Κατακόρυφη αύξηση νεοπλασιών στην Κρήτη τα τελευταία 20 χρόνια δείχνει η έρευνα του Κέντρου Καταγραφής Καρκίνου – Στο “κόκκινο” η περιοχή των Χανίων – Σύσκεψη στο Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης

Οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνων καταγράφονται στους βόρειους, παραλιακούς και πιο πυκνοκατοικημένους δήμους (Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Χερσόνησος, Χανιά) αλλά και δυστυχώς στη Βιάννο όσον αφορά το γυναικείο πληθυσμό.

Οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνων αφορούν τον πνεύμονα και τον προστάτη για τους άνδρες, αλλά και το σύνολο του πληθυσμού, τον καρκίνο του μαστού για τις γυναίκες, ενώ ψηλά είναι και ο καρκίνος του παχέος εντέρου. Σημαντική αύξηση αυτά τα 22 χρόνια παρουσίασαν ο καρκίνος του πνεύμονα, του παχέος εντέρου, του τραχήλου της μήτρας, οι λευχαιμίες και θυρεοειδής.

Αναφορικά με το σύνολο των κακοήθων νεοπλασιών στη Κρήτη για τη περίοδο 1992-2013, παρατηρήθηκε αύξηση των νέων περιπτώσεων καρκίνου και των θανάτων από καρκίνο και στα δύο φύλα (Γράφημα 1). Αναλυτικότερα, το 1992 οι νέες περιπτώσεις για τους άνδρες ήταν 448,7 /100.000/έτος, ενώ το 2013 έφτασαν τις 574,2 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος. Αντίστοιχα, οι γυναίκες εμφάνιζαν 408,2 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και έφτασαν τις 514,1 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος. Παρόμοια εικόνα παρατηρούμε και στη διακύμανση των θανάτων στο χρόνο.

Στα γραφήματα 2 και 3 απεικονίζονται τα δεκατέσσερα συχνότερα κακοήθη νεοπλάσματα στη Κρήτη για τη περίοδο 1992-2013. Στο σύνολο του πληθυσμού της Κρήτης, τη πρώτη θέση νοσηρότητας και θνησιμότητας καλύπτει ο καρκίνος του πνεύμονα (40,2 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και 36,5 θάνατους/100.000/έτος). Υψηλή θέση έχει και ο καρκίνος του παχέος εντέρου (25,1 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και 14,7 θάνατους/100.000/έτος), ενώ ακολουθεί ο καρκίνος του μαστού (28,8 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και 11,1 θάνατους/100.000/έτος). Ο καρκίνος του μαστού στις γυναίκες μετρά 56,8 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και 22,7 θανάτος/100.000/έτος, ενώ στους άνδρες 0,8 και 0,1 αντίστοιχα.

Επιπρόσθετα, ο καρκίνος του προστάτη εμφανίζει 33,9 νέες περιπτώσεις στους άνδρες/100.000/έτος και σε 14,2 θανάτους/100.000/έτος. Στη κατάταξη με τις συχνότερες νεοπλασίες και για τα δύο φύλα στη Κρήτη προστίθεται και ο καρκίνος του ήπατος και των ενδοηπατικών χοληφόρων (15,3 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και 8,6 θάνατους/100.000/έτος), ακολουθεί αυτός της ουροδόχου κύστης (14,5 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και 8,6 θάνατους/100.000/έτος), έπεται ο καρκίνος των ωοθηκών για τις γυναίκες (11,5 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και 4,1 θάνατους/100.000/έτος) και οι λευχαιμίες και για τα δύο φύλα (11,5 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και 6,1 θάνατους/100.000/έτος).

Να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με άλλο πίνακα που διέρρευσε, παρουσιάζονται με διαφορετικά χρώματα τα ποσοστά καρκίνου ανά δήμο με το μεγαλύτερο πρόβλημα στο νομό Χανίων να καταγράφεται στο δήμο Χανίων όπου βρίσκονται οι νατοϊκές και οι ελληνικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Και γενικότερα όμως, ο νομός Χανιων παρουσιάζει το πιο έντονο πρόβλημα σε όλη την Κρήτη, αφού πέρα από τον Δήμο Χανίων, άλλες τρεις δήμοι, ο Δήμος Αποκορώνου, ο Δήμος Κισσάμου και ο Δήμος Καντάνου – Σελίνου, έχουν πολύ υψηλά ποσοστά καρκίνου.

Δείτε το σχετικό χάρτη:

Αξίζει να κρατήσουμε, παρά την οποιαδήποτε συζήτηση για τους παράγοντες που δυνητικά επηρεάζουν την ερμηνεία των αποτελεσμάτων της ανάλυσης, τη μεταβολή της επίπτωσης και της θνησιμότητας από κακοήθεις νεοπλασίες στον πληθυσμό της Κρήτης και να συζητήσουμε τις στατιστικά σημαντικές αυξήσεις στον καρκίνο του πνεύμονα, του παχέος εντέρου, των κακοήθων νεοπλασιών του αίματος/λεμφικού ιστού και του θυρεοειδούς. Περαιτέρω συζήτηση πρέπει να γίνει αναφορικά με τη σχέση των ευρημάτων αυτών και την αλλαγή στη συχνότητα του καπνίσματος στις γυναίκες, στη διατροφή και σε άλλους εξωγενείς περιβαλλοντικούς παράγοντες.»

Από κύκλους εντός του Κέντρου Καταγραφής Καρκίνου τονίζουν ότι χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μη δημιουργηθεί πανικός ενώ μέσω της Περιφέρειας είναι πιθανή να προχωρήσει μια μεγαλύτερη αναλογική ανάλυση ανά νομό και ανά επαρχεία.

Διαβάστε ΕΔΩ ολόκληρο τον απολογισμό του έργου του Κέντρου Καταγραφής Καρκίνου.

Nα σημειώσουμε ότι σε συνέντευξη που έδωσε στην εφημερίδα μας ο καθηγητής Χρήστος Λιονής επανέλαβε ότι οποιαδήποτε ερμηνεία σε αυτό το σημείο είναι παρακινδυνευμένη. Όμως υπάρχουν δεδομένα. Όπως η καταγεγραμμένη αύξηση στις περιπτώσεις του καρκίνου στις γυναίκες. Ή, μια σταθερή αύξηση του καρκίνου του παχέως εντέρου και στα δύο φύλλα, που συνδέεται με την “αλλαγή των διατροφικών προτύπων στην Κρήτη”.

Ο κ. Λιονής διαπιστώνει “μεγάλες και ραγδαίες αυξήσεις” σε μερικά είδη καρκίνου, όπως του καρκίνου του μελανώματος. Και αναγνωρίζει ότι σε κάποιους δήμους τα ποσοστά είναι πιο υψηλά. Εκεί, λέει, “πρέπει να δούμε τι είναι. Πρέπει να πάμε πιο βαθιά στα δεδομένα.”

Διαβάστε όλη τη συνέντευξη του καθηγητή Χρήστου Λιονή στον “A.τ.Κ.”

Τι είναι το Κέντρο Καταγραφής Καρκίνου

Η προγραμματική σύμβαση μεταξύ Περιφέρειας Κρήτης και Ιατρικών Σχολών του Πανεπιστημίου Κρήτης υπογράφηκε στις 17 Δεκεμβρίου του 2013 και τα αποτελέσματα για την περίοδο 1992-2013 αν και είχαν προγραμματισθεί για να ανακοινωθούν στις αρχές Φεβρουαρίου του 2015, τελικώς παρουσιάζονται σήμερα με μια καθυστέρηση αρκετών μηνών.

Πιο αναλυτικά, στο πλαίσιο της πρώτης προγραμματικής σύμβασης με τη Περιφέρεια Κρήτης, δημιούργησε ένα νέο Ολοκληρωμένο Ψηφιακό Σύστημα Καταγραφής και Παρακολούθησης (Cancer Monitoring System/ CMS) το οποίο είναι κατάλληλο για την φιλοξενία και διαχείρισης μεγάλων βάσεων δεδομένων (big data) και διασυνδέεται με ποικίλα επιδημιολογικά και στατιστικά λογισμικά για την ανάλυση των δεδομένων. Βασικό στοιχείο της υποδομής και της λειτουργίας του είναι η χρήση των Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΣΓΠ, Geographic Information Systems-GIS) και των τεχνικών κρυπτογράφησης της πληροφορίας. Επίσης, το νέο σύστημα έδωσε τη δυνατότητα διεξαγωγής άμεσων εκθέσεων (instant reports) και την εφαρμογή χωρο-χρονικών μοντέλων ανάλυσης των δεδομένων και πρόβλεψης των μελλοντικών τάσεων τους.

Η συλλογή των δεδομένων έγινε από τα έντυπα αρχεία όλων των ληξιαρχείων και των δημόσιων νοσοκομείων της Κρήτης.  Η καταγραφή διενεργήθηκε εξ’ αποστάσεως με τη βοήθεια των καταγραφέων οι οποίοι εκπαιδεύτηκαν ειδικά για την καταγραφή δεδομένων για κακοήθεις νεοπλασίες, σύμφωνα με τα διεθνή  πρότυπα των κέντρων καταγραφής καρκίνου. Συλλέχθηκαν πληροφορίες για το δημογραφικό και ιατρικό προφίλ των ασθενών ή αποθανόντων, καθώς και στοιχεία για το κάπνισμα και το αλκοόλ. Τα δεδομένα για τις κακοήθεις νεοπλασίες καταχωρούνταν απευθείας με τη χρήση της ταξινόμησης νοσημάτων ICD-10 Oncology (4th edition). Ακολουθήθηκαν τρεις κόμβοι ελέγχου της ποιότητας των δεδομένων, ως εξής: α) καταγραφείς πληροφορίας, β) διαχειριστής συστήματος καταγραφής, γ) ογκολόγος-ιατρός.

Κύριος στόχος του Κ.Κ.Κ είναι η συστηματική συλλογή, η καταγραφή και η ανάλυση δεδομένων σχετικών με ασθενείς που πάσχουν ή που απεβίωσαν από κακοήθεις νεοπλασίες, σε ολόκληρη την Περιφέρεια Κρήτης. Παράλληλα έχει λάβει άδεια ίδρυσης και λειτουργίας αρχείου με ευαίσθητα δεδομένα από το Τμήμα της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού χαρακτήρα (αρ.πρωτ. ΓΝ/ΕΙΣ/516126-06-2008), ενώ έχει εξασφαλισθεί η άδεια από την 7η ΥΠΕ Κρήτης, τα ληξιαρχεία και τα νοσοκομεία της Περιφέρειας Κρήτης, δεσμεύοντας το Κ.Κ.Κ. στην ασφαλή διαχείριση των προσωπικών δεδομένων και στη διασφάλιση της πλήρης ανωνυμίας, με βάση τις αρχές τήρησης προσωπικών δεδομένων.

Η έρευνα του καθηγητή κ. Βλαχονικολή

Η αφετήρια του Κέντρου Καταγραφής Καρκίνου είχε δοθεί το 1992 από τον καθηγητή κ. Βλαχονικολή, και για 20 και πλέον χρόνια είχε σιγήσει. Η διακοπή χρηματοδότησης είχε δημιουργήσει πολλά ερωτηματικά αφού στην πρώτη αυτή έρευνα παρουσιάστηκαν στοιχεία τα οποία τεκμηρίωναν μία σημαντική έξαρση κρουσμάτων καρκίνου στην Κρήτη σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα, αλλά και στα Χανιά σε σχέση με την υπόλοιπη Κρήτη. Να υπενθυμίσουμε ότι σύντομα μετά, με απόφαση Υπουργού Υγείας κ. Κρεμαστινού, απαγορεύτηκε να δίνονται στοιχεία για τον καρκίνο στην Κρήτη.

Σήμερα, 20 χρόνια μετά, το Κέντρο Καταγραφής Καρκίνου επανέρχεται, με την ερευνητική ομάδα πλέον να χρησιμοποιεί τις νέες τεχνολογίες ώστε τα αποτελέσματα της έρευνας να μπορούν να χρησιμοποιηθούν πιο αποτελεσματικά από τις υπηρεσίες υγείας αλλά και για τη γενικότερη χάραξη πολιτικής από την Περιφέρεια Κρήτης. Άλλωστε, όπως έχει δηλώσει και ο κ. Λιονής, “ανάπτυξη χωρίς υγεία, δεν υπάρχει”.

Τα πρώτα αποτελέσματα, όπως τα παρουσιάσαμε σήμερα, επιβεβαιώνουν ότι υπάρχει πρόβλημα με τον καρκίνο στην Κρήτη.

Το Κ.Κ.Κ., η πρωτοποριακή αυτή πρωτοβουλία αποτελεί δραστηριότητα του Πανεπιστημίου Κρήτης και λειτουργεί με τη συνεργασία της Παθολογικής – Ογκολογικής Κλινικής (αρχικά με τον κ. Β. Γεωργούλια, Διευθυντής σήμερα ο Καθηγητής κ. Δ. Μαυρουδής) και της Κλινικής Κοινωνικής και Οικογενειακής Ιατρικής (Διευθυντής ο Καθηγητής κ. Χ. Λιονής).

Λειτουργεί με μια διεπιστημονική ομάδα, που απαρτίζεται από ογκολόγους, γενικούς γιατρούς, στατιστικούς και επιστήμονες πληροφορικής.