Ιστορική έκθεση για τον Νικόλαο Νικολάγιεβιτς Φιλοσόφωφ, τον νάυαρχο της Ρώσικης Αυτοκρατορίας που μετά την Επανάσταση των Μπολσεβίκων έγινε φαροφύλακας στο Ελαφονήσι

Το Σάββατο 5 Ιουνίου στις 20.00, στη γκαλερί SOUTH, στις 19.00, παρουσιάζεται ο πρώτος τόμος της σειράς Ελληνικές Φωτογραφικές Μελέτες «Φωτογραφία και συλλογικές ταυτότητες», που περιλαμβάνει 17 δοκίμια επιλεγμένα από τα φωτογραφικά συνέδρια των ετών 2002 – 2019. Στον ίδιο χώρο εκτίθεται η ιστορική έκθεση «Νικόλαος Νικολάγιεβιτς Φιλοσοφώφ: ένας ναύαρχος φαροφύλακας».

Πρόκεται για μια ιστορική έκθεση που διηγείται, μέσα από παλιές φωτογραφίες και ντοκουμέντα, τη μυθιστορηματική ζωή του ναυάρχου του αυτοκρατορικού Ρωσικού στόλου Νικόλαου Νικολάγιεβιτς Φιλοσοφώφ (1867-1946) που, μετά την επανάσταση των Μπολσεβίκων κατέφυγε στην Ελλάδα και έγινε φαροφύλακας στην Ελαφόνησο της Κρήτης και εν συνεχεία στα Αντικύθηρα.

Ενδιαμέσως, συνοδεύει τον μέλλοντα Τσάρο Νικόλαο στο ταξίδι του στην Άπω Ανατολή, γνωρίζεται με την βασίλισσα Όλγα της Ελλάδας, υπηρετεί ως υποπλοίαρχος στην αυτοκρατορική θαλαμηγό, διορίζεται διοικητής του Ρωσικού στόλου στη Μεσόγειο με βάση την Κρήτη, μάχεται με τον Λευκό Στόλο της Μαύρης Θάλασσας και τέλος εγκαταλείπει την Κριμαία με τον περίφημο «Στόλο του Wrangel» που κατευθύνεται στην Κωνσταντινούπολη με τα υπολήμματα του Τσαρικού στρατού και περίπου 4.500 πρόσφυγες.

Από την Κωνσταντινούπολη κατεβαίνει στην Ελλάδα, προσκεκλημένος της βασίλισσας Όλγας και φιλοξενείται για διάστημα ενός έτους από τη βασιλική οικογένεια στο Τατόι.

Η επανάσταση των Μπολσεβίκων το 1917 βρίσκει την οικογένεια Φιλοσοφώφ να μάχεται στο πλευρό του Τσάρου. Χάνει τον ένα γιό του στα πεδία των μαχών της επανάστασης. Μετά την πτώση του Τσάρου η οικογένεια Φιλοσοφώφ διώκεται από τους Μπολσεβίκους , αυτοκτονεί ο δεύτερος γιός του και η σύζυγος πεθαίνει από τις κακουχίες.

Μόνος ο Φιλοσοφώφ διαφεύγει  από την Οδησσό και φτάνει πεζός στην Κωνσταντινούπολη και από εκεί με πλοίο στην Ελλάδα. Στα ελάχιστα προσωπικά του αντικείμενα που φέρνει μαζί του στην Ελλάδα περιέχονται η Αγία Γραφή, ένα χάρτης με το Φαρικό Δίκτυο του Ευξείνου Πόντου, ένα βιβλίο με το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας Φιλισοφώφ και μερικές φωτογραφίες.

Στην Αθήνα φιλοξενείτε στην αυλή του βασιλιά Γεωργίου στο Τατόι αλλά η θλίψη για τις απώλειές του δεν του επιτρέπουν να ζήσει την κοσμική ζωή του παλατιού  και μετακομίζει.

Το 1922 παρουσιάζεται στην Διεύθυνση Φάρων στον τότε Διευθυντή της Υ. Φάρων Στυλιανό Λυκούδη, και του ζητά να προληφθεί σαν φαροφύλακας. Ο Λυκούδης τον ενημερώνει ότι προτίθεται να τον τοποθετήσει ημερομίσθιο επιστάτη, διότι δεν είχε αποκτήσει την Ελληνική Υπηκοότητα, στον νέο Φάρο της Ελαφονήσου στην Κρήτη.

Το 1923 παντρεύεται για δεύτερη φορά με την Μαρία Ιβάνοβα Ρωσίδα πρόσφυγα από την Οδησσό και κατά 30 χρόνια νεώτερη του. Αλλά η ζωή του επιφύλασσε άλλη μια κακουχία, η σύζυγός του απεβίωσε από βαριά ασθένεια το 1925 στο Γαλλικό Νοσοκομείο των Αθηνών.

Την 11 Οκτωβρίου του 1924 λαμβάνει την Ελληνική Υπηκοότητα  και ορκίζεται μόνιμος  Επιστάτης Α΄ τάξης.

Το 1926 μετατίθεται  στο φάρο Απολυτάρες Αντικυθήρων όπου γνωρίζει και παντρεύεται με την Σαμπία  (Πιπίνα) Χαρχαλάκη το 1927 και αποκτούν ένα γιο τον Νικήτα. Παραμένει στα Αντικύθηρα μέχρι την αποστρατεία του το έτος 1933.

Μετά την αποστρατεία του, παραμένει για άλλα 2 χρόνια στην Υ. Φάρων ως καθηγητής  φαροφυλάκων.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τον βρίσκουν να ζει στα Αντικύθηρα σε ένα σπίτι που του παραχωρήθηκε από το Ελληνικό Κράτος.

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για την συμβολή του στην Οργάνωση και Διάσωση του Ιστορικού Αρχείου των Αντικυθήρων από τις δυνάμεις κατοχής κατά τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο.

Απεβίωσε το 1946

Έρευνα – επιμέλεια: Γιάννης Σταθάτος