περίπου τρεις μήνες επειδή η Σουηδία είναι αραιοκατοικημένη και πειθαρχημένη, με ηπιότερες κοινωνικές επαφές (Πλήν μεταναστών και γκέτο συμπηρώνω). Κάθε κήρυγμα έχει και στο βάθος Παράδεισο: Άν περάσει το Covid19 μαζικά ο πλήθυσμός σήμερα δεν τα το βρεί μπροστά του το Φθινόπωρο. Για το τέλος κρατά το καλύτερο: είμαστε οργανωμένοι, έχουμε σχέδιο, θα αυξήσουμε τις θέσεις στις εντατικές, ξέρουμε απο καλή επιλογή των περιστατικών και δεν θα τις φρακάρουμε όπως έκαναν οι Ιταλοί. Τι είχες Γιάννη, τι είχα πάντα: Η Σουηδία είναι συνηθισμένη να αφήνει αρρώστους με συννοσηρότητα εκτός εντατικής σε αντίθεση με τους συναισθηματικούς νότιους. Φυσικά ούτε λόγος να συγκρίνει την κατάσταση με κάτι άλλους πιό νότιους-νοτίως του Μιλάνου.

Πολλά απο αυτά μου φαίνονται σωστά. Είμαι ψύχραιμος. Η κορύφωση αναμένεται σε τέσσερεις εβδομάδες και η καμπύλη αυξάνεται ήδη πιο αργά απο πολλές άλλες χώρες παρά τα πολύ ηπιότερα μέτρα. Μετρώ σήμερα: εκατόν ενενήντα θάνατοι σε βεβαρυμένους κυρίως ασθενείς, τριακόσια απο τα πεντακόσια κρεβάτια εντατικής πιασμένα αν και με δυνατότητα διπλασιασμού. Στις εφημερίδες οι απόψες διχασμένες. Αρκετές φωνές καταδικάζουν την τακτική ως μοιρολατρική. Στις ιατρικές ομάδες ενημέρωσης που εμφανίστηκαν σε μια νύχτα στο fb γκρίνια απο νοσοκομειακούς για τις ελλείψεις σε μάσκες που κουτοπόνηρα παρουσιάζονται ως μή απαραίτητες. Παρ όλα αυτά ο πληθυσμός δείχνει υψηλή εμπιστοσύνη στο κράτος. Τα νοσοκομεία προετοιμάζονται εντατικά.Οι μετανάστες γιατροί είναι πολύ πιο ανήσυχοι απο τους γηγενείς. Σε κάποιες κλινικές ξεσπούν καυγάδες για την χαλαρότητα των μέτρων υγιεινής. Το νοσοκομείο μου σκέφτεται να κάνει οικονομία στις μάσκες ακόμα και στην νοσηλεία επιβεβαιωμένων covid19 ασθενών με την δικαιολογία οτι ούτως η άλλως είετε δεν προσταταεύουν είτε οτι θα κολλήσουμε όλοι. Ό,που το έκαναν αυτό θρήνησαν προσωπικό. Και πολλοί απο το προσωπικό που αρρώστησαν ελαφριά έλλειψαν την κρίσμη ώρα απο την μάχη. Οι προμήθειες των μασκών δεν φτάνουν για όλους. Οργή. Μου θυμίζει αυτό που περιέγραφε ο πατέρας μου στην επιστράτευση του 74: Η χούντα δεν είχε αρβύλες να μοιράσει κι ο ίδιος την έβγαλε με παντόφλες στο στρατόπεδο. Κατα τα άλλα ησυχία στο Βασίλειο.

Δεν έχουν πειστεί όμως όλοι. Οι παραδοχές του επίσημου μοντέλου είναι αβέβαιες και δεν έχουν γνωστοποιηθεί πλήρως. Διαξιφισμοί ειδικών επανέρχονται στην επικαιρότητα καθημερινά. Είναι ένα παιχνίδι ορίων. Όλα είναι υπολογισμένα με στενά περιθώρια. Η Λομβαρδική τραγωδία με τα μονίμως κορεσμένα 1300 κρεβάτια εντατικής λειτουργεί ως υπολογιστικό υπόβαθρο. Είναι στέρεοι οι υπολογισμοί; Αν παρά τα δρακόντεια μέτρα εκεί στην Βόρεια Ιταλία δεν έχουν φτάσει στην μέση, όπως λέει το μοντέλο, αλλά είναι ακόμα στο ένα τέταρτο της διαδρομής τι θα γίνει εδώ σε αντίστοιχες συνθήκες; Στο Μπέργκαμο ο αριθμός έχει ήδη ξεπεράσει το Σουηδικό σενάριο και ο ιός συνεχίζει να επεκτείνεται και αυτό παρά τα ακραία μέτρα πουν δεν έχουν ληφθεί εδώ. Εδώ έχουν υπολογίσει λιγότερους θανάτους και νοσηλείες ανα κρούσμα απο ότι στην Λομβαρδία γιατι ο Σουηδικός πληθυσμός είναι νεότερος και πιο υγιής, θα τους βγεί; Απο το νοσοκομείο ήδη μας ανακοίνωσαν οτι οι ημέρες νοσηλείας στην εντατική των υπαρχόντων ασθενών βγαίνουν παραπάνω απο ότι περίμεναν αλλα όχι ακόμα εκτός ελέγχου. Όλα παίζονται και η διαφορά ενός ψύχραιμου Σουηδικού θριάμβου εν μέσω πλανητικού πανικού, απο μία ενδεχόμενη Σουηδική τραγωδία μπορεί να παιχθεί στο δεύτερο δεκαδικό ψηφίο μίας παραμέτρου. Αυτής της παραμέτρου που θα κρίνει αν τα κρεβάτια εντατικής θα φτάσουν (To χαλαρό μοντέλο προβλέπει γύρω στα 2000 κρεβάτια στην κορύφωση, απο τα 600 που υπάρχουν εν ηρεμία, που θα βρεθούν;). Αν δεν φτάσουν κάθε επιπλέον θάνατος απο την ελλειψή τους θα πιστωθεί στον κ. Tegnell. Ούτε ψύλλος στον κόρφο του.

Αλλά κι αν του βγούν τα νούμερα, πάλι κάποιοι δεν προορίζονται για εντατική. Ποιοί και πόσοι θα είναι αυτοί; Το Σουηδικό υπουργείο υγείας κατέταξε τους ασθενείς με βάση την βιολογική ηλικία σε τρείς κατηγορίες 1,2,3. Άν ζοριστεί η κατάσταη οι 3 θα αποσωληνώνονται για να παίρνουν την θέση τους οι κατηγορίας 2 κ.ο.κ. Φρίκη. Αυτό δεν σημαίνει οτι μια τέτοια απόφαση δεν πρέπει να λαμβάνεται καθόλου και ποτέ όπως γίνεται κάποιες φορές στην Ελλάδα όταν ασθενείς καταδικασμένοι απο τα αποδυτήρια και σε άθλια κατάσταση διασωληνώνονται απο τάχαμου ανθρωπιστική υποκρισία. Το αντίθετο μάλιστα. Σε κάποιες τέτοιες περιπτώσεις η ιατρική μπορεί να είναι κατηγορηματική.

Όταν όμως πήρε την απόφαση ο Tegnell να φτάσουμε αμαχητί σε μια κατάσταση που κάποιοι θα σώζονταν αν υπήρχε κρεβάτι εντατικής αλλά δεν θα το πάρουν ποτέ λόγω έλλειψης, την πήρε με αμιγή επιστημονικά κριτήρια και στο όνομα της Ιατρικής; Όχι. ήταν μια πολιτική απόφαση. Δεν είμαι κι εγώ υπέρ της γενικής καραντίνας αλλά θα μπορούσαν να αποφευχθούν τέτοιοι νεκροί με μια μαζική στρατηγική τεστ και ιχνηλάτησης επαφών απο την αρχή όπως έγινε στην Ασία; Μάλλον ναί.

Όλα τα μοντέλα πρόβλεψης ομνύουν σε δύο θεούς: την τύχη και την αβεβαιότητα. Γι’ αυτό και οι χρησμοί τους έρχονται συνοδεία δύο ακροτάτων σεναρίων. Ενός καλού κι ενός κακού. Αυτά οριοθετούν ένα διάστημα εμπιστοσύνης, έναν πλατύ διάδρομο εντός του οποίου αναμένεται να προσγειωθεί η μελλοντική πραγματικότητα. Αλλα κι αυτό όχι στα σίγουρα. Η συμβατική ιατρική έρευνα χρησιμοποιεί διαστήματα που με 95% βεβαιότητα υποτίθεται οτι φιλοξενούν την πραγματικότητα. Στην καθημερινή ερευνητική πράξη οι προσδοκίες μιας τέτοιας βεβαιότητας διαψεύδονται μάλλον πιό συχνά απο ότι επιβεβαιώνονται για διάφορους λόγους που δεν είναι της παρούσης. Αυτό έχει πυροδοτήσει μια κρίση εμπιστοσύνης ανάμεσα στην επιστημονική κοινότητα. Το Poster boy αυτού του κινήματος σκεπτικιστών και Ζηλωτών της αλήθειας είναι ο Κύριος Ιωαννίδης του Στάνφορντ που έχοντας αποκαλύψει την γύμνια άπειρων ερευνητικών αποτελεσμάτων κι έχοντας σπάσει αρκετές ιατρικές ερευνητικές φούσκες στην ζωή του δυσπιστεί για τα σημερινά δεδομένα της επιδημίας. Υποθέτω οτι αυτός είναι που με το γράμμα του πυροδότησε το πικρό δάκρυ του κ Τσιώδρα.

Το διάστημα εμπιστοσύνης της Σουηδικής πρόβλεψης ούτε το έχουμε δεί ούτε το έχουμε ακούσει. Η αυτοπεποίθηση μιας μικρής σχεδόν σαν την Ελλάδα χώρας που πρωτεύει τεχνολογικά και οικονομικά και που έχει χαράξει τον δικό της δρόμο στον κόσμο δεν πρέπει να εκπλήσσει. Έχει καταφέρει πολλά.

Έχω πειστεί όμως οτι, άσχετα με το αν θα αποδειχθεί η επιλογή των χαλαρών μέτρων σωστή η λάθος, δεν υπήρξε ορθολογικά ή διαφανώς αποφασισμένη. Έχω την αίσθηση οτι δεν ανάγεται σε ένα τετράγωνο σκεπτικό αλλά σε τέσσερεις Σουηδικές παραδόσεις. Σε μια μακρά ιστορία ενός παντοδύναμου κράτους που το εμπιστεύονται οι πάντες. Ενός παράδοξου κράτους που απο την μια αντιμετωπίζει τους πολίτες ως παιδιά και διαθέτει το αλκοόλ μόνον μέσω καταστημάτων κρατικού μονοπωλίου και απο την άλλη σέβεται την αυτονομία των πολιτών σε πολλά άλλα κρίσιμα ζητήματα. Σε μια παράδοση αυτόματης αυτοσυγκράτησης και μετριασμού των ενστικτωδών αντιδράσεων απο τις κρατικές αρχές και τους πολίτες. Σε μια Προτεσταντική προκατάληψη Σουηδικού εξαιρετισμού που επιφυλάσσει ως δίκαιο καρπό μια ξεχωριστή μοίρα για τους Σουηδούς που κοπιούν και προβλέπουν. Σε μια απειρία περι τα βάσανα εδώ και διακόσια χρόνια που η Σουηδία δεν έχει μπλέξει σε πόλεμο και καταστροφές – ακόμα και με αντάλλαγμα να προδώσει την Νορβηγία για την ουδετερότητα με τους ΝΑΖΙ να περνούν ελεύθερα τα σύνορα στον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο. Νιώθω οτι μια γιγάντια αυστηρή γκουβερνάντα αποφασίζει για μένα χωρίς να απαντά σε πολλά. Δυσκολεύομαι να ολοκληρώσω το άλμα πίστης και να συνταχτώ χωρίς επιφυλάξεις με το δόγμα Tegnell.

Λίγοι λαοί θα εμπιστεύονταν σχεδόν τυφλά την ηγεσία τους, που κι αυτή με την σειρά της εμπιστεύεται τυφλά το πόρισμα μιας ανεξάρτητης κρατικής αρχής, του ινστιτούτου δημόσιας υγιεινής. Από τα μέσα ακούμε καθημερινά οι Σουηδοί είναι υπεύθυνοι πολίετς και θα κάνουν το καθήκον τους, ότι δεν είναι σαν τους άλλους που θέλουν αστυνομικά μέτρα για να συμμορφωθούν. Η ανάληψη ενός τέτοιου ρίσκου και μάλιστα όχι απο μια κυβέρνηση αλλα απο τεχνοκράτες είναι στα μάτια μου χοντρό λάθος. Αλίμονο αν π.χ κατασκευάζονταν πυρηνικοί αντιδραστήρες κοντά σε πόλεις με τέτοιες ευλογοφανείες αλλά αβέβαιες παραδοχές.

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο σχολές επιδημιολογικής σκέψης πάνω στον Covid19 παγκοσμίως. Η κυρίαρχη είναι η σχολή Φέργκιουσον του Πανεπιστημίου Imperial που πυροδότησε την κωλοτούμπα του Μπόρις Τζόνσον στην αντιμετώπιση του Covid19 στην Αγγλία. Αυτή προβλέπει οτι χωρίς μέτρα γύρω στο 5% του πληθυσμού θα μπεί νοσοκομείο, 1,5% θα παέι εντατική και 1% δεν θα τα καταφέρει. Η άλλη σχολή -Ιωαννίδη και Tegnell- που θεωρώ ρεαλιστικότερη προβλέπει μια επιδημία οπου κάτω απο το 1% του πληθυσμού θα μπεί νοσοκομείο και μόλις 1-5 τοις χιλίοις δεν θα τα καταφέρει (Προσέξτε δεν λέει απαραίτητα οτι η επιδημία είναι μια ακόμη γρίπη). Είμαι πολύ πιο κοντά σε αυτήν την εκτίμηση όσον αφορά στην προσέγγιση των μεγεθών. Αλλά κάτι με διαφοροποιεί βαθιά απο τους σημαιοφόρους αυτής της δεύτερης σχολής.

Νιώθω οτι το πρόβλημα με τον κ. Ιωαννίδη είναι οτι έχει κοιτάξει στα μάτια την άβυσσο της κακής έρευνας για αρκετό καιρό, ξετινάζοντας τις αδυναμίες της. Για τόσο καιρό ώστε η άβυσσος αυτή να τον κοιτάξει πίσω και να καθρεφτιστεί μέσα του. Σε έναν σκληρό μηδενισμό. Έναν σκληρό ιατρικό σκεπτικισμό οπου η βεβαιότητα και η ακρίβεια περιφρονούν τις σοβαρές αλλά πρόχειρα τεκμηριωμένες ενδείξεις και τις αποχρώσεις των πραγμάτων που δεν μπορούν αν μετρηθούν επακριβώς. Αλίμονό του που πάρει τον κόσμο ως φύλλο excell και την αλήθεια των αριθμών ως την κυρίαρχη αλήθεια. Κι ο Tegnell τέτοιος φαίνεται να είναι. Αντιμετωπίζει κάποιες ανθρώπινες ζωές περισσότερο ως αριθμούς παρά ως ζωές.

Η ιατρική όμως είναι παλιά πουτάνα. Κρατάει απο μάγους και θεραπευτές. Δεν είναι επιστήμη, είναι τέχνη. Είναι η τέχνη του να αφουγκράζεσαι την ενική ζωή με την αξιοπρέπεια και τις ανησυχίες της και πάνω της να προσαρμόζεις τους αριθμούς και τα πορίσματα της έρευνας διαχειριζόμενος την αβεβαιότητά τους. Η ιατρική δεν είναι μετρική και μαθηματική άσκηση. Δεν έχει επιστημονικό νόημα το να πεί κανείς οτι εαν τα λεφτά που στοιχίζει η καραντίνα πήγαιναν στην αντιμετώπιση των τροχαίων που θερίζουν στην Ελλάδα ή στη αντιμετώπιση του παιδικού καρκίνου θα σώζονταν πιο πολύτιμες ζωές. Μια τέτοια απόφαση έχει νόημα αλλά το νόημα αυτό είναι εξόχως πολιτικό με την πιό Ιερή έννοια του Πολιτικού.

Ο εβδομηντάρης με τους πέντε παράγοντες κινδύνου που μπορεί να νοσήσει και να πεθάνει απο covid19 είναι ο χωριανός μου απο τα δύσκολα χρόνια της δουλειάς δεν τον καλοβαστάνε τα πόδια του αλλα που με το καφάσι στην σέλα του παπιού του θα πάει στον κάμπο για χόρτα, στον γιαλό για ψάρεμα, στην πλατεία για να χαρεί την κουβέντα. Είναι ο αντίστοιχος Σουηδός εβδομηντάρης που μαστορεύει το εξοχικό του. Πόσo πιάνουν αυτοί οι δύο στο γιουσουρούμ ενός κρεβατιού εντατικής και μάλιστα εν μέσω επιδημικού θανατικού;

Σε αυτή τη μαυρίλα με παρηγορούσε τουλάχιστον οτι παρά τους προυπολογισθέντες και προαναγγελθέντες θανάτους της, η Σουηδική στρατηγική φάνηκε να επαληθεύεται απο τον αριθμό των κρουσμάτων μέχρι χθές. Η ανάγκη βέβαια για κρεβάτια εντατικής στη Στοκχόλμη ξεπέρασε τις προβλέψεις του μοντέλου σήμερα σε ρυθμό αύξησης. Το προσωπικό απο την ώρα που άρχισα να γράφω αυτές τις γραμμές έχει ξεσηκωθεί στα μέσα δικτύωσης για την αλητεία να μείνουμε στην πρώτη γραμμή χωρίς μάσκες και την κυνικότητα να παρουσιάζεται όλη η κατάσταση σαν τεκμηριωμένα ασφαλής. Με ένα διάταγμα. Χωρίς συγγνώμη. Δεν εμπιστεύομαι τον Tegnell. Κύριος οίδε τι μας περιμένει.

Έχω κουραστεί απο αυτό το κλίμα. Έχω αφήσει στην μέση το βιβλίο μου για τα Ηθικά Νικομάχεια αποσπούμενος απο την επικαιρότητα της επιδημίας. Σκέφτομαι απο την άλλη οτι μπορεί ο καιρός του φόβου αντί να μας αποξενώσει να μας φέρει κοντά. Να μοιραζόμαστε στην αγωνία για όλα αυτά που φέρνει η καταιγίδα της πανδημίας στην μικρή αυλή μας. Όπως έγινε με εμένα και τον χαμένο απο το αγροτικό συνάδελφό μου Ζήσιμο Σολωμό που παρακολουθει άγρυπνα και μοιράζεται μαζί μου τις εξελίξειςγια τον Covid19 και που κρατάει τον διάλογό μας πάνω στα επιστημονικά ζητήματα και τα κοινωνικά διλήμματα ανοιχτό. Χωρίς αυτόν οι σημερινές σκέψεις θα ήταν σε πολύ χειρότερη κατάσταση.όπως γίνεται και με τον φίλο μου Μάκη που αν και όχι γιατρός μοιράζεται μαζί μου καθημερινά τις ανησυχίες για το τι μας περιμένει απο το viber.

Κρατήστε τη γραμμή ανοιχτή

Ο Απρίλης είναι ο σκληρότερος μήνας, γεννώντας Πασχαλιές μεσ’ από τη νεκρή γη, σμίγοντας Θύμηση κι επιθυμία, αναδεύοντας Ρίζες νωθρές μ’ ανοιξιάτικη βροχή.

*Ο κ. Βύρωνας Λυκιαρδόπουλος είναι επιμελητής Εσωτερικής Παθολογίας/ Γαστρεντερολογίας στο Πανεπιστημιακό Νοσκομείο Λινσέπινγκ της Σουηδίας

"google ad"