Ισραήλ – Παλαιστίνη: No justice-no peace

Ρώτησα χθες μόλις άκουσα τι γίνεται στο Ισραήλ, έναν Παλαιστίνιο φίλο αν η Χαμάς έχει υπολογίσει το μέγεθος των αντιποίνων». Μου απάντησε: «Νομίζω ότι το έλαβαν υπόψη αλλά το να ζεις αβίωτα είναι αδύνατο. Η λύση είναι πολιτική αλλά το Ισραήλ δεν λέει να το αποδεχθεί ακόμη. Φοβάμαι όπως εσύ. Το τίμημα θα είναι βαρύ». Ο φίλος μου είναι υπερασπιστής των δικαιωμάτων στα κατεχόμενα και ορκισμένος πολιτικός αντίπαλος της Χαμάς.

Λίγες ώρες αργότερα, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ διαμήνυσε στους αμάχους της Λωρίδας της Γάζας να «φύγουν τώρα» διότι ο θύλακας των 362 τετραγωνικών χιλιομέτρων και των δύο εκατομμυρίων κατοίκων θα ισοπεδωθεί.

Μια ισραηλινή αναλύτρια όμως απάντησε στον Νετανιάχου : «πού ακριβώς πρέπει να πάνε αφού δεν μπορούν να φύγουν;» (Where exactly are they supposed to go if they can’t leave?) Αυτή η ερώτηση είναι η επιτομή του Ισραηλινού αδιεξόδου στην Παλαιστίνη.

Κατοχή λοιπόν;

Μα η κατοχή (occupation) είναι εξ ορισμού κάτι πρόσκαιρο. Μια βραχεία χρονική στιγμή στην ιστορία ενός κράτους. Η κατοχή δεν μπορεί να διαρκεί μισό αιώνα. Το διεθνές δίκαιο παλεύει στοιχειωδώς να βάλει κάποιους κανόνες ακόμη και σε μια εξ ορισμού ανωμαλία, την κατοχή. Η βασικότερη αρχή είναι ότι δεν ισοδυναμεί ούτε προσδίδει κυριαρχία στα υπό κατοχή εδάφη και ότι οι αρμοδιότητες εκείνου που κατέχει είναι περιορισμένες τόσο στο περιεχόμενό τους όσο και κυρίως στο χρόνο. Κατοχή από το 1967, όπως αυτή του Ισραήλ στην Παλαιστίνη δεν έχουμε ξαναδεί στην ανθρωπότητα.

Αν όχι κατοχή, μήπως προσάρτηση (annexation) τελικά να τελειώνουμε;

Μήπως δηλαδή από μια κατοχή που σέρνεται για μισό αιώνα είναι προτιμότερο και ειλικρινέστερο το Ισραήλ να προσαρτήσει παρανόμως τα κατεχόμενα εδάφη και να πει «ιδού το κράτος μου»; Όσο εξωφρενικά παράνομη και αν είναι αυτή η υπόθεση, και προηγούμενα στις διεθνείς σχέσεις έχει και σίγουρα πιο «καθαρή» φαίνεται ως λύση από αυτή τη μακρόσυρτη οδυνηρή παράταση της κατοχής που και αυτή σε τελευταία ανάλυση παράνομη είναι…

Το Ισραήλ όμως, όσο κι αν εκ των τετελεσμένων σπρώχνεται σε μια στρατηγική de facto προσάρτησης επί των κατεχομένων παλαιστινιακών εδαφών, ξέρει ότι κάτι τέτοιο θα είναι αυτοκτονία. H Παλαιστίνη έχει έναν πληθυσμό πεντέμισι εκατομμυρίων που αυξάνεται γεωμετρικά λόγω ιδιαίτερα μεγάλης γεννητικότητας στα κατεχόμενα, ενώ σχεδόν δύο εκατομμύρια των Ισραηλινών πολιτών όχι στα κατεχόμενα αλλά επί της καθεαυτού επικράτειας είναι Παλαιστίνιοι. Το 20% του ισραηλινού λαού είναι Άραβες. Προσθέστε σε αυτά τα νούμερα που ήδη πλησιάζουν τον εβραϊκό πληθυσμό του Ισραήλ που είναι γύρω στα 8 εκατομμύρια, άλλα έξι εκατομμύρια παλαιστινίους πρόσφυγες που ζούνε στα γύρω κράτη (το Λίβανο, τη Συρία και την Ιορδανία) προκειμένου να γίνει αντιληπτό ότι τα νούμερα για το Ισραήλ είναι ήδη συντριπτικά και θα γίνονται ολοένα και συντριπτικότερα. Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό στις διεθνείς σχέσεις αλλά όταν το μικρό είναι τεράστιο το μεγάλο, όσο ισχυρό κι αν είναι, δεν μπορεί με τίποτε να το καταπιεί.

Υπάρχουν άλλες κυνικές λύσεις για το Ισραήλ; Υπάρχουν. Να επιχειρήσει τη συνολική εκκαθάριση του παλαιστινιακού πληθυσμού και την έξωσή του από τη Λωρίδα της Γάζας και εν μέρει από τα κατεχόμενα της Δυτικής όχθης του Ιορδάνη ώστε να «καθαρίσει» το πρόβλημα στη ρίζα του. Αυτό λέγεται εθνοκάθαρση (ethnic cleansing). Είναι το δεύτερο χειρότερο κακό στο διεθνές δίκαιο μετά τη γενοκτονία που έχει ως στόχο τη συνολική εξόντωση. Αυτό δηλαδή που υπέστησαν οι Εβραίοι από τους Ναζί.

Εθνοκάθαρση λοιπόν είναι να φύγουν όλοι οι Παλαιστίνιοι, να ακολουθήσουν τη μοίρα των υπολοίπων προσφύγων και το Ισραήλ πλέον να ζήσει ήσυχο, μόνο του και καθαρό. Oύτε όμως αυτό είναι σενάριο βιώσιμο, όχι μόνο εξαιτίας της απύθμενης αγριότητάς του, αλλά διότι ακόμη κι αν σε πρώτη φάση το σχέδιο δουλέψει, οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν κατά κυριολεξία πού να πάνε. Είναι αυτό που γράφει η Ισραηλινή αναλύτρια: «να τους διώξουμε, αλλά δεν μπορούν να φύγουν». Ούτε τα γειτονικά κράτη θα τους δεχθούνε, ούτε φυσικά οι ίδιοι έχουν σκοπό να παρατήσουν την πατρίδα τους εύκολα. Αν μη τι άλλο, από το 1967 ως σήμερα υπάρχει αντίσταση. Αν δεν υπήρχε, το θέμα θα είχε ξεχαστεί.

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα για το Ισραήλ λοιπόν. Το Ισραήλ έχει κάψει όλα τα σενάρια. Το μόνο που εξυπηρέτησε είναι τη Χαμάς. Γιγάντωσε τον δαίμονά του και αυτός βγήκε στις πόλεις και έσπειρε τον θάνατο σε στρατιώτες και αμάχους. Έγκλημα στο έγκλημα.

Και μάλιστα έγκλημα του απολύτως απέλπιδα. Διότι, αν κάτι όλοι γνωρίζουν – και το γνώριζε και η Χαμάς όταν σχεδίαζε την επιχείρηση – είναι ότι τα αντίποινα του Ισραήλ θα είναι θηριώδη. Κι όμως, παρά την βεβαιότητα αυτή που ήδη σημάνει χιλιάδες νεκρούς έκανε κάτι που μέχρι προχθές φαινόταν αδιανόητο: χερσαία επίθεση στο Ισραήλ.

Πλέον, το μόνο διαπραγματευτικό χαρτί που έχει η Χαμάς αυτή τη στιγμή είναι οι Ισραηλινοί όμηροι. Δεν είναι λίγο, αλλά δεν αρκεί κιόλας. Το Ισραήλ μπήκε σε πόλεμο διαρκείας και αυτό θα οδηγήσει σε μια κολοσσιαίων διαστάσεων ανθρωπιστική καταστροφή. Ο Νετανιάχου κι η Χαμάς, δύο εξ ορισμού εξτρεμιστές παράγοντες, εμφανίζονται οι μόνοι πρωταγωνιστές. Εφιαλτικό σενάριο.

Και κάπως όμως έτσι θυμήθηκε πάλι η κοιμισμένη ανθρωπότητα ότι στην Παλαιστίνη έχουμε κατοχή. Διότι, το να οικτίρεις μόνο τη Ρωσική επίθεση και κατοχή ουκρανικών εδαφών από τον Πούτιν και να αποδέχεσαι ως κανονικότητα ότι η Παλαιστίνη δεν έχει δικαίωμα στην αυτοδιάθεση είναι απαράδεκτο. Είναι ντροπή. Αυτό όμως κάνει η Δύση σήμερα και θα το κάνει για όσο καιρό νομίζει ότι έτσι κοιμάται ήσυχη.

Ας ξυπνήσουμε λοιπόν από αυτόν τον νοσηρό ύπνο της αδιαφορίας και της ευτέλειας. Η κατοχή είναι έγκλημα και γεννάει εγκλήματα. Αν αυτό δεν γίνει η ηθική βάση της ευρωπαϊκής πολιτικής στο παλαιστινιακό, τότε παρέχουμε κακές υπηρεσίες σε όλους: στην Παλαιστίνη, στο Ισραήλ, στην ειρήνη εν γένει και στην εύθραυστη ασφάλεια του κόσμου μας.

Το να είσαι με το Ισραήλ σήμερα δεν σημαίνει μόνο να συμπαρίστασαι στον πόνο των πολιτών του. Αυτό είναι εύκολο. Σημαίνει ότι τους θέτεις επιτέλους ενώπιον των τραγικών συνεπειών της πολιτικής του κράτους τους. Ενός δημοκρατικού κράτους την κυβέρνηση του οποίου αυτοί εξέλεξαν.

Αυτά είναι τα δύσκολα.

Ειρήνη λοιπόν χωρίς δικαιοσύνη δεν μπορεί να υπάρξει πουθενά.

*Δημήτρης Χριστόπουλος, Κοσμήτορας Σχολής Πολιτικών Επιστημών, Καθηγητής Πολιτειολογίας Παντείου Πανεπιστημίου