Αν υπάρχει μια χώρα που βρίσκεται πιο κοντά από τις άλλες στην εκρίζωση της νόσου COVID-19, αυτή είναι η Ελλάδα, υποστηρίζουν με συγκρατημένη αισιοδοξία οι επιστήμονες. Ήδη, υπάρχουν σκέψεις για το πως θα μπορούσε να υποστηριχθεί το καλοκαίρι μέχρι και ο τουρισμός.
Σε συνέντευξή του στο iatropedia.gr ο επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Υγιεινής & Επιδημιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Υγείας, κ. Μαγιορκίνης Γκίκας, δηλώνει αισιόδοξος. Μια αισιοδοξία που αντλεί από τα πρόσφατα επιδημιολογικά στοιχεία του Κέντρου Ανάλυσης Παγκόσμιων Λοιμωδών Νοσημάτων του Imperial Gollege, τα οποία αποδεικνύουν την κατακόρυφη πτώση των μολύνσεων από τον κορωνοϊό από τις 23 Μαρτίου, στην Ελλάδα. Ημέρα που τέθηκαν σε εφαρμογή τα δύο πιο αποτελεσματικά μέτρα περιορισμού της επιδημίας: το κλείσιμο των σχολείων και το lockdown.
“Κλειδί” για την εκρίζωση της νόσου, όπως αναφέρει ο καθηγητής, είναι η πλήρης εξάλειψη των “ορφανών” κρουσμάτων, κάτι που θα είναι απόδειξη της “εξαφάνισης” της νόσου COVID-19 από την Ελλάδα.
“Όταν ελαττωθεί δραματικά ο αριθμός των “ορφανών” κρουσμάτων, όταν δηλαδή τα κρούσματα που βρίσκουμε είναι αποτέλεσμα -αποκλειστικά και μόνο- της ιχνηλάτησης, τότε θα έχουμε πλήρη έλεγχο της επιδημίας”, τονίζει ο Μαγιορκίνης Γκίκας.
Η ελεγχόμενη διασπορά του ιού SARS-CoV-2 -δηλαδή τα κρούσματα, οι επαφές των οποίων ιχνηλατούνται έγκαιρα και απομονώνονται- δεν απασχολεί ιδιαίτερα τους επιδημιολόγους. Με ειδική στρατηγική, που έχει αρχίσει ήδη να συζητείται, δεν αποκλείεται το καλοκαίρι να επιτραπεί με ειδικό στρατηγικό σχέδιο, να εισέλθουν με ασφάλεια ακόμη και τουρίστες στη χώρα.
Μαγιορκίνης Γκίκας: “Ο μηδενισμός των “ορφανών” κρουσμάτων ισοδυναμεί με εκρίζωση”
– Κύριε Γκίκα, αυτή τη στιγμή έχουμε στη χώρα 2.145 επιβεβαιωμένα κρούσματα του ιού SARS-CoV2. Από αυτά, περίπου το 25% σχετίζεται με ταξίδι από το εξωτερικό και το 40% νόσησε μετά από επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα. Υπάρχει κι ένα 35% που δεν γνωρίζουμε, όμως, την πηγή μετάδοσης. Λέτε ότι εάν αυτό το ποσοστό μηδενιστεί θα ελέγξουμε πλήρως τη νόσο. Τι ισχύει;
Αν αυτή τη στιγμή έχουμε ας πούμε 100 κρούσματα, τα οποία τα έχουμε διαγνώσει, και αύριο τα μόνα κρούσματα που εντοπίζουμε είναι οι συγγενείς τους και μεθαύριο βρίσκουμε και τους φίλους αυτών, αυτό σημαίνει ότι η επιδημία είναι πολύ συγκεκριμένη, ξέρουμε που βρίσκεται και έχει περιοριστεί. Όσο αυξάνεται ο αριθμός των ατόμων, όμως, που δεν έχουν συνδεθεί με κάποια πηγή, σημαίνει ότι δεν γνωρίζουμε από που “μπάζει” να το πούμε έτσι, η επιδημία. Από τα 31 νέα κρούσματα που είχαμε χθες, για παράδειγμα, πόσα από αυτά είναι “ορφανά” και πόσα διασυνδεδεμένα; Αυτό μας ενδιαφέρει. Να μειώνεται αυτό το νούμερο στα νέα κρούσματα. Όταν ελαττωθεί ο αριθμός των “ορφανών” κρουσμάτων δραματικά, όταν δηλαδή τα κρούσματα που βρίσκουμε είναι αποτέλεσμα αποκλειστικά και μόνο ιχνηλάτησης, τότε έχουμε πλήρη έλεγχο της επιδημίας.
-Υπάρχουν επιδημιολογικά μοντέλα που μας βοηθούν να πούμε πότε έχει ελεγχθεί αυτό το νούμερο;
Το απόλυτο είναι να μην βρίσκουμε κανένα ορφανό κρούσμα.
-Είστε αισιόδοξος για εκρίζωση της νόσου στην Ελλάδα; Πόσο κοντά ή μακριά είμαστε;
Για οποιαδήποτε χώρα είναι δύσκολο, η Ελλάδα είναι πιο κοντά, όμως, από οποιαδήποτε άλλη χώρα νομίζω. Εάν έχουμε μηδενισμό των ορφανών κρουσμάτων για ένα ικανό χρονικό διάστημα εγώ θεωρώ ότι η επιδημία βρίσκεται υπό πλήρη έλεγχο, το οποίο είναι ισοδύναμο της εκρίζωσης.
Κορωνοϊός: Η εκρίζωση της νόσου από την Κίνα και οι φόβοι για τα νέα εισαγόμενα κρούσματα
– Κύριε καθηγητά, εκρίζωση της νόσου υπήρξε στην Κίνα, όμως, τις τελευταίες μέρες εκφράζονται φόβοι για “αναζωπύρωση” εξαιτίας “εισαγόμενων” κρουσμάτων.
Στην Κίνα υπάρχει εκρίζωση και είναι μόνο εισερχόμενα πια τα κρούσματα. Απλώς έχει επανεισαγωγή κρουσμάτων. Κι αυτό μας δείχνει ότι το δεύτερο κύμα θα έρθει απέξω. Εννοείται ότι χρειάζεται και έλεγχος των εισερχομένων κρουσμάτων. Η Κίνα θεωρώ ότι το έχει επιτύχει προς το παρόν.
– Στην Κίνα καταγράφηκαν χθες σχεδόν 100 τουρίστες θετικοί στον ιό. Δεν πρέπει μία χώρα που έχει εκριζώσει τη νόσο, να έχει κλειστά σύνορα για να μπορεί να δηλώνει ασφαλής;
Τα εντοπίζει έγκαιρα τα περιστατικά κι όποιος μπαίνει στη χώρα εξετάζεται κι έχει ένα πιστοποιητικό υγείας. Θεωρητικά αναφέρουν οι κινεζικές αρχές, ότι τα έχουν υπό έλεγχο. Το να έρθει κάποιος στη χώρα και να τον έχεις διαγνωσμένο και να τον βάλεις να παραμείνει στο σπίτι του, αυτό σημαίνει ότι η επιδημία είναι υπό έλεγχο. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να ξέρουμε που βρίσκεται η επιδημία. Δηλαδή να είναι εντοπισμένη. Να μην μεταδίδεται. Μπορεί να μπήκε το κρούσμα με το αεροπλάνο στη χώρα, αλλά δεν το μετέδωσε σε κανέναν στην κοινότητα. Άρα δεν αποτελεί κίνδυνο για τους υπόλοιπους. Αν, ας πούμε, αύριο ανοίξουν τα σύνορα και έρθουν χίλια άτομα στη χώρα και ξέρουμε πριν μπούνε στο αεροπλάνο, ποιος είναι θετικός και ποιος είναι αρνητικός, λέμε σ’ αυτούς που είναι θετικοί μείνετε εκεί που είστε και να έρθουν μόνο οι αρνητικοί. Και στη συνέχεια τους αρνητικούς τους βάζουμε σε καραντίνα και τους τεστάρουμε μετά από 10 μέρες. Αν μετά από 10 μέρες βρούμε 5 θετικούς δεν τρέχει κάτι. Η επιδημία δεν έχει εξαπλωθεί, ξέρουμε από που ήρθε το κρούσμα, που βρίσκεται και που πάει. Το θέμα είναι να έχουμε πλήρη έλεγχο της επιδημίας.
– Θα μπορούσε με παρόμοιο τρόπο να λειτουργήσει και ο τουρισμός μας το καλοκαίρι; Δηλαδή αν όλα πάνε καλά μέχρι τότε, να επιτρέψουμε την είσοδο τουριστών με ελέγχους;
Δεν μπορώ να δω εύκολα κάποιον άλλο τρόπο. Μπορεί μέχρι το καλοκαίρι τα τεστ αντισωμάτων να είναι ακόμη πιο αποτελεσματικά. Θα μπορούσαν να έρθουν κάποιοι, οι οποίοι να έχουν θετικά αντισώματα, οι οποίοι θα ξέρουμε ότι είναι άνοσοι.
-Υπάρχει επιστημονικός τρόπος και στρατηγική, που μπορεί να διασφαλίσει την είσοδο τουριστών το καλοκαίρι στη χώρα, με ασφάλεια για τους έλληνες πολίτες;
Ναι. Τεστ πριν την πτήση και καραντίνα στη συνέχεια για ένα μικρό αριθμό ημερών, σε κάποιο ξενοδοχείο για παράδειγμα, που θα είναι αποκλειστικά γι’ αυτό το σκοπό. Θα μπορούσε μάλιστα να είναι και all inclusive ξενοδοχείο, δηλαδή μόνο για τουρίστες, ώστε να κάνουν τις διακοπές τους παράλληλα. Στη συνέχεια αν μετά από κάποιες μέρες βγει το τεστ αρνητικό, να είναι τελείως ελεύθερος ο επισκέπτης να κυκλοφορήσει εντός της χώρας.
Μαγιορκίνης Γκίκας: “Καμία χώρα δεν μπορεί να κάνει ανοσία αγέλης χωρίς εμβόλιο”
– Κυρίε Γκίκα, ένα άλλο σημαντικό επιστημονικό δίλημμα της πανδημίας είναι η περιβόητη “ανοσία”. Υπάρχει “θολό” τοπίο σχετικά μ’ αυτήν, καθώς τα στοιχεία και οι επιστήμονες δεν λένε τα ίδια πράγματα. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι μπορεί ένας οργανισμός να μην αναπτύσσει αντισώματα του ιού.
Είναι αλήθεια ότι δεν έχουμε επαρκή στοιχεία και επίσης, για το θέμα της ανοσίας είναι ακόμη νωρίς. Όμως, δεν υπάρχει προηγούμενο που να μας δείχνει ότι δεν θα κάνει ανοσία, δηλαδή αντίστοιχες λοιμώξεις όπου δεν κάνει ανοσία ο πληθυσμός. Οπότε δεν έχουμε σοβαρό λόγο για να ανησυχούμε ότι δεν κάνει ανοσία. Υπάρχουν κάποιοι ασθενείς, οι οποίοι δεν κάνουν καλή ανοσία, αλλά δεν είναι μόνο γι’ αυτό τον ιό, μπορεί να έχουν πρόβλημα και με άλλους ιούς. Όπως υπάρχουν άτομα τα οποία κάνουν εμβόλια και δεν πιάνουν. Δεν μας κάνει εντύπωση αυτό. Είναι κάτι το οποίο το μελετάμε.
Ο ιός αυτός, επίσης, δεν μεταλλάσσεται γρήγορα, οπότε δεν έχουμε κάποιες ενδείξεις ότι οι πρωτεϊνες που καλύπτουν τον ιό δεν θα αναγνωρίζονται από τα αντισώματα. Αυτό που υπονοούν κάποιοι, είναι ότι μπορεί ο ιός να υπεκφύγει με κάποιο τρόπο. Ή να μην επιτρέψει την ανάπτυξη αντισωμάτων, να κάνει κάτι παράλογο δηλαδή, το οποίο εγώ δεν βλέπω με πιο μηχανισμό μπορεί να γίνει. Οι άνθρωποι κάνουν αντισώματα. Το ξέρουμε. Υπάρχουν μελέτες που ήδη δείχνουν ότι κάνουν ανοσιακή απόκριση. Το βασικό ερώτημα είναι το εξής φαντάζομαι: Είναι αυτό το ερώτημα που λένε “η ανοσία της αγέλης”, το οποίο με βάση τα δεδομένα που έχουμε μέχρι σήμερα δεν φαίνεται να γίνει σε καμία από τις χώρες που γνωρίζουμε.
– Δηλαδή χώρες στις οποίες υπήρξε μεγάλη εξάπλωση του ιού, όπως η Κίνα ή η Ιταλία, κι η δισπορά συνεχίζεται δεν θα κάνουν κάποια στιγμή “ανοσία αγέλης”;
Όταν λέμε πολλά περιστατικά, στην Ιταλία π.χ. έχει μολυνθεί το 8% του πληθυσμού. Στην Ελλάδα είμαστε στο 0,17% σε σχέση με τα περίπου 2.000 που έχουμε διαγνώσει. Να είναι στην πραγματικότητα 20.000 τα πραγματικά; Και να μας έχουν ξεφύγει πολλά και να είμαστε στις 100.000 πραγματικά κρούσματα, για να μπορέσουμε να πετύχουμε ανοσία αγέλης, θα έπρεπε να νοσήσουν τα 7 εκατομμύρια Έλληνες. Ας πούμε και στην Ιταλία. Αυτούς που έχουν διαγνώσει και με το 10 και με το 100 να πολλαπλασιάσουμε το νούμερο, πάλι δεν θα φτάσει ούτε η Ιταλία την ανοσία αγέλης.
– Άρα μόνο από το εμβόλιο περιμένουμε ανοσία αγέλης, όχι από φυσική νόσηση;
Σε ιστορικό επίπεδο το άλλο στοιχείο που ξέρουν οι επιδημιολόγοι πολύ καλά είναι το εξής: Όταν μία νόσος έρχεται σε έναν πληθυσμό, για λόγους που δεν κατανοούμε πλήρως, δεν μπορεί να μολύνουν όλο τον πληθυσμό. Το ποσοστό που μπορεί να μολύνει λέγεται attack rate “ρυθμός επίθεσης”, κι αυτό δεν ξεπερνά συνήθως το 30%. Όταν εισήλθε για παράδειγμα ο ιός στο Diamond Princess, δεν μόλυνε όλο τον πληθυσμό του πλοίου, αλλά μόνο γύρω στο 30%. Αυτό θεωρούμε ότι είναι ένα ψυχολογικό όριο για τον ιό. Αν δηλαδή τον αφήναμε τελείως ανεξέλεγκτο στην Ελλάδα, θα σταματούσε όταν θα μόλυνε γύρω στα 3.000.000 κατοίκους. Δεν θα έφτανε την ανοσία της αγέλης, δηλαδή τα 7 εκατομμύρια. Κι αυτό οφείλεται σε ένα φαινόμενο που δεν κατανοούμε πλήρως. Άρα και εντελώς να τον αφήναμε ανεξέλεγκτο τον ιό δεν θα έφτανε να μολύνει τόσο μεγάλο ποσοστό σε καμία χώρα.