«Ιωνικό»: τραγούδια του έρωτα σε καιρούς προσφυγιάς σήμερα στο Ωδείο Χανίων

Η μουσική ομάδα ΧΡΟΕΣ παρουσιάζει το μουσικό αφήγημα
«ΙΩΝΙΚΟ»: Τραγούδια του έρωτα σε καιρούς προσφυγιάς

Του Δημήτρη Σφακιανάκη

Χανιά, Βενιζέλειο Ωδείο,
Κυριακή 10 Φεβρουαρίου, 2019
Γενική Είσοδος: 8 ευρώ.

«Έζησα σε ένα περιβάλλον με ψιθυριστά τραγούδια. Το επίμονο αυτό μουρμουρητό ακουγόταν σε όλες τις δουλειές, σε κάθε είδους δραστηριότητα: όταν ο παππούς σήκωνε το καφάσι με το τσιγάρο στο στόμα, όταν η γιαγιά έβγαζε τη φέτα για να την απλώσει στη λαδόκολλα, όταν οι θειάδες έβαζαν το φαγητό στο φούρνο, όταν η μάνα μου άσπριζε τον τοίχο… Αυτό το συνεχές μουρμουρητό με στοίχειωνε. Κάποτε θέλησα να καταλάβω τι μουρμούριζαν. Τότε άκουσα για πρώτη φορά τα τραγούδια από την πατρίδα. Ήταν όλα ερωτικά. Με τον καιρό ζητούσα όλο και πιο επιτακτικά το μέλος. Και τότε είναι που επήλθε η σύγχυση: συνειδητοποίησα ότι όλα αυτά τα τραγούδια ερωτικού περιεχομένου δεν ήταν από την πατρίδα αλλά για την Πατρίδα. Το ερωτικό πάθος, το ποθούμενο εκείνο του έρωτα, ήταν αξεδιάλυτα δεμένο με τον καημό ενός βαθιά κρυμμένου νόστου. Η εξιδανικευμένη Πατρίδα, εκείνο το μόνο που μπόρεσαν να πάρουν μαζί τους όταν τους έδιωξαν, παρέμεινε το μόνο που θεωρούν δικό τους όσοι το κληρονόμησαν. Όλες αυτές οι γενιές που με αποχαιρετούν σιγά σιγά ολοκληρώνουν το μακρόσυρτο μουρμουρητό με την ίδια πάντα διαπίστωση: “όλα μας τα πήραν, όλα τα χάσαμε, αλλά αυτό το μέσα μας δε μπόρεσαν ποτέ να το καταστρέψουν”.

Τα εφηβικά ταξίδια είναι γεμάτα απρόοπτα. Σε ένα από αυτά βρέθηκα εντελώς άξαφνα εκεί κάπου στα 1666, έξω από το μεγάλο προμαχώνα του Μαρτινέγκο, μπροστά στον αριθμό 43 ενός στρατιωτικού βενετσιάνικου χάρτη, εν μέσω διασταυρούμενων πυρών. Το μικρό σκίτσο στο χάρτη με βοήθησε να ταμπουρωθώ μέσα σε μια εκκλησία. Για χρόνια αρνιόμουν να διαβάσω το υπόμνημα. Ήξερα ότι αυτή και μόνο η σημείωση θα καθόριζε το ανεπανάληπτό μου ταξίδι με το αναπότρεπτο τέλος που έχει κάθε πόλεμος. Ένα ταξίδι όχι στην πόλη που βίωνα καθημερινά, αλλά σε μία άλλη, τη δική μου πόλη, με τις δικές της συγκινησιακές σημασιοδοτήσεις. Την πόλη που δε μπορούν να την αγγίξουν οι φαύλοι και οι κακοί. Κι όταν βρήκα το κουράγιο να κοιτάξω επιτέλους το υπόμνημα του αριθμού 43, αποφασισμένος να τελειώσω το υπέροχο ταξίδι που μου χάρισε ο χάρτης της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης, σάστισα με την απρόοπτη εξέλιξη: Chiesa che mai si ha potuto disfar (εκκλησία που δε μπόρεσαν ποτέ να καταστρέψουν). Πώς μια τυπική φράση ενός μυστικού στρατιωτικού χάρτη έδωσε νόημα στις προσφυγικές καταβολές και έγινε τραγούδι;

Πάνω σε αυτές τις δύο εικόνες στηρίζεται το έργο που θα ακούσετε. Η γνωριμία μου με την Ιωνία και τη Λυδία ήταν η τελευταία πράξη μιας εφηβικής εμμονής, που είχε παραμεγαλώσει και έψαχνε τη λύτρωση. Οι πρόσφατες εικόνες των προσφύγων στα μπουγάζια των νησιών του Αιγαίου έδωσαν νοηματική διέξοδο στο παλιό έργο. Σε όλους τους συνοδοιπόρους, στη Michaela Zambanini, στην Ίριν Τζαχίλη, στην ομάδα ΧΡΟΕΣ και στους μουσικούς, εκφράζω αγάπη και ευγνωμοσύνη.»

Δημήτρης Σφακιανάκης