Η Κρήτη είναι ένας συνεχής αγώνας για την ελευθερία, αυτό λένε πολλοί από τους ομιλητές μας στο δεύτερο επεισόδιο για την Κρήτη, αυτό μαρτυρά η ιστορία και ο πολιτισμός αυτού του τόπου, με τα οποία καταπιάνεται η πρώτη πρωτότυπη εκπομπή του Cosmote History, του καναλιού της Cosmote TV,«Ελλάδα από το Α ως το Ω», την Παρασκευή 23 Δεκεμβρίου, στις 21.00.
Η συγγραφέας Μάρω Δούκα μας μιλά για το πώς εμπνεύστηκε την τριλογία της για τα Χανιά: για τους τουρκοκρητικούς, για την παρατεταμένη γερμανική κατοχή στην Κρήτη και για τον εμφύλιο και πώς οδηγήθηκε στην έρευνά της στοΙστορικό Αρχείο Κρήτης. Ο φιλόλογος Κωνσταντίνος Φουρναράκης, προϊστάμενος μέχρι πρόσφατα στο Ιστορικό Αρχείο, μας μιλά για τους αγώνες της Κρήτης για την ανεξαρτησία και το πώς αυτοί καταγράφηκαν από τους λόγιους της εποχής, ξεναγώντας μας σε πολύτιμα λαογραφικά χειρόγραφα αρχεία, όπως αυτό του Παύλου Βλαστού. Η αρχαιολόγος Λιάνα Σταρίδα φωτίζει πλευρές της ιστορίας της Κρήτης μέσα από ιδιαίτερα μέρη του Ηρακλείου.
Ο ιστορικός Μανόλης Δρακάκης εμβαθύνει στο τουρκοκρητικό στοιχείο, στις επαναστάσεις της Κρήτης για την πολυπόθητη ένωση με την Ελλάδα και στο ρόλο του Ελευθέριου Βενιζέλου. Μαρτυρίες για τον πολιτικό που σημαίνει τόσα για την Κρήτη και για την Ελλάδα γενικότερα έχουμε και από τον καθηγητή και ευρωβουλευτή Γιώργο Γραμματικάκη, αλλά και από τον διευθυντή του Ιδρύματος Ελευθέριος Βενιζέλος, που μας ξεναγεί στο σπίτι του πολιτικού στη Χαλέπα και μας γνωρίζει πτυχές της προσωπικότητας και της πορείας του.
Οι Μανόλης Δρακάκης και Κωνσταντίνος Φουρναράκης μας μιλούν για τις αγριότητες της γερμανικής κατοχής και τα λεγόμενα «καμένα χωριά» της Βιάννου. Σ’ εκείνα τα χωριά ήταν που μια ολιγομελής ομάδα διακεκριμένων ανθρώπων, ανάμεσά τους κι ο Νίκος Καζαντζάκης, κατέγραψαν με μαρτυρίες και φωτογραφίες όλη την καταστροφή που είχε συντελεστεί. Ένα αρχείο που βγήκε στο φως πολλά χρόνια μετά.
Καζαντζάκης… άλλο ένα μεγάλο κεφάλαιο για την Κρήτη και όλη τη χώρα. ΟΝίκος Μαθιουδάκης, μελετητής και επιστημονικός σύμβουλος των εκδόσεων Καζαντζάκη, μας μιλά στο Μουσείο Καζαντζάκη για την ιδιαίτερη γλώσσα και τις αθησαύριστες λέξεις του μεγάλου μας λογοτέχνη. Το τι αντιπροσωπεύει για τους ίδιους ο Καζαντζάκης εκφράζουν η καθηγήτρια νεοελληνικής λογοτεχνίαςΑγγέλα Καστρινάκη και ο Γιώργος Γραμματικάκης, που υπήρξε και πρόεδρος του μουσείου.
Η Κρήτη όμως υπήρξε η γενέτειρα και η έμπνευση για πολλούς λογοτέχνες. Για ορισμένους, όπως η Γαλάτεια Καζαντζάκη και ο Στυλιανός Αλεξίου, μας μιλούν οι Αγγέλα Καστρινάκη, Αλέξης Πολίτης και Ορέστης Ανδρεαδάκης. Ο Δημήτρης Σάββας μάς ξεναγεί στους θησαυρούς της Βικελαίας Βιβλιοθήκης στο Ηράκλειο. Η εποχή όμως που έβαλε τη σφραγίδα της στον πολιτισμό της Κρήτης ήταν η Αναγέννηση. Ο καθηγητής Στέφανος Κακλαμάνης μας μιλά για τη λόγια δημιουργία στην Κρήτη και στη Βενετία. Για το νησί που γέννησε τον Ερωτόκριτο και την Ερωφίλη. Για την ιδιαίτερη γλώσσα και το ύφος του δεκαπεντασύλλαβου. Σχολιάζουν ο Ορέστης Ανδρεαδάκης και ο Λουδοβίκοςτων Ανωγείων, ο οποίος και μας διηγείται για τη συνάντησή του στα Ανώγεια με τον Νίκο Γκάτσο και τον Μάνο Χατζιδάκι.
Ο Ερωτόκριτος θα μπορούσε να είναι εν τέλει μια μαντινάδα; Ο μουσικόςΚωστής Μουδάτσος και ο στιχουργός Αντώνης Μαυρόκωστας μας μιλούν για την ποίηση των μαντινάδων, για τη δημιουργία τους σε συνομιλία με τη φύση και τα πλάσματά της. Ο Δημήτρης Αποστολάκης από τους Χαΐνηδες μας απαγγέλει τις αγαπημένες του μαντινάδες και μας εκμυστηρεύεται τι είναι για εκείνον το αληθινό κρητικό πνεύμα.\
Για τη λύρα και τους λυράρηδες, τη μουσική παράδοση, για τους κρητικούς χορούς και τους συμβολισμούς τους και για τον Νίκο Ξυλούρη μιλάμε με τον λυράρη Βασίλη Σκουλά, με τον Λουδοβίκο των Ανωγείων, αλλά και με τονΝίκο Βρέντζο, που οργανώνει ειδικά για εμάς μια χορευτική βραδιά με τους πιο αντιπροσωπευτικούς κρητικούς χορούς.
Τι σημαίνει όμως κρητική λεβεντιά; Πόσο η έννοια αυτή μπορεί να έχει αλλοτριωθεί και πώς συνδυάζεται με την οπλοχρησία; Ποιες είναι οι ρίζες της βεντέτας και πώς έχει λειτουργήσει αυτή στην κοινωνία του νησιού; Μας μιλά ο καθηγητής Άρης Τσαντηρόπουλος, ο οποίος έχει ερευνήσει τη βεντέτα στην ορεινή Κρήτη. Η συγγραφέας Μάρω Δούκα μοιράζεται μαζί μας την οικογενειακή της εμπειρία από τη βεντέτα.
Η εκπομπή του Cosmote History, του νέου καναλιού της Cosmote TV, «Ελλάδα από το Α ως το Ω» εγκαινιάστηκε στις 22 Ιανουαρίου με ένα ντοκιμαντέρ για τη Θεσσαλονίκη. Την υλοποίηση της παραγωγής έχει αναλάβει η πολιτιστική πλατφόρμα ελculture.
Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Λευτέρης Χαρίτος
Ιδέα-ανάπτυξη: Ντίνα Κάσσου
Διεύθυνση περιεχομένου: Καλλιόπη Αλπίτση
Έρευνα: Όλια Ιωάννου, Κώστας Ι. Λουλουδάκης
Αρχισυνταξία-σενάριο: Σοφία Ευτυχιάδου, Άννα Ρούτση
Διεύθυνση φωτογραφίας: Δημήτρης Κασιμάτης
Μοντάζ: Λύδια Αντώνοβα
Οργάνωση παραγωγής: Δημήτρης Αποστολίδης
Εκτέλεση Παραγωγής: Frog On The Road A.E.
Σε συνεργασία με την πλατφόρμα πολιτισμού ελculture