Η πρώτη τριμερής Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ πραγµατοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2016 στη Λευκωσία. Τρία χρόνια µετά, όλα είναι πλέον έτοιµα για την κατά σειρά… 6η Σύνοδο Κορυφής των τριών, στην οποία πρόκειται µάλιστα να πάρουν µέρος για πρώτη φορά και οι ΗΠΑ, σε επίπεδο υπουργού Εξωτερικών, αναβαθµίζοντας έτσι το τριµερές µοντέλο συνεργασίας σε ένα σχήµα τύπου «3+1».
Αλέξης Τσίπρας, Νίκος Αναστασιάδης και Μπενιαµίν Νετανιάχου συναντώνται στην Ιερουσαλήµ την ερχόµενη Τετάρτη, 20 Μαρτίου, παρουσία, για πρώτη φορά, και του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Ποµπέο. Υπενθυµίζεται ότι ο Αµερικανός πρέσβης στο Ισραήλ, Ντέιβιντ Φρίντµαν, είχε πάρει µέρος στην προηγούµενη Τριµερή του περασµένου ∆εκεµβρίου, προετοιµάζοντας έτσι το έδαφος για την… έλευση Ποµπέο.
Η επερχόµενη 6η Σύνοδος Κορυφής των τριών (η δεύτερη που πραγµατοποιείται στο Ισραήλ µέσα σε διάστηµα µόλις τριών µηνών) ήταν αρχικά προγραµµατισµένη να πραγµατοποιηθεί στην Κρήτη. Η µεταφορά της στην Ιερουσαλήµ, σε συνδυασµό και µε τη συµµετοχή του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, ερµηνεύεται, µεταξύ άλλων, και ως «µήνυµα» αµερικανικής στήριξης προς τον (αντιµέτωπο µε σκάνδαλα και κατηγορίες διαφθοράς στο εσωτερικό) Νετανιάχου, λίγες εβδοµάδες πριν από τις ισραηλινές βουλευτικές εκλογές της 9ης Απριλίου.
Πέρα από κάθε προεκλογικού χαρακτήρα ερµηνεία, ωστόσο, το Ισραήλ παραµένει ένας από τους σηµαντικότερους συµµάχους των ΗΠΑ σήµερα ανά την υφήλιο, ένας σύµµαχος ο οποίος µάλιστα συγκρούεται έντονα µε το καθεστώς Ερντογάν ήδη από το 2009 (κόντρα Ερντογάν – Πέρες στο Νταβός για τη Γάζα) και το 2010 (πολύνεκρη ισραηλινή επιδροµή στο «Μαβί Μαρµαρά»).
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο η Ουάσιγκτον καλωσόρισε από την πρώτη στιγµή ως πολλά υποσχόµενους πυλώνες σταθερότητας και συνανάπτυξης τα τριµερή σχήµατα συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο, σχήµατα στα οποία πλέον οι Αµερικανοί «επενδύουν» ποικιλοτρόπως: αναπτύσσοντας τον στρατηγικό διάλογο µε την Ελλάδα, ποντάροντας ενεργειακά στην Κυπριακή ∆ηµοκρατία (ExxonMobil) και παραµένοντας στο πλευρό του Ισραήλ. Για πρώτη φορά η βαθιά ριζωµένη αµερικανοϊσραηλινή συµµαχία έρχεται πλέον να συµπήξει κοινό µέτωπο, σε γεωστρατηγικό και ενεργειακό επίπεδο, µε το µπλοκ Ελλάδας και Κύπρου.
Το εν λόγω σχήµα πολυµερούς συνεργασίας, τύπου «3+1», αποκτάει µάλιστα εκ των πραγµάτων και… αµυντικές απολήξεις. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαµίν Νετανιάχου, διακήρυξε χαρακτηριστικά προ ηµερών ότι το ισραηλινό πολεµικό ναυτικό θα αναλάβει «να προστατεύει» τον αγωγό φυσικού αερίου EastMed.
Ο λόγος για έναν προς διαµόρφωση υποθαλάσσιο αγωγό που θα συνδέει τα κοιτάσµατα του Ισραήλ (το Λεβιάθαν όπου δραστηριοποιείται η αµερικανική Noble Energy, τα κοιτάσµατα στα οποία δραστηριοποιείται η ελληνική Energean κ.ά.) αλλά και ευρύτερα της Ανατολικής Μεσογείου µε την Ευρώπη µέσω Κύπρου, Κρήτης, ηπειρωτικής Ελλάδας και Ιταλίας, αφήνοντας παράλληλα ανοιχτή την πόρτα και στους Αραβες για ενδεχόµενη µελλοντική ανάµειξη. Η Ουάσιγκτον εµφανίζεται να καλωσορίζει την προοπτική ενός τέτοιου αγωγού, που θα διαφοροποιεί τις ενεργειακές πηγές και οδεύσεις προς την Ευρώπη, αποδεσµεύοντας τη Γηραιά Ηπειρο από το «µονοπώλιο» του ρωσικού φυσικού αερίου, πράγµα που καλωσορίζει άλλωστε ως προοπτική και η ίδια η ΕΕ η οποία έχει εντάξει τον EastMed στα έργα κοινού ενδιαφέροντος.
Η υλοποίηση του EastMed αποτελεί, ωστόσο, έργο µεγαλεπήβολο, ακριβό (κόστους 7 δισ. δολ.) και τεχνικά απαιτητικό (δεδοµένου ότι µιλάµε για έναν υποθαλάσσιο αγωγό µήκους 2.000 χλµ.), που θα πρέπει µάλιστα να υπερβεί και ποικίλα (γεω)πολιτικά εµπόδια, προκειµένου να περάσει από τη θεωρία στην πράξη. Ο Λίβανος, η Γαλλία (µέσω της TOTAL), η Τουρκία, η Ρωσία, η Αίγυπτος αλλά και µερίδα του πολιτικού κόσµου εντός της Ιταλίας (το συγκυβερνών Κίνηµα 5 Αστέρων) βλέπουν αρνητικά το συγκεκριµένο έργο, ο καθένας για τους δικούς του λόγους. Η ενεργειακή προοπτική, ωστόσο, παραµένει, λειτουργώντας «συγκολλητικά» µεταξύ Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ και ΗΠΑ αλλά και ως «µαγιά» για άλλες ευρύτερες συνεργασίες, όπως είναι για παράδειγµα το East Mediterranean Gas Forum που συνήλθε για πρώτη φορά προ εβδοµάδων στο Κάιρο. Σε αυτό το πλαίσιο ο αγωγός EastMed πρόκειται να βρεθεί και στο επίκεντρο (µεταξύ λοιπών θεµάτων ασφαλείας, περιφερειακών εξελίξεων κ.ά.) της συνάντησης που θα έχουν στις 20 Μαρτίου στο Ισραήλ οι κύριοι Τσίπρας, Αναστασιάδης και Νετανιάχου. Κατά τη Σύνοδο Κορυφής της ερχόµενης Τετάρτης, ωστόσο, δεν αναµένεται να υπογραφεί η διακρατική συµφωνία Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ που όλοι περιµένουν για τον EastMed.
Ανθρωποι µε γνώση των εξελίξεων εκτιµούν, µάλιστα, ότι η εν λόγω υπογραφή ίσως µετατεθεί χρονικά για µετά τις ευρωεκλογές του ερχόµενου Μαΐου.
Κατά τα λοιπά, αυτό που αναµένεται µε ενδιαφέρον να φανεί είναι εάν η Τριµερής της 20ής Μαρτίου θα συνοδευτεί και από µια νέα κοινή διακήρυξη Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ που θα εµπλέκει και τις ΗΠΑ.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, πλέον είναι σαφές ότι η συµµετοχή των Ηνωµένων Πολιτειών στο σχήµα συνεργασίας Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ αναβαθµίζεται, µε την Ουάσιγκτον να αναγνωρίζει µεγαλύτερη αξία στον ρόλο των εµπλεκοµένων χωρών απέναντι σε µια Τουρκία αναξιόπιστη που «φλερτάρει» πια κατά τρόπο καιροσκοπικό µε τη Ρωσία (S-400) και το Ιράν.